Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Το γεγονός ότι η προεκλογική διαδικασία για την εκλογή του επόμενου Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι η χειρότερη, όσο αφορά το επίπεδο αλλά και την ποιότητα των υποψηφίων που έχει ζήσει η χώρα στην ιστορία της, έχει προκαλέσει βαθιά ανησυχία διεθνώς, αναφορικά με το τι μέλλει γενέσθαι στις 20 Ιανουαρίου του 2017, όταν θα αναλάβει καθήκοντα ο νέος ή η νέα Πρόεδρος, σε κρίσιμα θέματα τα οποία ταλανίζουν αυτή τη στιγμή τον πλανήτη, και ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι και θα παραμείνει κομβικός.
Παραδοσιακά, σοβαροί αναλυτές στο χώρο της διεθνούς πολιτικής σε αυτό το σημείο της προεκλογικής περιόδου πραγματοποιούν μια παρουσίαση των θεμάτων που ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου, θα έχει να αντιμετωπίσει, όταν θα καθίσει στην καρέκλα του Οβάλ Γραφείου. Τέτοιου είδους παρουσιάσεις – αναλύσεις φιλοξενούνται σε επιθεωρήσεις διεθνούς πολιτικής όπως το Foreign Affairs, το Foreign Policy, και σε όλα τα μεγάλα Think Tanks των ΗΠΑ, της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου.
Μια γενική ανασκόπηση αυτών των αναλύσεων αναδεικνύει μια σειρά θεμάτων – κρίσεων πρώτης γραμμής που ο νέος πλανητάρχης θα έχει να αντιμετωπίσει με το καλημέρα στο Οβάλ Γραφείο.
Ας αρχίσουμε να τα παραθέτουμε ξεκινώντας από αυτά που έχουν παγκόσμια διάσταση, συνεχίζοντας με τα περιφερειακά, και καταλήγοντας στα πιο άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος.
Κίνα
Κορυφαίο θέμα για το νέο Αμερικανό Πρόεδρο είναι βέβαιο ότι θα είναι η Κίνα και η αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς που έχει αρχίσει να επιδεικνύει το Πεκίνο στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, το ρόλο της στην προκλητική συμπεριφορά του καθεστώτος Κίμ στη Βόρεια Κορέα όσο αφορά τα πυρηνικά, αλλά και την πιθανότητα να σκάσει η οικονομία της προκαλώντας παγκόσμιο οικονομικό σοκ. Με δεδομένο μάλιστα ότι η Κίνα έχει στην κατοχή της μεγάλο μέρος του δημοσίου χρέους των ΗΠΑ, το Πεκίνο είναι ίσως ο σημαντικότερος πονοκέφαλος της επόμενης προεδρικής θητείας. Μια εξίσωση που θα απαιτήσει ιδιαίτερα λεπτούς χειρισμούς στην κόψη του ξυραφιού. Ο Μπαράκ Ομπάμα έχει δρομολογήσει μια τακτική σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα και σε αντίθεση με άλλα μέτωπα, η Ουάσιγκτον δεν έχει υποστεί διπλωματικές και ουσιαστικές ήττες, όπως συμβαίνει σε άλλα μέτωπα.
Συρία
Η Συρία για τον Μπαράκ Ομπάμα και την παρούσα κυβέρνηση των ΗΠΑ, έχει εξελιχθεί σε ένα μέτωπο αλλεπάλληλων πληγμάτων σε διπλωματικό επίπεδο, και πλήρους αδυναμίας χειρισμού των εξελίξεων. Το γεγονός της «Κόκκινης Γραμμής στην Άμμο» του Μπαράκ Ομπάμα και η στρατηγική της εκδίωξης του Άσαντ είναι γεγονότα τα οποία έχουν σαφώς πλήξει το κύρος της Ουάσιγκτον στην περιοχή, αλλά και διεθνώς. Ο επόμενος Πρόεδρος θα πρέπει σε σύντομο χρονικό διάστημα από την ανάληψη των καθηκόντων του να διαμορφώσει μια στρατηγική απεμπλοκής από το αδιέξοδο και διαχείρισης με το χαμηλότερο δυνατό κόστος του γεγονότος ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν και η Μόσχα έχουν αποκτήσει, πλέον, μόνιμη στρατιωτική παρουσία στη Μέση Ανατολή. Η Χίλαρι Κλίντον με βάση τις τελευταίες δηλώσεις έναντι της Μόσχας φαίνεται να επιλέγει την στρατηγική της σκληρής αντιμετώπισης. Από την άλλη ο Ντόναλντ Τράμπ τείνει προς την κατεύθυνση του να αφήσει τη Ρωσία να καθαρίσει το τοπίο και μετά να τα βρει με τον Πούτιν στη μοιρασιά.
