Τρεις σοβαρές απειλές, ο κορονοϊός, το μεταναστευτικό-προσφυγικό και οι αυξανόμενες εντάσεις με την Τουρκία που έχουν συσσωρευτεί πάνω από την ελληνική οικονομία, επηρεάζουν την φετινή της πορεία, τονίζει στο liberal. gr ο καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Πάνος Τσακλόγλου, προσθέτοντας με νόημα και για τα τρία αυτά μέτωπα ότι «όσο νωρίτερα επιστρέψουμε στην «κανονικότητα» τόσο χαμηλότερες θα είναι οι αρνητικές επιπτώσεις στον ρυθμό μεγέθυνσης».
Εκφράζει την ανησυχία του κατά πόσο θα δούμε να αναβάλλονται για αργότερα οι αποφάσεις για συγκεκριμένα επενδυτικά σχέδια, προσθέτοντας ότι παρ' ότι αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι ματαιώνονται, εντούτοις θα έχει επιπτώσεις στο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης του τρέχοντος έτους, γεγονός που μπορεί να καθυστερήσει την «μεγάλη επιστροφή» της ελληνικής οικονομίας.
Εκτιμά ότι το Eurogroup θα κάνει χρήση της ρήτρας του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης που επιτρέπει αποκλίσεις από τους συμφωνημένους στόχους όταν προκύπτουν σημαντικοί απρόβλεπτοι αρνητικοί εξωτερικοί παράγοντες, όπως συνέβη τώρα με την κρίση του κορονοϊού.
«Το αν χώρος που θα μας δώσουν – που μπορεί επίσης να σχετίζεται με τις αυξημένες δημόσιες δαπάνες λόγω της έξαρσης του μεταναστευτικού - προσφυγικού προβλήματος - είναι επαρκής, θα φανεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Επισημαίνει πάντως ότι τα δημοσιονομικά αποτελέσματα του πρώτου μήνα του 2020, όταν δεν υπήρχε ούτε ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ούτε κορονοϊός, κάθε άλλο παρά ικανοποιητικά ήταν, καταγράφοντας σημαντικές αποκλίσεις από τους στόχους του προϋπολογισμού, προσθέτοντας ότι αν αποδειχθεί πως αυτές δεν ήταν συγκυριακές, τότε οι αποκλίσεις τους επόμενους μήνες θα μπορούσαν να είναι πολύ μεγάλες.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη:
- Δεδομένου ότι οι ειδικοί αναμένουν έξαρση του φαινομένου σε 3-4 εβδομάδες από σήμερα, δηλαδή ως τα τέλη Απριλίου, υπάρχει η εκτίμηση ότι το πρώτο 3μηνο αλλά και ένα μέρος από το δεύτερο, μάλλον πρέπει να θεωρούνται «χαμένα» για την ελληνική οικονομία. Να αναμένουμε ακόμη και ύφεση για το α’ εξάμηνο;
Για να είμαστε ειλικρινείς, κανένας δεν γνωρίζει την απάντηση σε αυτό το ερώτημα, ακόμα και με σχετικά χαμηλό βαθμό βεβαιότητας. Όλα όσα διατυπώνονται είναι σενάρια πάνω σε ενδεχόμενες επιδημιολογικές εξελίξεις. Όντως, υπάρχει πιθανότητα να παρατηρήσουμε αρνητικό ρυθμό μεγέθυνσης κατά το πρώτο εξάμηνο, αλλά νομίζω ότι αυτό μάλλον δεν είναι το επικρατέστερο σενάριο.
- Αν σας ζητούσα μια αισιόδοξη και μια απαισιόδοξη πρόβλεψη συνολικά για την πορεία της ανάπτυξης το 2020, ποιες θα ήταν αυτές;
Προφανώς το αισιόδοξο σενάριο είναι ο συγκεκριμένος ιός να μην επιβιώνει στις υψηλές θερινές θερμοκρασίες και να κατασκευαστεί σύντομα το αντίστοιχο εμβόλιο. Οι αντίθετες εξελίξεις περιγράφουν το απαισιόδοξο σενάριο. Δεν θα ήθελα να παρακινδυνεύσω συγκεκριμένες αριθμητικές προβλέψεις. Πάντως, στην περίπτωση της Ελλάδας, πέραν των εξελίξεων στο «μέτωπο» του κορονοϊού, σημαντικό ρόλο θα παίξουν και οι εξελίξεις στο «μέτωπο» του μεταναστευτικού/προσφυγικού και οι αυξανόμενες εντάσεις με την Τουρκία. Όσο νωρίτερα επιστρέψουμε στην «κανονικότητα» τόσο χαμηλότερες οι αρνητικές επιπτώσεις στο ρυθμό μεγέθυνσης.
- Σύμφωνα με κάποιες αναλύσεις, όπως της Capital Economics, η Ελλάδα και οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου, θα πληγούν περισσότερο, λόγω της μεγάλης τους εξάρτησης από τον τουρισμό. Συμφωνείτε;
Όχι αναγκαστικά. Οι προβλέψεις άλλων αναλυτών δίνουν διαφορετικά αποτελέσματα. Σίγουρα, ο τουρισμός τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς θα πληγεί σημαντικά, ιδίως αν ο συγκεκριμένος ιός αποδειχθεί ανθεκτικός στα υψηλές θερμοκρασίες. Όμως, από την άλλη πλευρά, η διακοπή λειτουργίας παραγωγικών μονάδων στην Κίνα και στην Ιταλία επί του παρόντος, αλλά ενδεχομένως και σε άλλες χώρες στο προσεχές χρονικό διάστημα επηρεάζει δυσμενώς τις διεθνείς αλυσίδες παραγωγής σε πολλές αναπτυγμένες βιομηχανικές χώρες με προφανείς επιπτώσεις στο ρυθμό μεγέθυνσής τους. Η Ελλάδα δεν έχει τόσο μεγάλη σύνδεση με αυτές τις αλυσίδες και, επομένως, οι σχετικές επιπτώσεις αναμένεται να είναι ηπιότερες.
