Κάποτε οι ερωτήσεις ήταν απλοϊκές και οι απαντήσεις είχαν σαφή ιδεολογικό προσανατολισμό. «Βούτυρο ή κανόνια;» ρωτούσαν τον 19ο και 20ο αιώνα οι διανοούμενοι, με τους μεν δεξιούς να απαντούν «κανόνια» τους δε αριστερούς να προτιμούν το «βούτυρο». Σήμερα τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα ας πούμε, είτε θα βρούμε τρόπο να έχουμε παράλληλα και βούτυρο και κανόνια, είτε η έλλειψη του ενός θα οδηγήσει και στην έλλειψη του άλλου.
Είναι νομίζω σαφές τι εννοώ. Το παλιό δίλημμα «λεφτά για εξοπλισμούς ή για την ανάπτυξη» είναι πια εκ των πραγμάτων ξεπερασμένο. Μια χώρα μειωμένης εθνικής κυριαρχίας της οποίας ο θαλάσσιος χώρος βρίσκεται ουσιαστικά υπό το καθεστώς κατοχής άλλου κράτους, μια χώρα κομμένη στα δύο που τα καράβια της πρέπει να πάρουν άδεια απ’ τον Τούρκο για να πάνε στην Σάμο ή την Χίο, μια χώρα που οι ανατολικές πλουτοπαραγωγικές πηγές της θα εποπτεύονται από άλλο κράτος, τι πιθανότητες έχει ν’ αναπτυχθεί; Εγώ σας λέω, καμία.
Ας μην κοροϊδευόμαστε. Ο ελληνισμός αναπτύχθηκε και μεγαλούργησε πάντα γύρω από το Αιγαίο. Για αυτό και ορθώς κάποτε ο Βενιζέλος, όταν ρωτήθηκε αν προτιμά τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου ή την Βόρειο Ήπειρο, απάντησε αμέσως το πρώτο. Η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ χώρα στεριανών με τα ζωτικά της συμφέροντα να εκτείνονται στα ενδότερα των Βαλκανίων, πάντα την έσωσε η θάλασσα. Απ’ αυτήν πάει σήμερα να μας αποκόψει ο Τούρκος, αυτήν είμαστε υποχρεωμένοι το λοιπόν να υπερασπιστούμε.
Αν χάσουμε το Αιγαίο και την ανατολική μεσόγειο, θα ξεχάσουμε μια και καλή όλα τα ωραία περί οικονομικής έκρηξης και αναπτυξιακής απογείωσης. Πέραν του γεγονότος ότι κανένας λαός χωρίς αυτοπεποίθηση δεν μπορεί να εμφανιστεί ως νικητής στον παγκόσμιο οικονομικό ανταγωνισμό, ακόμα και ως γκαρσόνια να θέλουμε να πλασαριστούμε μέσα στον ευρωπαϊκό καταμερισμό [που λέει ο λόγος, πάλι χρειαζόμαστε το Αιγαίο. Δίχως αυτό ή με αυτό σε κατάσταση αμφισβητούμενης κυριαρχίας, μόνο προς τα κάτω μπορούμε να πάμε ως χώρα και ως οικονομία.
Οπότε δεν έχουμε δίλημμα σήμερα. Χρειαζόμαστε απαξάπαντως τα κανόνια, διότι χωρίς αυτά δεν υπάρχει περίπτωση να γευόμαστε και βούτυρο. Πως θα το κάνουμε αυτό; Δεν ξέρω. Στα ζόρια, τέχνας κατεργαζόμαστε. Πρέπει να βρούμε τρόπο, υπάρχουν χώρες που και έναν πανάκριβο ετοιμοπόλεμο στράτευμα διατηρούν και οικονομική ανάπτυξη έχουν. Είναι αυτές που μετατρέπουν τις στρατιωτικές δαπάνες σε αναπτυξιακό μοχλό και την πολεμική εγρήγορση σε τεχνολογικό πλεονέκτημα. Ας βρούμε κι εμείς τον τρόπο. Μεταξύ μας, δεν έχουμε και άλλη επιλογή.