Με αφορμή τις εξελίξεις στη Συρία και την σφοδρή κόντρα Ουάσιγκτον – Μόσχας είναι σαφές ότι ο επόμενος Πρόεδρος θα πρέπει άμεσα, να διαμορφώσει μια νέα στρατηγική επαφής και αντιμετώπισης έναντι της Ρωσίας, προσαρμοσμένη στα σημερινά δεδομένα και όχι βασισμένη στο γεγονός ότι η Μόσχα είναι η ηττημένη του Ψυχρού Πολέμου.
Μέση Ανατολή
Η Μέση Ανατολή για όλους τους Προέδρους των ΗΠΑ αποτελεί ένα μεγάλο πονοκέφαλο και λίγο πολύ μέχρι σήμερα κανείς δεν έχει πετύχει πολλά. Παρόλα αυτά ο επόμενος Πρόεδρος, έχει να αντιμετωπίσει την επούλωση του πλήγματος που έχει επιφέρει ο Μπαράκ Ομπάμα στις σχέσεις με το Ισραήλ και να αντιμετωπίσει αποφασιστικά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας με την εξολόθρευση του ISIS και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων που δρουν και έχουν το εφαλτήριο τους στην περιοχή. Το πρόβλημα Μέση Ανατολή δεν περιορίζεται στην επίλυση της Αραβο -Ισραηλινής διένεξης και τη Συρία. Κρίσιμο θέμα στην περιοχή είναι το τι γίνεται με τις ενεργειακές πηγές και το πετρέλαιο, αλλά και το ρόλο του Ιράν στην ευρύτερη περιοχή ειδικά μετά την αμφιλεγόμενη συμφωνία μεταξύ της διεθνούς κοινότητας και τη Τεχεράνης για το πυρηνικό πρόγραμμα που οδήγησε στην άρση των κυρώσεων.
Διεθνές Εμπόριο – Συμφωνίες TTIP
Το σύστημα της παγκοσμιοποίησης και των διεθνών εμπορικών συμφωνιών όπως η TTIP, βρίσκεται σε κρίση και στο μάτι του κυκλώνα τόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ, όσο και διεθνώς. Ο επόμενος Πρόεδρος, αναγκαστικά θα πρέπει να αντιμετωπίσει την απαιτούμενη μεταρρύθμιση του διεθνούς οικονομικού συστήματος και το ερώτημα είναι εάν θα γίνει μέσω του συστήματος της Wall Street και των πολυεθνικών που σαφώς εκπροσωπεί η Χίλαρι Κλίντον ή εάν θα γίνει με τον έντονα αναθεωρητικό τρόπο που προωθεί και εκφράζει ο Ντόναλντ Τράμπ.
Ευρώπη – ΕΕ
Ο επόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ, θα πρέπει, επιτέλους, να διαμορφώσει μια στρατηγική εμπλοκής και σχέσεων με την Ευρώπη. Η Γηραιά Ήπειρος αποτελεί τον βασικό εταίρο των ΗΠΑ στη διαχείριση των διεθνών εξελίξεων και δυστυχώς την τελευταία οκταετία η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, έχει στην ουσία αποχωρήσει από τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη, σε μια στιγμή μάλιστα που, λόγω μεταναστευτικού οικονομικής κρίσης και Brexit, το οικοδόμημα της ΕΕ τρίζει επικίνδυνα.
