Η ενόχληση της Άγκυρας όπως δείχνουν οι χθεσινές δηλώσεις Ερντογάν προκύπτουν από την ανασφάλεια που της προκαλεί η ισχυρή παρουσία στην Αν.Μεσόγειο, της Γαλλίας, η οποία δεν είναι ΗΠΑ, Βρετανία και Ρωσία, δυνάμεις που ενίοτε δείχνουν «κατανόηση» στις τουρκικές θέσεις, δηλώνει στο liberal.gr ο καθηγητής του King's College London, Μάνος Καραγιάννης.
Έτσι εξηγεί την άμεση «απάντηση» Ερντογάν στις δηλώσεις Μακρόν, επειδή, όπως λέει, η Άγκυρα βλέπει ότι η Γαλλία ενεργεί αυτόνομα, ως μια μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη, που δεν τείνει «ευήκοα ώτα» στις τουρκικές επιδιώξεις. Εξάλλου θυμίζει ότι το Παρίσι ήταν από τους πρώτους που αναγνώρισε την Αρμενική Γενοκτονία, ενώ το Brexit, του επιτρέπει να προβάλει ολοένα και περισσότερο την ισχύ του, πιέζοντας για τη σύσταση Κοινής Αμυντικής Πολιτικής που θα αναδείξει σε παγκόσμιο επίπεδο το ρόλο της ΕΕ.
Σε γεωπολιτικές επομένως προεκτάσεις αποδίδει την αυξανόμενη γαλλική παρουσία στην Αν.Μεσόγειο, και λιγότερο στα κοιτάσματα φυσικού αερίου, τα οποία θεωρεί ότι έχουν υπερεκτιμηθεί, όταν όλος ο πλανήτης στρέφεται, λόγω της υπερθέρμανσης, ολοένα και περισσότερο στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Χαρακτηρίζει τις νέες ισορροπίες που διαμορφώνονται διεθνώς ως μεγάλη γεωπολιτική ευκαιρία για την Ελλάδα να αναδειχτεί σε πάροχο ασφάλειας που θα προστατεύει τα δυτικά συμφέροντα στην περιοχή, ενώ θεωρεί ότι η Αγκυρα θα συνεχίσει την χαμηλού κόστους τακτική των προκλήσεων, χωρίς ωστόσο να έχει λόγο να διακινδυνεύσει μια πολεμική σύγκρουση με την Αθήνα, καθώς η παρούσα συγκυρία δεν είναι καθόλου ευνοϊκή για την ίδια.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Κάντε μας κατ' αρχάς μια αποτίμηση της συνάντησης Μητσοτάκη-Μακρόν, των δηλώσεων στήριξης σε Ελλάδα-Κύπρο, και την άμεση, χθεσινή "απάντηση" από τον Ερντογάν. Πόσο και γιατί ενόχλησαν την Τουρκία οι δηλώσεις Μακρόν;
Η συνάντηση των δύο ηγετών επιβεβαίωσε το πολύ καλό επίπεδο των διμερών σχέσεων. Για πρώτη φορά, μετά από αρκετά χρόνια, η οικονομία δεν μονοπώλησε τις συνομιλίες ανάμεσα στις δύο πλευρές. Κακά τα ψέμματα, η Ελλάδα είχε δυστυχώς ταυτιστεί μόνο με οικονομικά προβλήματα και διάφορες παθογένειες του δημοσίου. Πρέπει να γίνει μεγάλη προσπάθεια για να αλλάξει η εικόνα της χώρας στο εξωτερικό. Σωστά, λοιπόν, δόθηκε έμφαση σε ζητήματα ασφάλειας, ενεργειακής συνεργασίας, κλιματικής αλλαγής και πολιτισμού. Η ενόχληση της Άγκυρας προκύπτει από την ανασφάλεια που της προκαλεί η ισχυρή γαλλική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Μήπως σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου η Άγκυρα βρίσκεται μαζί με τους σε ένα παζάρι εφ όλης της ύλης (από την Συρία και τους S-300, έως την Αν.Μεσόγειο, κλπ), η στάση της Γαλλία ενοχλεί περισσότερο; Και αν ναι, γιατί;
Η Γαλλία ενεργεί ως μια μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη που έχει συγκεκριμένους στόχους στην Ανατολική Μεσόγειο. Νομίζω ότι εκεί βρίσκεται η εξήγηση για την ένταση της τουρκικής αντίδρασης. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και τη Μεγάλη Βρετανία που ενίοτε δείχνουν μια 'κατανόηση' για τις τουρκικές θέσεις, η Γαλλία παραμένει σταθερά προσηλωμένη στο διεθνές δίκαιο και τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Εξάλλου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Γαλλία είναι μια από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν την Αρμενική Γενοκτονία. Η τουρκική ηγεσία δεν βρίσκει ευήκοα ώτα στο Παρίσι. Αντιθέτως, βρίσκει στη Μόσχα την οποία θα επισκεφτεί σύντομα ο Τούρκος πρόεδρος.
