Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Όσο υψώνει τους τόνους ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, διεκδικώντας από τις βραχονησίδες της Ανταρκτικής μέχρι και τα Ιγκλού στην εξωτική Μογγολία, τόσο η Τουρκική λίρα κατρακυλάει. Θα σταματήσει όμως αυτή η πτώση αξιών, ή θα παρασύρει την Τουρκία σε καταστροφική κρίση;
Τυπικά η «κρίση» της Τουρκικής λίρας φαίνεται ότι έχει ήδη λυθεί. Ο Τούρκος πρόεδρος έκανε πρόσφατα «πατριωτική» έκκληση να μετατρέψουν όλοι το συνάλλαγμα σε λίρες, ενώ επίσης ζήτησε από εταιρίες του κράτους να κάνουν συναλλαγές μόνο σε λίρες. Υπήρχε επίσης κάποια ανταπόκριση και από τον ιδιωτικό τομέα, αν και κάπως παράξενη. Κάποιοι προσέφεραν δωρεάν...κούρεμα(!) σε όσους μετατρέπουν λίρες σε δολάρια, ενώ άλλοι δωρεάν... μεταφορά με αστικές συγκοινωνίες! Όμως όλοι ξέρουν, ιδιαίτερα σε μια χώρα όπου το χαρτονόμισμά της, σαν τα κατοχικά χαρτονομίσματα, έχει γίνει στο παρελθόν...ταπετσαρία, και όπου οι μισές συναλλαγές σε τουριστικές περιοχές γίνονται σε οτιδήποτε νόμισμα πλην της λίρας, ότι αν επιδεινωθεί η κατάρρευση, κανένας δεν θα αγοράζει το νόμισμα ούτε στην ενδοχώρα.
Στην πραγματικότητα, η συναλλαγματική κρίση απλά δείχνει ένα σπυρί, ένα απόστημα που έχει σκάσει και δείχνει την βαθιά πολιτική και οικονομική σήψη στην γείτονα χώρα. Με εισαγγελείς να βρίσκονται «αυτοκτονημένους» στα κελιά τους και με δεκάδες χιλιάδες συλλήψεις (!!!) πανεπιστημιακών και Δημοσιογράφων, η χώρα δεν απέχει πολύ από εκείνο που είναι γνωστό ως χούντα. Η χώρα επίσης, εκτός από το να δίνει, με αξιωματούχους της, ρεσιτάλ δηλώσεων στα όρια γελοιότητας για βραχονησίδες και «προσαρτήσεις εδαφών» έχει εμπλακεί σε έναν απίστευτο πολεμικό τυχοδιωκτισμό στη Συρία, ενώ και η οικονομία της πλέον έχει αποδυναμωθεί, πολύ παραπάνω καθώς οι «επενδυτές-χρηματοδότες» τύπου «Σαουδικής Αραβίας» έχουν αποδυναμωθεί ενώ το λαθρεμπόριο όπλων, ανθρώπων και πετρελαίου με τους Ισλαμοκαννίβαλλους έχει περιοριστεί καθώς η ISIS και «συντροφιά» σφυροκοπείται ανελέητα από Ρώσους και τη Συρία.
Η οικονομία οδεύει πλέον σε πτωτική τροχιά, με τριμηνιαίους ρυθμούς 0,3% από 0,7% στο προηγούμενο τρίμηνο, τη εποχή που στην Ευρώπη υπήρχε τριμηνιαία 0,3% αύξηση ρυθμών ανάπτυξης! Αν αυτό συνδυαστεί με την δημογραφική ανάπτυξη της χώρας, που ξεπερνάει το 0,3% στο τρίμηνο, αποτελεί από μόνο του πολύ άσχημο σημάδι για το κατά κεφαλήν εισόδημα καθώς δείχνει πραγματική του μείωση, για πρώτη φορά στα τελευταία 4 χρόνια! Η ανεργία εκτοξεύτηκε στο 11,3% από 10,7% που ήταν, οι νέες κατοικίες και οι οικοδομικές άδειες μειώθηκαν κατά 20% και 10% αντιστοίχως, ενώ τα επιτόκια έχουν πάρει μια πολύ ανησυχητική τροχιά.
Τα επιτόκια διατραπεζικής αγοράς, δηλαδή εκείνα με τα οποία η μία τράπεζα...δανείζει την άλλη, απογειώθηκαν από 8,7% τον Οκτώβριο σε 10% τώρα θυμίζοντας μέρες πριν την τελευταία συναλλαγματική κρίση! Και μια «λεπτομέρεια»: το ιδιωτικό χρέος έχει εκτοξευτεί από 127% του ΑΕΠ που ήταν πριν 2 χρόνια σε μόλις...192% τώρα! Ο υπερδανεισμός του ιδιωτικού της τομέα, δηλαδή, αυξήθηκε 75% επί του ΑΕΠ σε 2 χρόνια, εν ολίγοις, η 'περιβόητη' ανάπτυξη του Ερντογάν, δεν διαφέρει και πολύ από ένα παραφουσκωμένο μπαλόνι που είναι έτοιμο να σκάσει. Το ότι η Τουρκία, όμως, βρίσκεται αυτή τη στιγμή με κατεστραμμένη δημοκρατία, το ένα πόδι στον πόλεμο, αυξανόμενη ανεργία, μηδενική κατά κεφαλή ανάπτυξη και υπερδανεισμένους ιδιώτες είναι το ένα. Το ότι άρχισαν οι εκροές συναλλάγματος, όμως, είναι το άλλο! Πάνω από 3,5 δισ. δολάρια βγήκαν από τη χώρα σε ένα μήνα, τα 2/3 από αυτά από ξένους επενδυτές!
Όλα αυτά, σε μια δύσκολη εποχή για περιφερειακές φούσκες, εκείνη της αύξησης επιτοκίων στις ΗΠΑ! Το αποτέλεσμα, σχεδόν προδιαγεγραμμένο! Η Τουρκία, ασχέτως του αν προσδοκά να λύσει προσωρινά την προβληματική της, σε αυτή τη φάση, οικονομία, και να λύσει την εκροή χρημάτων με «πατριωτικό σανό», πρόκειται να χτυπηθεί βάναυσα από την αύξηση επιτοκίων που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, και θα συρθεί θέλοντας και μη, αν συνεχιστεί η άνοδος των Αμερικανικών επιτοκίων, σε ταχεία αύξηση Τουρκικών επιτοκίων, χρεοκοπίες, εκροή συναλλάγματος και στο τέλος, συναλλαγματική κρίση...!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
