Μετά το πρώτο σοκ από τη βύθιση των παγκόσμιων χρηματιστηριακών αγορών, συνήθως ακολουθεί μια προσπάθεια αποστασιοποίησης από την ψυχολογική καταπόνηση που συνοδεύει πάντοτε τις πραγματοποιηθείσες ζημίες, τις λογιστικές ζημίες, ή ακόμα και τις ευκαιρίες που ίσως να χάθηκαν. Και η πιο συνηθισμένη επωδός είναι το: «αφού το βλέπαμε να έρχεται, γιατί δεν πουλήσαμε;»
Τι λένε οι αριθμοί;
Οι αριθμοί λένε ότι ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών έχει υποχωρήσει κατά -8,5%, από τα υψηλά των 1746,67 μονάδων που είχαν καταγραφεί στις 26 Μαρτίου. Ωστόσο, εξακολουθεί να παρουσιάζει κέρδη της τάξης του +8,7% από την αρχή του έτους.
Αντίθετα, ο S&P 500 βρίσκεται στο -17,5% από τα ιστορικά υψηλά των 6.147,43 μονάδων. Και χρειάζεται μια υποχώρηση της τάξης μόλις του -2,5% για να εισέλθει και επίσημα σε bear market.
Όσον αφορά τον DAX του Χρηματιστηρίου της Φρανκφούρτης, αυτός βρίσκεται στο -12,1% από τα ιστορικά υψηλά του. Παράλληλα ο σημαντικός ευρωπαϊκός χρηματιστηριακός δείκτης EuroStoxx 50, έχει υποχωρήσει κατά -12,4% από τα ιστορικά υψηλά των 5.568,19 μονάδων.
Επομένως, βλέπουμε ότι το Χρηματιστήριο Αθηνών ακολούθησε την πτωτική πορεία των διεθνών χρηματιστηρίων, χωρίς όμως υπερβολές. Γεγονός που σε άλλες αποχές θα ήταν αδιανόητο. Είχαμε αλλαγή στην ψυχολογία των επενδυτών; Ναι, είχαμε. Ήταν δικαιολογημένος ο φόβος των επενδυτών; Ασφαλώς και ήταν. Διότι παρ’ όλο που ο όγκος των εξαγωγών που θα επηρεαστεί από τους αμερικανικούς δασμούς είναι μόλις $2,5 δισ., θα υπάρξουν ισχυρές επιπτώσεις από τα απόνερα που θα σηκώσει το εμπορικό τσουνάμι, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Και στον ορίζοντα έχει αρχίσει να εμφανίζεται και η πιθανολογούμενη αποσταθεροποίηση του δολαριακού κατεστημένου.
Ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών κράτησε το κρίσιμο επίπεδο των 1580 μονάδων. Έφτασε η στιγμή για το μεγάλο rebound; Δε θα το λέγαμε. Εδώ δε μιλάμε για μικρές, αιχμηρές και σύντομες χρονικά διορθώσεις, που συνοδεύουν ένα bull rally. Μπορεί η τάση να εξακολουθεί να είναι ανοδική, με βάση τα θεμελιώδη και τεχνικά δεδομένα, όμως αυτό δε σημαίνει ότι η πτώση ήταν μια απλή μπόρα, που πάει πέρασε. Κύρια χαρακτηριστικά των συνεδριάσεων ήταν ο αυξημένος τζίρος. Γεγονός που αποτυπώνει τόσο τους βιαστικούς πωλητές, όσο και τους ικανούς αγοραστές, οι οποίοι ανέμεναν μια τέτοια ευκαιρία για να «μπουν» στην αγορά σε χαμηλότερα επίπεδα.
Μάλιστα σύμφωνα με χρηματιστηριακούς παράγοντες, αγοραστές κατά τη διάρκεια των δυο τελευταίων συνεδριάσεων ήταν μικροεπενδυτές. Γεγονός που δεν καταγράφεται όμως με θετικό πρόσημο.
Οι μακροχρόνιοι επενδυτές παραμένουν παρόντες, παρά το γεγονός ότι μέσα στην τελευταία εβδομάδα χάθηκε το μεγαλύτερο μέρος των κερδών Φεβρουαρίου και Μαρτίου. Ακόμα και οι συντηρητικοί «παίκτες» που ρευστοποίησαν μέρος των χαρτοφυλακίων τους, δεν αναζήτησαν εναλλακτικές λύσεις ανάμεσα στις αποδοτικότατες ομολογιακές εκδόσεις. Αλλά παραμένουν στο περιθώριο των συναλλαγών, αναμένοντας να προβούν εκ νέου σε αγορές μετοχών, σε προσφορότερα ασφαλώς επίπεδα τιμών. Καθώς ουδείς σοβαρός αγοράζει όταν «πέφτει το μαχαίρι» μέσα στις αγορές.