Οπωσδήποτε ο επόμενος Πρόεδρος θα πρέπει να διαμορφώσει μια στρατηγική επαναπροσδιορισμού και διαχείρισης της «Ειδικής Σχέσης» με την Μεγάλη Βρετανία, μετά την αποχώρησή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Διεθνείς Οργανισμοί – ΝΑΤΟ
Είναι πλέον παραπάνω από σαφές ότι το διεθνές σύστημα σε επίπεδο ασφάλειας και οικονομίας που διαμορφώθηκε μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και οι οργανισμοί οι οποίοι δημιουργήθηκαν ( UN, IMF,WORLD BANK, EU, NATO, etc.) για να το εκφράσουν, απαιτούν ριζική μεταρρύθμιση και μάλιστα άμεσα. Είναι ξεκάθαρο ότι έχει φτάσει στα όρια του και δεν αντέχει τις εξελίξεις και τις ανάγκες που δημιουργεί η σημερινή διεθνής πραγματικότητα. Πρόκειται για ένα θέμα ύψιστης προτεραιότητας για τον επόμενο Πρόεδρο.
Το ίδιο συμβαίνει και με τις υπηρεσίες και τους θεσμούς (CIA, NSA, NATIONAL SECURITY COUNCIL, PENTAGON, FBI, etc.), που λειτουργούν στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών.
Άμεσου Ελληνικού Ενδιαφέροντος…
Μέσα στο μπάχαλο που επικρατεί στο εσωτερικό της Ελλάδας και λόγω της πρωτοφανούς για τα δεδομένα προεκλογικής εκστρατείας στις ΗΠΑ, έχουν χαθεί από το ραντάρ τα θέματα άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος και της πολιτικής που ενδέχεται να εφαρμόσει ο επόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ σε αυτά. Οι σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Τουρκία, η δρομολογούμενη επίλυση του Κυπριακού, τα ελληνοτουρκικά – Αιγαίο, είναι θέματα που σίγουρα θα σκάσουν στα χέρια του επόμενου πλανητάρχη. Οι μέχρι τώρα ενδείξεις καταδεικνύουν ότι μια εκλογή της Χίλαρι Κλίντον, δεν προοιωνίζει θετικές εξελίξεις για τη χώρα μας, αφού εκτός απρόοπτου θα αποτελέσει συνέχεια, και μάλιστα με πιο φιλοτουρκικό μάτι, της πολιτικής Ομπάμα, σε όλο το φάσμα των θεμάτων αυτών. Στην περίπτωση του Ντόναλντ Τράμπ, επικρατεί ο άγνωστος Χ, και όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά. Η διαφορά είναι ότι στην περίπτωση εκλογής του, δίνεται η ευκαιρία στην Αθήνα να ακουστεί και στην περίπτωση που παίξει έξυπνα και ευέλικτα να αποκομίσει κέρδη.
Κοσμοθεωρία των ΗΠΑ
Τέλος, για πρώτη φορά μετά από πάρα πολλά χρόνια και λόγω των σφοδρής πίεσης από τα θέματα και τις εξελίξεις που παρουσιάζονται στις γραμμές αυτού του κειμένου, ο επόμενος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών θα είναι αυτός που θα αποφασίσει την κατεύθυνση που θα έχει στην νέα εποχή η υπερδύναμη. Θα είναι αυτός που θα αποφασίσει έναν οι ΗΠΑ θα είναι η δύναμη, όπως και στο παρελθόν, που θα έχει καθοριστικό ρόλο στη μεταρρύθμιση του διεθνούς συστήματος ή η δύναμη που τρέχει πίσω από τις εξελίξεις. Ακόμα και στην περίπτωση που αποφασίσει να έχει καθοριστικό ρόλο, το ποιος θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος έχει τεράστια σημασία. Και ο λόγος που έχει τεράστια σημασία είναι ότι με βάση τους δυο διεκδικητές το στοίχημα είναι ανάμεσα στην προσπάθεια αναπαλαίωσης πάνω στις υπάρχουσες βασικές γραμμές και ριζικής αναθεώρησης με άγνωστες μέχρι στιγμής παραμέτρους.
Επίλογος
Το διεθνές σκηνικό όπως παρουσιάζετε παραπάνω ( και λείπουν αρκετά κρίσιμα θέματα) αποδεικνύει το βαρύτητα του διακυβεύματος και ταυτόχρονα δημιουργεί κατάθλιψη και αγωνία. Διότι στην πλέον κρίσιμη μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στιγμή για το διεθνές σύστημα, η πλέον σημαντική χώρα του πλανήτη βρίσκεται με τους χειρότερους στην ιστορία προεδρικούς υποψηφίους για την Προεδρία.
Ο Θεός Βοηθός!
* Ο κ. Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος
