Kατά το δεύτερο εξάμηνο η ύφεση στην Γερμανία μπορεί και να φτάσει το 10%, αφού η καταναλωτική εμπιστοσύνη θα αργήσει να επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα, εκτιμά ο Διευθυντής Ερευνών του βερολινέζικου ινστιτούτου DIW Αλέξανδρος Κρητικός, εξηγώντας ότι σε αντίθεση με κάποιες εκτιμήσεις η χώρα θα πληρώσει αρκετά βαρύ λογαριασμό από την πανδημία.
Επισημαίνει ότι η Lufthansa θα είναι η πρώτη από τις γερμανικές εταιρείες που θα ζητήσει κρατικά κεφάλαια και ότι στο σύνολο του έτους η ύφεση στη χώρα μπορεί να διαμορφωθεί στο 8% καθώς οι εργαζόμενοι, φοβούμενοι μια επαναφορά της πανδημίας και έκρηξη της ανεργίας θα "κουμπωθούν" στρεφόμενοι στην αποταμίευση.
Για την Ελλάδα θεωρεί ότι η ύφεση δεν αποκλείεται να φτάσει στο 10%, εφόσον οι τουριστικές επιχειρήσεις και οι απασχολούμενοι στον τουρισμό δεν καταφέρουν να αναπληρώσουν με κάποιο τρόπο τα έσοδα του 2020, με δεδομένο ότι η φετινή σεζόν θα πρέπει να θεωρείται χαμένη. Ερωτηθείς ποιες πρέπει να είναι οι πολιτικές της ελληνικής κυβέρνησης προκειμενου να σταθεί στα πόδια της η ελληνική οικονομία, απαντά η έμφαση στην ψηφιοποίηση και η αταλάντευτη προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις.
Εκτιμά ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα καταλήξουν σε ένα πακέτο στήριξης των κρατών-μελών όπου τα πρώτα χρόνια το βάρος θα πέφτει στα δάνεια και λιγότερα στις επιχορηγήσεις, ωστόσο έπειτα από ένα μεταβατικό διάστημα, αυτό μάλλον θα αντιστραφεί. "Οσο θα αποκαλύπτεται η έκταση της ζημιάς των ευρωπαϊκών οικονομιών, ανάλογα θα αναδιαμορφώνεται και το πακέτο", όπως λέει, εξηγώντας ότι στην πορεία, οι επιχορηγήσεις θα αυξηθουν με άξονα τον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
-Στην Γερμανία τον Απρίλιο ο δείκτης επιχειρηματικού κλίματος Ifo κατέγραψε ιστορικό χαμηλό, το ινστιτούτο ΙΑΒ προβλέπει ότι οι άνεργοι θα ξεπεράσουν τα 3 εκατ. και εκτιμήσεις μιλούν για ύφεση 5%-6%. Η δική σας πρόβλεψη ποια είναι;
Η ύφεση θα είναι μεγαλύτερη. Ειδικά κατά το δεύτερο εξάμηνο θα φτάσει το 10%, ενώ για το σύνολο του χρόνου, ανάλογα με την ταχύτητα επαννεκίνησης, μπορεί και να φτάσει στο 8%. Ενα τεράστιο ποσοστό εργαζομένων, προκειμένου να μην απολυθούν, βρίσκεται σε καθεστώς εργασίας “μικρής διάρκειας”, που σημαίνει ότι μόλις πάρουν μπροστά οι μηχανές, θα επιστρέψουν σε κανονικούς ρυθμούς. Ετσι, δεν θα χρειαστεί να γίνουν νέες προσλήψεις και να χαθεί χρόνος σε εκπαίδευση προσωπικού, παρά οι εταιρείες θα πάρουν αμέσως μπροστά.
-Η κρίση έχει φτάσει στο αποκορύφωμα ή όχι ακόμη;
Μέχρι τώρα η εντύπωση ήταν η κρίση έχει πιάσει “πάτο”, ωστόσο όσο μεγαλώνει η αβεβαιότητα, η αρχική εκτίμηση τίθεται υπό αμφισβήτηση. Οσο και αν μερικοί πιστεύουν ότι η Γερμανία θα βγει αλώβητη από την κρίση η πραγματικότητα είναι ότι η γερμανική οικονομία χορεύει στο ρυθμό του COVID19 και της αβεβαιότητας. Και μέχρι να βρεθεί η θεραπεία, κανείς δεν θα ξέρει τι πραγματικά θα συμβεί, απλώς η οικονομία θα σέρνεται πίσω από τις εξελίξεις του ιού. Και δεν αποκλείεται να δούμε ένα δεύτερο κύμα ύφεσης συνοδευόμενο από νέα βουτιά στις μετοχές.
