Του Ηλία Πεντάζου*
Μετά τα πρόσφατα νέα περί πιθανής μεταφοράς (τιτλοποίησης) “κόκκινων” δανείων 20 δις. ευρώ από τις τράπεζες σε ένα σχήμα Προστασίας Ενεργητικού (APS) με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, που αφήνει κάποια ερωτηματικά για το αν τράπεζες και Δημόσιο ωφελούνται αμοιβαίως, θα επαναφέρουμε στη συζήτηση μια άποψη που μπορεί να φαντάζει αιρετική αλλά ίσως και να είναι περισσότερο ενδεδειγμένη για την φύση του Ελληνικού προβλήματος.
Έχει γίνει αποδεκτό ότι τα κόκκινα δάνεια είναι η τροχοπέδη ανάπτυξης στη χώρα. Στο τέλος του 2019 εκπνέει η στοχοθεσία για τα NPEs (μη εξυπηρετούμενα δάνεια) και NPLs (δάνεια σε καθυστέρηση), όπου παρά την μερική ενεργοποίηση των τραπεζών για τη μείωση τους μέσω διαδικασίας πλειστηριασμών και πωλήσεων, ο σχετικός δείκτης θα κινηθεί στο +/- 35,0 %, σε συγκριτικά μεγάλη απόσταση από τον μέσο όρο της ΕΕ του +/- 4,0 %.
Οι υπηρεσίες της Ευρ. Επιτροπής έχουν συντάξει εσωτερικά papers σύμφωνα με τα οποία η δημιουργία ενός ενιαίου πλαισίου εθνικών τραπεζικών οντοτήτων (bad Banks) με κρατικά και ιδιωτικά κεφάλαια που θα αναλάμβαναν να χειρισθούν επιχειρηματικά δάνεια κάτω από συγκεκριμένες προδιαγραφές, θα εξομάλυναν την αγορά με τρόπο μόνιμο και αποτελεσματικό, προστατεύοντας παράλληλα τα συμφέροντα του Δημοσίου. Εννοείται ότι η bad Bank δεν παρέχει παραγραφή χρεών, απλά διαχείριση έναντι των δανειοληπτών υπό νέους όρους ρύθμισης.
Οι τράπεζες περιμένοντας επί μακρόν την ιδεατή κατ' αυτές λύση, που φυσικά δεν υπάρχει, επιδείνωσαν το πρόβλημα αφενός μη δείχνοντας διάθεση να συνεργασθούν μεταξύ τους κρατώντας σε στασιμότητα το θέμα των δανείων κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και προκαλώντας άπειρες παρενέργειες στη δραστηριότητα τους και αφετέρου ”βαυκαλιζόμενες” ότι μέσα από την μελλοντική ανάπτυξη της οικονομίας θα μπορούσαν πιθανώς να ισοφαρίσουν τις προβλέψεις που θα έχουν εγγράψει για τα NPEs/NPLs. Στην επιδείνωση συνέβαλλε ουσιαστικά και το μεγάλο έλλειμμα καταθέσεων που βιώνουν (η πρόσφατη κατάργηση των capital controls, αν και ψυχολογικά τεράστιας σημασίας, θα έχει τουλάχιστον μεσοπρόθεσμο αντίκτυπο στην επιστροφή των καταθέσεων).
Η δημιουργία bad Bank θα μπορούσε να τις απαλλάξει από ένα χρόνιο, οδυνηρό πρόβλημα επιτρέποντας τους να επικεντρωθούν απερίσπαστες στον βασικό τους ρόλο, δηλ. στην άντληση υγιών, νέων κεφαλαίων και επακόλουθα στη χρηματοδότηση της επιχειρηματικότητας.
Ως προς το διαδικαστικό μέρος στη περίπτωση που τα NPLs αποτιμηθούν σε χαμηλές τιμές (αγοράς), τότε ναι μεν οι τράπεζες θα εγγράψουν ζημίες αλλά τα συμφέροντα των μετόχων (Κράτος και ιδιωτικά κεφάλαια) διασφαλίζονται και ελλείπει ο ηθικός κίνδυνος (δηλ. η ανάληψη μεγαλύτερου ρίσκου από έναν εκ των δυο συμβαλλομένων).
Το μείγμα οικονομικής πολιτικής της νέας κυβέρνησης συμβάλλει στην επιτάχυνση της σταθεροποίησης, προσθέτοντας ασφάλεια στον διαχωρισμό των δανείων σε αυτά που δεν έχουν ελπίδα (άρα πώληση με υψηλό discount σε Funds) και στα υποσχόμενα, που η ανάπτυξη της οικονομίας θα τα καθιστούσε κερδοφόρα (παράδειγμα Ιρλανδίας).
Για την περίπτωση που αποτιμούνταν σε υψηλότερες τιμές, ναι μεν οι τράπεζες δεν θα εγγράψουν ζημίες αλλά η ευθύνη αναλαμβάνεται αποκλειστικά από το Κράτος (ως μοναδικός μέτοχος της bad Bank) διότι τα ιδιωτικά κεφάλαια δεν έχουν κίνητρο συμμετοχής. Αν κάποιος οδηγούνταν σε “συνειρμούς” πιθανής κακοδιαχείρισης, η ασφαλιστική δικλείδα θα ήταν ότι καμία κυβέρνηση δεν θα τολμούσε να μπει σε “χαριστικές λογικές”, αφού θα υποχρεωνόταν άμεσα να επιβάλλει για ισορροπία των πόρων, νέες φορολογικές επιβαρύνσεις ή εναλλακτικά "κούρεμα" καταθέσεων.
Η ανέκαθεν εξάλλου ευνοϊκή θέση της ΕΕ στο θέμα bad Banks σκόπευε ακριβώς στο να απενεργοποιήσει το πολιτικά “αυτοκτονικό” μέτρο του “κουρέματος” και να δοθεί λύση στο πρόβλημα των NPΕs, παρακάμπτοντας (νόμιμα) την οδηγία BRRD (ανάκαμψη και εξυγίανση τραπεζών) με διττό στόχο την προστασία των καταθετών και την μετέπειτα τόνωση της εμπιστοσύνη τους στις τράπεζες.
Το μέγεθος των κόκκινων δανείων έχει γίνει τόσο επικίνδυνο που μπορεί να απειλήσει τα θεμέλια της σκληρής δημοσιονομικής εξυγίανσης των τελευταίων δέκα ετών και οι “θεσμοί” έχοντας τροφοδοτήσει τη χώρα μας με εκατοντάδες δις. θα ήταν οι τελευταίοι που θα ήθελαν να ρισκάρουν εκτροχιασμό της “επένδυσης” τους. Η ίδρυση και η εποπτεία του “Υπερταμείου” κατά τις εντολές τους δείχνει και τις προδιαγραφές δημιουργίας της bad Bank.
*Ο κ. Ηλίας Πεντάζος είναι Οικονομολόγος, τ. ΓΓ Υπουργ. Οικ/κών