- Η στήριξη Μακρόν σε Ελλάδα-Κύπρο, εστιάζεται μόνο με τους υδρογονάνθρακες στην Αν.Μεσόγειο ή σχετίζεται ευρύτερα με τα γαλλικά συμφέροντα στην περιοχή και την γενικότερη στάση του Παρισιού σε ζητήματα άμυνας; Και αν ναι, ποια είναι αυτή;
Έχουμε υπερεκτιμήσει τη σημασία που έχουν τα κοιτάσματα φυσικού αερίου για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια. Η εξαγωγή του αμερικανικού σχιστολιθικού αερίου αλλάζει τα δεδομένα στις ευρωπαϊκές ενεργειακές αγορές. Ταυτόχρονα, η υπερθέρμανση του πλανήτη μας οδηγεί, ολοένα και περισσότερο, στην χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η δική μου εκτίμηση είναι ότι το ενδιαφέρον της Γαλλίας πηγάζει κυρίως από τις εξελίξεις στο εσωτερικό της ΕΕ. ΤοBrexit επιτρέπει στη Γαλλία να πιέσει για τη σύσταση μιας Κοινής Αμυντικής Πολιτικής που θα αναδείξει το ρόλο της ΕΕ στο εξελισσόμενο διεθνές σύστημα. Η Αθήνα μπορεί να είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος, αφού μοιράζεται το αμυντικό όραμα του Μακρόν.
- Τα παραπάνω σημαίνουν ότι η Ελλάδα, για πρώτη φορά μετά δεκαετίες, ως χώρα στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε., καλείται να διαδραματίσει ένα ρόλο πιο ενεργό απ' ό,τι μέχρι σήμερα;
Υπάρχει μια μεγάλη γεωπολιτική ευκαιρία για την Ελλάδα να αναδειχτεί σε πάροχο ασφάλειας (security provider) που θα προστατεύει τα ευρωπαϊκά/δυτικά συμφέροντα στην περιοχή. Για να το κάνει αυτό, όμως, χρειάζεται η εκπόνηση ενός φιλόδοξου εξοπλιστικού προγράμματος που θα δίνει έμφαση στην ανάπτυξη ενός ισχυρού Πολεμικού Ναυτικού. Με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυθεί η αποτρεπτική μας στρατηγική έναντι της Τουρκίας και θα έχουμε λόγο για σημαντικά ζητήματα ασφαλείας που ταλανίζουν την περιοχή. Η Ελλάδα θα πρέπει να επενδύσει περισσότερο στην αναδυόμενη κοινή αμυντική πολιτική.
- Κάποιοι εκτιμούν ότι τα όσα είπε ο Μακρόν για τις τουρκικές προκλήσεις, αφορούσαν και το εσωτερικό του ακροατήριο, δηλαδή την Άκρα Δεξιά. Το ρωτώ με την έννοια ότι η γαλλική κοινωνία, ακριβώς επειδή έχει το μεγαλύτερο στοιχείο μουσουλμανικού πληθυσμού στην Ευρώπη, είναι απέναντί του και η πιο συντηρητική…
Είναι γεγονός ότι το εκλογικό σώμα στη Γαλλία και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες μετακινείται προς τα δεξιά. Υπάρχει ένας διάχυτος προβληματισμός σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για τον διχαστικό λόγο του Ερντογάν, ο οποίος συχνά διανθίζεται με θρησκευτικά στοιχεία. Η Ελλάδα δεν πρέπει, όμως, να πέσει στην παγίδα της Ισλαμοφοβίας. Έχουμε ένα τεράστιο 'πολιτισμικό κεφάλαιο' στον Μουσουλμανικό Κόσμο που παραμένει ανεκμετάλλευτο.
- Συμφωνείτε με τις εκτιμήσεις ότι μας περιμένει ένα θερμό φθινόπωρο στην Κύπρο και την ελληνική υφαλοκρηπίδα;
Είναι βέβαιο ότι η Τουρκία θα εφαρμόσει την ίδια τακτική προκλήσεων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, διότι δεν έχει μεγάλο κόστος από αυτήν τη συμπεριφορά. Από την άλλη, δεν έχει κανέναν λόγο τώρα να δοκιμάσει τις δικές μας κόκκινες γραμμές και να διακινδυνέψει μια πολεμική σύγκρουση με την Ελλάδα. Σε αυτή τη χρονική συγκυρία, το κλίμα δεν είναι ευνοϊκό για την Τουρκία και αυτό το γνωρίζει καλά ο Ερντογάν. Μόνο αν η Τουρκία αποκτήσει στρατιωτική υπεροχή μπορεί να υποκύψει στον πειρασμό να προβεί σε μια επιθετική ενέργεια στο Αιγαίο. Είναι υποχρέωση του πολιτικού προσωπικού της χώρας μας να διατηρήσει το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων.
*Ο Μάνος Καραγιάννης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο Τμήμα Αμυντικών Σπουδών του King's College London και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