- Τι εννοείτε;
Εννοω ότι παρά το σχεδιασμό για επαννεκίνηση της οικονομίας, είναι πολύ αμφίβολο πως θα λειτουργήσει αυτό στην πράξη. Και επειδή η επόμενη ημέρα θα είναι “ερμαφρόδιτη”, δηλαδή η επαναφορά θα γίνει με αργούς ρυθμούς, , ειδικά εάν, σε αντίθεση με τις προσδοκίες, οι περιορισμοί εξόδου εξακολουθούν να ισχύουν,, είναι πιθανό να δούμε την ύφεση να επανέρχεται δριμύτερη. Δηλαδή η επιστροφή σε ένα κανονικό ρυθμό να γίνει πολύ πιο αργά, καθώς η κατανάλωση θα παραμείνει διστακτική. Ακόμη δηλαδή και αν αρχίσει να αυξάνεται η παραγωγή, η ζήτηση δεν θα είναι η ίδια. Εως τώρα όλοι εκτιμούσαν ότι η κατανάλωση θα εκτιναχθεί μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα συμβεί αυτό. Οι εργαζόμενοι θα στραφούν στην αποταμίευση και θα αρχίσουν να μετριάζουν την κατανάλωσή τους, φοβούμενοι μια επαναφορά της πανδημίας και μια έκρηξη της ανεργίας μπροστά στην αδυναμία των επιχειρήσεων να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας. Ημέρα με την ημέρα η αβεβαιότητα αυξάνεται. Η επιστροφή θα είναι πολύ πιο αργή.
- Σε επίπεδο επιχειρήσεων;
Στις πολύ μικρές και μικρές εταιρείες η πτώση του τζίρου βρίσκεται στο 80% και κάποιες αναπόφευκτα δεν θα επιζήσουν. Στις μεσαίες και μεγάλες η μείωση του τζίρου κινείται μεταξυ 30%-50%. Η Lufthansa θα είναι η πρώτη που θα ζητήσει κρατικά κεφάλαια και το πιθανότερο είναι το κράτος θα μπει στην εταιρεία ως μέτοχος. Η Lufthansa ανακοίνωσε επίσης ότι θα μειώσει 10.000 θέσεις εργασίας. Η άλλη που έχει μεγάλο πρόβλημα είναι η Adidas, η οποία θα πάρει μεγάλο δάνειο για να επιβιώσει. Επίσης αρκετές μεσαίες εταιρείες προσδοκούν σε δάνεια, διαφορετικά δεν θα τα καταφέρουν.
-Τώρα που τα πρώτα επίσημα στοιχεία δείχνουν και την έκταση του προβλήματος στην Γερμανία, μήπως αυτά διαμορφώσουν τις συνθήκες, ώστε αυτή να δείξει μεγαλύτερη ευελιξία ως προς την τελική μορφή που θα λάβει το ευρωπαικό πακέτο; Το ρωτώ με αφορμή την διαφωνία που συνεχίζει να υπάρχει, όπως φάνηκε και στην προχθεσινή Σύνοδο Κορυφής, ως προς το πόσα από τα χρήματα του πακέτου θα αφορούν επιχορηγήσεις και πόσα δάνεια;
Το πακέτο θα έχει συγκεκριμένη χρονική διάρκεια. Σε αυτή λοιπόν την φάση εκτιμώ ότι οι ευρωπαίοι ηγέτες θα καταλήξουν σε ένα πακέτο όπου τα πρώτα χρόνια το βάρος θα πέφτει στα δάνεια και λιγότερα στις επιχορηγήσεις και μετά από ένα μεταβατικό διάστημα, αυτό θα αντιστραφεί. Οσο θα αποκαλύπτεται η έκταση της ζημιάς των ευρωπαικών οικονομιών, ανάλογα θα αναδιαμορφώνεται και το πακέτο. Δηλαδή το πακέτο θα έχει αυτή την ευελιξία, να μπορεί να προσαρμοστεί στα δεδομένα και στην έκταση της ύφεσης, τα οποία αυτή την στιγμή κανείς δεν ξέρει.
Εξάλλου εκτιμώ ότι μέχρι τις 13 Μαίου οι διαφωνίες δεν θα έχουν εξαλειφθεί πλήρως, προκειμένου να οδηγηθούμε σε μια λύση, όπως αυτήν που ειδιώκει ο Νότος, δηλαδή το βάρος να πέσει στις επιχορηγήσεις. Σίγουρα οι επιχορηγήσεις θα προέλθουν από τον κοινοτικό προυπολογισμό το οποίο και θα αυξηθεί, ωστόσο σε πρώτη φάση ενα μέρος του βάρος θα πέσει στον δανεισμό. Οταν γίνουν γνωστά τα στοιχεία για τις επιπτώσεις της κρίσης στο χρέος των κρατών-μελών και για παράδειγμα αυτά έχουν εκτιναχθεί, τότε δεν αποκλείεται, ότι η μορφή του πακέτου θα προσαρμοσθεί σε αυτά τα νέα δεδομένα.