Εξ άλλου δεν πρέπει να λησμονούμε ότι την Τρίτη αναμένεται η απόφαση του Russell σχετικά με την αναβάθμιση του Χρηματιστηρίου Αθηνών στις αναπτυγμένες αγορές. Ένα σενάριο που έχει προσελκύσει σημαντικά κεφάλαια εδώ και καιρό. Και θα ενεργοποιήσει ακόμα περισσότερα στο επόμενο χρονικό διάστημα, αφού θα εμφανιστούν funds που επενδύουν στις αναπτυγμένες αγορές και θα αποχωρήσουν, τα αντίστοιχα που επενδύουν στις αναπτυσσόμενες αγορές. Σύμφωνα με την JP Morgan την αναβάθμιση της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς, θα ακολουθήσουν άμεσες εκροές $1,83 δισ. από τα funds που ακολουθούν τον FTSE Emerging Markets και άμεσες εισροές $1,75 δισ. από τα funds που ακολουθούν τον FTSE Developed Markets.
Βέβαια, όλες οι κινήσεις των passive funds που ακολουθούν κατά γράμμα τις αποφάσεις των οίκων αξιολόγησης, εκτελούνται «υπό κανονικές συνθήκες», όπως λέμε στην επιστήμη της Φυσικής. Σήμερα βρισκόμαστε στο μάτι του κυκλώνα και δεν γνωρίζουμε εάν βρισκόμαστε στην αρχή, στο μέσο ή στο τέλος. Άλλωστε ο S&P 500 παρά την μεγάλη του πτώση υπολείπεται αισθητά της πτώσης μετά τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία η οποία ήταν της τάξης του -27,5% ή της πτώσης λόγω του covid η οποία ήταν της τάξης του -35%. Και εάν αποπειραθούμε να ταξιδέψουμε σε βάθος χρόνου θα δούμε ότι ο S&P 500 στην κρίση του dot.com είχε υποχωρήσει κατά -50%, ενώ στην κρίση της χρηματοπιστωτικής κρίσης 2007-2009 είχε χάσει το -55% της αποτίμησης του.
Τι θέλουμε από την εγχώρια αγορά; Να κρατήσει ο Γενικός Δείκτης με νύχια και δόντια το 1550-1555 και να μην πλησιάσει σε καμία περίπτωση το 1480.
Τι να κοιτάμε με τις μετοχές; Να παρακολουθούμε τις μετοχές που παρουσιάζουν ισχυρές άμυνες, όπως είναι για παράδειγμα οι τραπεζικές, οι οποίες εξακολουθούν να είναι ίσως οι φθηνότερες στην Ευρώπη, με όρους Price/Earnings και Price/Book Value. Αλλά και άλλες μετοχές της μεγάλης κεφαλαιοποίησης, των οποίων οι δείκτες ανάπτυξης και κερδοφορίας, καθώς και οι μερισματικές τους αποδόσεις, υπόσχονται ένα συνεχές growth story. Να παρακολουθούμε, μόνο. Και να περιμένουμε να δούμε την εξέλιξη του έργου. Διότι οποιαδήποτε βιαστική είσοδος σε μια πτωτική αγορά, οδηγεί σε ζημίες και σε μια οδυνηρή ψυχική καταπόνηση, η οποία είναι ο χειρότερος σύμβουλος στη λήψη των επενδυτικών μας αποφάσεων.
Πάντως, η παρούσα βύθιση των αγορών αποτελεί μια σαφέστατη διάψευση των πρόσφατων θέσφατων, σύμφωνα με τα οποία οι «αγορές δεν πέφτουν διότι οι μετοχές βρίσκονται σε δυνατά χέρια», «οι εποχές έχουν αλλάξει», «τώρα είναι όλα διαφορετικά», καθώς και το κλασσικό σλόγκαν των ψηφιακών επενδυτών: «to the moon». Ότι δηλαδή οι τιμές των μετοχών θα φτάσουν μέχρι το φεγγάρι.