- Στο μέτωπο των επενδύσεων πόσο ισχυρό θα είναι το πλήγμα; Μπορεί να δούμε να αναστέλλονται προσωρινά κάποιες από τις μεγάλες ελληνικές ή ξένες επενδύσεις στις οποίες τόσο πολύ πόνταρε φέτος η οικονομία, προκειμένου να κάνει την μεγάλη «επιστροφή»;
Εκτός καταστροφικών εξελίξεων, το πρόβλημα με τις επενδύσεις είναι κυρίως πρόβλημα χρονισμού. Δηλαδή, οι αποφάσεις για υλοποίηση συγκεκριμένων επενδυτικών σχεδίων δεν ματαιώνονται, αλλά αναβάλλονται. Βεβαίως, αυτό έχει επιπτώσεις στο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης του τρέχοντος έτους, γεγονός που μπορεί να καθυστερήσει αυτό που ονομάσατε «μεγάλη επιστροφή» της ελληνικής οικονομίας.
- Τελικά έχει αντιστάσεις η ελληνική οικονομία ; Ή μήπως ο κορονοιός είναι ό,τι χειρότερο μπορούσε να συμβεί για μια οικονομία που δεν έχει ακόμη συνέλθει από την δεκαετή κρίση, έχει χάσει τις ευκαιρίες της προηγούμενης περιόδου και δεν έχει καταφέρει να αλλάξει το παραγωγικό της μοντέλο;
Όντως, χάθηκαν πολλές ευκαιρίες τα προηγούμενα χρόνια, γεγονός που κάνει την τωρινή κρίση να δείχνει ακόμα περισσότερο δραματική. Η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου μίας οικονομίας – οποιασδήποτε οικονομίας , όχι μόνο της ελληνικής – δεν γίνεται από τη μία στιγμή στην άλλη. Είναι μακροχρόνια διαδικασία. Από την άποψη αυτή ακόμα και τα αναπάντεχα μέτρια στοιχεία για την οικονομική ανάπτυξη του τελευταίου τριμήνου του 2019 δείχνουν ότι βρισκόμαστε στη σωστή κατεύθυνση. Η όποια μεγέθυνση σε αυτό το τρίμηνο βασίστηκε στις επενδύσεις και τις εξαγωγές. Δηλαδή, τους δύο τομείς στους οποίους περιμένουμε να βασιστεί το νέο παραγωγικό μοντέλο.
- Την αδυναμία αυτή δεν μας δείχνει και η αύξηση μόλις 1% του ΑΕΠ το δ’ 3μηνο του 2019, που δείχνει τι συνέβη μόλις «ξεφούσκωσαν»οι επιπτώσεις από τα προεκλογικά πακέτα και σε μια περίοδο που δεν υπήρχε ο κορονοϊός, παρά μόνο η αβεβαιότητα από το ρευστό εξωτερικό περιβάλλον και τους εμπορικούς πολέμους;
Παραδοσιακά, το δ’ τρίμηνο του έτους δεν είναι το «καλό» τρίμηνο της ελληνικής οικονομίας, αλλά ομολογώ ότι ανέμενα καλύτερες επιδόσεις. Δεν θα εκπλαγώ αν δούμε κάποιες διαφοροποιήσεις όταν δημοσιευτούν τα τελικά στοιχεία για την εξέλιξη του ΑΕΠ, γιατί αυτά που έχουν δημοσιευθεί δεν δείχνουν να συνάδουν με άλλες στατιστικές, όπως αυτές που έχουν να κάνουν με την εξέλιξης της ανεργίας ή με τους λεγόμενους «πρόδρομους δείκτες». Πάντως, σίγουρα, η οικονομία μας δεν δείχνει να επιστρέφει στους ρυθμούς ανάπτυξης που απαιτούνται για να πούμε με ασφάλεια ότι αφήσαμε οριστικά πίσω μας την κρίση.
- Πιστεύετε ότι θα ικανοποιηθεί το ελληνικό αίτημα για περισσότερο δημοσιονομικό χώρο και μείωση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα, και αν ναι, αυτά επαρκούν;
Νομίζω ότι το Eurogroup θα κάνει χρήση της ρήτρας του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης που επιτρέπει αποκλίσεις από τους συμφωνημένους στόχους όταν προκύπτουν σημαντικοί απρόβλεπτοι αρνητικοί εξωτερικοί παράγοντες, όπως συνέβη τώρα με την κρίση του κορονοϊού. Το αν χώρος που θα μας δώσουν – που μπορεί επίσης να σχετίζεται με τις αυξημένες δημόσιες δαπάνες λόγω της έξαρσης του μεταναστευτικού - προσφυγικού προβλήματος - είναι επαρκής θα φανεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Πάντως, θα ήθελα να επισημάνω ότι τα δημοσιονομικά αποτελέσματα του πρώτου μήνα του 2020, όταν δεν υπήρχε ούτε ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις ούτε κορονοϊός κάθε άλλο παρά ικανοποιητικά ήταν, με σημαντικές αποκλίσεις από τους στόχους του προϋπολογισμού. Ο αρμόδιος υφυπουργός απέδωσε τις αποκλίσεις σε συγκυριακούς παράγοντες, τους οποίους, όμως, δεν προσδιόρισε. Ας ελπίσουμε ότι είχε δίκιο, γιατί διαφορετικά, οι αποκλίσεις τους επόμενους μήνες θα μπορούσαν να είναι πολύ μεγάλες.