Σίγουρα λοιπόν υπάρχει μια αλλαγή στάσης από την Γερμανία σε σχέση με εκείνη που είχε προ μηνός, ωστόσο το πως θα στηριχθούν οι χώρες του Νότου, παραμένει ακόμη ανοικτό. Εκείνο που δεν θα υπάρξει ποτέ είναι τα κορονοομόλογα.
- Ποιες οι εκτιμήσεις σας για την Ελλάδα;
Η έκταση της ύφεσης στην Ελλάδα θα είναι μεγάλη. Η φετινή τουριστική σεζόν θα πρέπει να θεωρείται περίπου χαμένη. Δεν αποκλείεται επομένως η ύφεση στην Ελλάδα να φτάσει στο 10% όπως προβλέπει το ΔΝΤ αν οι τουριστικές επιχειρήσεις και οι απασχολούμενοι στον τουρισμό δεν καταφέρουν να αναπληρώσουν με κάποιο τρόπο τα φετινά έσοδα.
Πάρα πολλά δηλαδή θα εξαρτηθούν από το κατά πόσο ο τουριστικός κλάδος θα καταφέρει να βρει εναλλακτικές πηγές εσόδων.
Στο σημείο πάντως αυτό, εκτιμώ ότι η Ελλάδα θα έχει ένα πλεονέκτημα έναντι άλλων ανταγωνιστών της. Ακριβώς επειδή χειρίσθηκε πολύ αποτελεσματικά την υγειονομική κρίση, όταν “ανοίξει” η τουριστική αγορά, θα τύχει σημαντικά μεγαλύτερης προτίμησης έναντι άλλων, όπως η Ιταλία και η Ισπανία. Φυσικά το ερώτημα είναι κατά πόσο μια χώρα που θα ανοίξει τα σύνορά της στον τουρισμό, διακινδυνεύει έτσι να επιστρέψει από υγειονομικής πλευράς, εκεί που βρισκόταν τον Μάρτιο.
- Τα κοινοτικά κονδύλια ασφαλώς και είναι απαραίτητα, ωστόσο είναι προφανές ότι για να ανακάμψουν οι οικονομίες χρειάζονται πλέον επιθετικές πολιτικές, όχι παραδοσιακές συνταγές. Στην περίπτωση της Ελλάδας ποιες θα μπορούσαν να είναι αυτές οι πολιτικές out of the box;
Εμφαση στην ψηφιοποίηση της οικονομίας και αταλάντευτη προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις, εκεί πρέπει να ποντάρει η ελληνική κυβέρνηση. Το ένα σκέλος αφορά την έμφαση στην όσο το δυνατόν ταχύτερη ψηφιοποίηση της οικονομίας, τομέας όπου ακόμη η Ελλάδα υστερεί πάρα πολύ σε σύγκριση με την Δύση και τις οικονομίες της Ασίας.
Η κυβέρνηση πρέπει να δώσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κίνητρα για την ψηφιοποίηση της οικονομίας, αλλά και να υποστηρίξει εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε παρόμοιους κλάδους, προκειμένου σαν χώρα να προσπαθήσει να προσελκύσει τέτοιες επενδύσεις. Το δεύτερο σκέλος αφορά την αταλάντευτη προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις, την μείωση της γραφειοκρατίας και άλλες πολιτικές στις οποίες έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενες φορές.
- Αρκετοί θεωρούν ότι η καλή υγειονομική αντιμετωπιση της κρίσης στην Ελλάδα θα έχει κάποιο οικονομικό αντικιτυπο σε επίπεδο προσέλκυσης επενδύσεων. Συμφωνείτε;
Ναι θα έχει κάποιο αντίκτυπο, όμως όχι τεράστιο. Δεν θα είναι δηλαδή οι ξένες επενδύσεις ο game changer. Οσο δεν επιλύονται οι γνωστές ελληνικές παθογένειες, δηλαδή η γραφειοκρατία, η υπερρύθμιση της οικονομίας, η αργή απονομή δικαιοσύνης, θα συνεχίζει να υπάρχει πρόβλημα στο μέτωπο της προσέλκυσης επενδύσεων. Τούτο δεν σημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να επιμείνει, ακόμη πιο δυναμικά απ’ ότι πριν, να εξαλείψει όλα τα παραπάνω.
Μην ξεχνάτε ότι τίποτα δεν θα είναι ίδιο μετά το τέλος της κρίσης. Οι κυβερνήσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης θα επιδοθούν σε έναν ανελέητο ανταγωνισμό να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις. Αν θέλει η Ελλάδα να είναι ανάμεσα στους κερδισμένους πρέπει να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο και με ακόμη μεγαλύτερη ένταση απ’ ότι προ κρίσης.
