Του Αλέξανδρου Σκούρα
Χθες, 30 Ιουνίου, ήταν τα γενέθλια ενός σπουδαίου αμερικανού οικονομολόγου, του Τόμας Σόουελ (Thomas Sowell). Μαθητής του Φρίντμαν και από τους δεινότερους επικριτές του κρατισμού και του σοσιαλισμού, ο Σόουελ γίνεται συχνά αντικείμενο διάφορων μιμιδίων (memes) στα κοινωνικά δίκτυα χάρη στον σαφή, λακωνικό και αφοπλιστικό του λόγο. Ίσως σε κάποια επόμενα γενέθλια η στήλη να αφιερωθεί σε μία λίστα με τα δημοφιλέστερα αποφθέγματά του, όμως σήμερα θα αφιερωθούμε στο αναποτελεσματικό κράτος πρόνοιας της Ελλάδας ξεκινώντας με μία μόνο ρήση του: “Θεωρώ εκπληκτικό το γεγονός ότι άνθρωποι που πιστεύουν ότι δεν έχουμε αρκετά χρήματα για να πληρώσουμε γιατρούς, νοσοκομεία και φάρμακα, πιστεύουν ότι κατά κάποιον τρόπο έχουμε αρκετά χρήματα για να πληρώσουμε γιατρούς, νοσοκομεία, φάρμακα και μία κρατική γραφειοκρατία που θα τα διαχειρίζεται”.
Η ύπαρξη ενός κοινωνικού δικτύου ασφαλείας είναι ένα κεκτημένο των κοινωνιών που μέσω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας δημιούργησαν επαρκή πλούτο ώστε να εξασφαλίσουν σε όλους τους πολίτες τα βασικά και στοιχειώδη ώστε να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους. Με τα χρόνια οι αριστερές κυρίως πολιτικές δυνάμεις θέλησαν να επεκτείνουν τον ρόλο του διχτυού ασφαλείας σε τρόπο ζωής, δημιουργώντας τεράστιες γραφειοκρατικές δομές που πρόσφεραν πάμπολλα επιδόματα σε προνομιούχες ομάδες, συνήθως ψηφοφόρων. Στη χώρα μας, που οι φορολογούμενοι πληρώνουν ακριβά το κράτος τους και λαμβάνουν υπηρεσίες χαμηλής ποιότητας, ενώ δημιουργήσαμε το ΕΣΥ, το ΙΚΑ, τον ΟΑΕΔ και άλλες υπηρεσίες που υποτίθεται ότι εξασφαλίζουν υγεία, ασφάλεια και βοήθεια σε όσους το έχουν ανάγκη, δεν δημιουργήσαμε ποτέ ένα πραγματικό δίχτυ ασφαλείας. Αντίθετα, χρησιμοποιήσαμε το κράτος σαν πρόγραμμα εύρεσης εργασίας και αντί για στοχευμένα επιδόματα προς όσους τα έχουν πραγματικά ανάγκη χρεοκοπήσαμε τα συνταξιοδοτικά ταμεία.
Ένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικό που περιγράφει την παραπάνω κατάσταση είναι η μέτρηση της φτώχειας πριν και μετά τα κρατικά επιδόματα. Ένα αποτελεσματικό δίχτυ ασφαλείας ή ένα ορθολογικό κράτος πρόνοιας θα μείωνε αισθητά τους ανθρώπους που βρίσκονται κάτω ή κοντά στα όρια της φτώχειας. Αντίθετα, μία αναποτελεσματική προνοιακή πολιτική θα άφηνε το ποσοστό των ανθρώπων που βρίσκονται στα όρια της φτώχειας σχεδόν ίδια. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να παραταθεί η αγωνία κανενός για την κατηγορία που ανήκει η χώρα μας.
Σύμφωνα με τη Eurostat, η μέση προνοιακή πολιτική στην Ευρώπη των 28 μειώνει κατά 9% τον αριθμό των μονομελών νοικοκυριών που βρίσκονται κοντά στο όριο της φτώχειας. Το ποσοστό αυτό για την Ελλάδα είναι μόλις 4%. Τί σημαίνει αυτό; Ότι ένα τεράστιο ποσοστό χρημάτων που δαπανά το κράτος, δεν πηγαίνει σε αυτούς που το έχουν ανάγκη αλλά αντίθετα καταλήγει σε άλλες δραστηριότητες. Αντίθετα, στην Ιρλανδία που πέρασε μνημόνιο αλλά αντιστάθηκε στους φόρους και έχει ένα ιδιαίτερα μικρό αλλά αποτελεσματικό κράτος, η προνοιακή πολιτική μειώνει τον αριθμό ανθρώπων που βρίσκονται κοντά στα όρια της φτώχειας από 32,9% σε 15,6%, δηλαδή 17,3 ποσοστιαίες μονάδες.
Αν, εν τω μεταξύ, αναρωτηθεί κανείς που δαπανά το κράτος τα χρήματα των φορολογουμένων, η απάντηση είναι απλή: περίπου οι μισές δαπάνες του δημοσίου αφορούν τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και τις συντάξεις.
Χρόνια πολλά Τόμας Σόουελ.
