Metaverse, blockchain, κρυπτονομίσματα, NFTs... Όροι που αναδύθηκαν μέσα από τον ψηφιακό κόσμο, οι οποίοι όμως δεν θα παραμείνουν για πολύ «εγλωβισμένοι» εκεί. Όπως εξηγεί στο Liberal o Γιώργος Γιαγλής, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και Γενικός Διευθυντής του Institute for the Future, το Διαδίκτυο θα είναι immersive, θα ζούμε μέσα του, και αυτό θα δημιουργήσει μια καινούρια οικονομική πραγματικότητα.
Ο ίδιος σημειώνει ότι το Διαδίκτυο δεν περιορίζεται ούτε από τους νόμους της Φυσικής, ούτε από τους νόμους της Οικονομίας. Οι αλλαγές είναι κοντά μας, δεν είναι κάτι που θα μας επηρεάσει σε τριάντα χρόνια. Αντιθέτως, την επόμενη πενταετία θα βιώσουμε πολύ σημαντικές αλλαγές και αυτός είναι ο λόγος που μεγάλες εταιρείες επανακαθορίζουν τη στρατηγική τους.
Για τον λόγο αυτό, το πραγματικό ερώτημα δεν είναι αν είμαστε έτοιμοι γι' αυτές τις αλλαγές, αλλά αν πρέπει να προετοιμαστούμε ή να τις αγνοήσουμε.
Συνέντευξη στον Γιάννη Παλιούρη
- Πρόσφατη έκθεση της Goldman Sachs υποστηρίζει ότι το κλειδί που θα ανοίξει την πόρτα την για την επιτυχία του Metaverse είναι το blockchain. Πώς ακριβώς συνδέονται αυτές οι τεχνολογίες;
Η έννοια των ψηφιακών κόσμων υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια. Η ειδοποιός διαφορά που σηματοδοτεί το blockchain είναι ότι επιτρέπει στους χρήστες των ψηφιακών κόσμων να είναι και ιδιοκτήτες κομματιών του. Για να το θέσω σχηματικά, ενώ στο παρελθόν τα assets των ψηφιακών κόσμων ανήκαν στην πλατφόρμα, η οποία αν ήθελε μπορούσε να μου αφαιρέσει δικαιώματα ή να καθορίσει τι μπορώ να αγοράσω, τώρα το blockchain επιτρέπει στους χρήστες να είναι πραγματικοί ιδιοκτήτες και του ψηφιακού τους εαυτού και του real estate μέσα στον ψηφιακό κόσμο. Στην πραγματικότητα έχουμε μια πραγματική οικονομία πάνω στο Διαδίκτυο.
- Προ ημερών πωλήθηκε ένα εικονικό οικόπεδο σε περιβάλλον Metaverse για το ποσό ρεκόρ των 4,3 εκατομμυρίων δολαρίων. Βρισκόμαστε ενώπιον της ανάδυσης μιας παράλληλης οικονομίας ή ουσιαστικά βλέπουμε την ανάδυση του επόμενου τύπου οικονομίας που τελικά θα αφορά όλους μας;
Νομίζω ότι έχουμε να κάνουμε πραγματικά με την επόμενη οικονομία. Το Διαδίκτυο θα είναι immersive, θα ζούμε μέσα του, και αυτό θα δημιουργήσει μια καινούρια οικονομική πραγματικότητα, ανεξάρτητη από την οικονομική πραγματικότητα που βρίσκεται γύρω μας.
- Υπάρχει, ωστόσο, ο φόβος ή η άποψη, ότι το blockchain και κάθε οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται σε αυτό το πεδίο, είναι απλά μια ευκαιρία εύκολου και γρήγορου πλουτισμού. Ορισμένοι, δε, χαρακτηρίζουν το όλο πλαίσιο ως «φούσκα». Η πραγματικότητα ποια είναι;
Νομίζω ότι η κατάσταση μοιάζει με αυτό που βιώσαμε στα τέλη της δεκαετίας του '90 με το «dot-com». Οι αποτιμήσεις θα περάσουν από κύκλους διόρθωσης, όπως συμβαίνει πάντα στις αγορές. Αλλά αυτό δεν σήμαινε τελικά ότι το Ίντερνετ δεν ήταν πραγματικό ή ότι δεν δημιουργήθηκαν εταιρείες με αποτίμηση δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το ίδιο ισχύει και σήμερα. Μεμονωμένες εφαρμογές και πλατφόρμες δεν θα έχουν μέλλον. Αλλά αυτή η αγορά βρίσκεται ακόμα στα πολύ, πολύ αρχικά στάδια.
- Ακούμε συνεχώς για κρυπτονομίσματα, NFTs. Όροι με τους οποίους όχι μόνο δεν έχουμε εξοικειωθεί αλλά ούτε καν τους έχουμε «χωνέψει». Όρους τους οποίους συνοδεύει και ο φόβος απώλειας χρημάτων. Πρέπει να ανησυχούμε;
Το ρίσκο ισχύει. Πρόκειται για αγορές που δεν είναι δοκιμασμένες. Τα περισσότερα κρυπτονομίσματα σε βάθος χρόνου, εκτιμώ, ότι η αξία τους αν δεν είναι ακριβώς μηδέν θα είναι κοντά στο μηδέν. Θεωρώ πως είναι δύσκολο σε αυτή τη φάση για κάποιον να εντοπίσει τις πραγματικές ευκαιρίες που υπάρχουν.
- Τελικά αυτός ο νέος, ψηφιακός κόσμος θα αλλάξει ριζικά τη δομή των σύγχρονων οικονομιών και κοινωνιών; Και αν ναι σε τι χρονικό ορίζοντα θα γίνει αυτό;
Εκτιμώ ότι πράγματι θα δούμε μεγάλες αλλαγές. Ας φανταστούμε ότι το Διαδίκτυο δεν περιορίζεται ούτε από τους νόμους της Φυσικής, ούτε από τους νόμους της Οικονομίας, από τίποτα που ξέρουμε μέχρι τώρα. Ειδικά η νέα γενιά περνά πλέον περισσότερο χρόνο στον ψηφιακό παρά στον φυσικό κόσμο. Το συμπέρασμα είναι ότι ήδη οι αλλαγές είναι κοντά μας, δεν είναι κάτι που θα μας επηρεάσει σε τριάντα χρόνια. Στην επόμενη πενταετία θα βιώσουμε πολύ σημαντικές αλλαγές και αυτός είναι ο λόγος που μεγάλες εταιρείες επανακαθορίζουν τη στρατηγική τους.
- Είμαστε έτοιμοι γι' αυτές τις αλλαγές;
Το πραγματικό ερώτημα είναι αν πρέπει να προετοιμαστούμε για αυτές ή να τις αγνοήσουμε. Η απάντηση είναι ότι πρέπει να προετοιμαστούμε γιατί οι αλλαγές έρχονται είτε το θέλουμε είτε όχι.
