Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Σήμερα, φεύγοντας από το κλίμα των εκλογών, συζητάμε με τον Στέφανο Καβαλλιεράκη, διευθυντή του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών-Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία. Τον ευχαριστούμε θερμά για τον χρόνο του. Και εσάς, όπως πάντα, για τις κοινοποιήσεις.
— Αγαπητέ κύριε Καβαλλιεράκη, είστε, διαβάζω, ιστορικός. Πριν την ανάληψη των καθηκόντων σας στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, είχατε δοκιμαστεί ξανά σε κάτι τέτοιο;
Στο κομμάτι διεύθυνσης ενός αμιγώς πολιτιστικού οργανισμού, όχι. Είχα όμως αρκετά μεγάλη εμπειρία στη διεύθυνση ευρωπαϊκών προγραμμάτων —όπως ΕΟΧ (Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος) και INTERREG— που είχαν και πολιτιστικές δράσεις. Βέβαια η διεύθυνση ενός Μουσείου είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Συνηθίζω να λέω ότι Μουσείο δεν είναι αυτό που βλέπει κάποιος αλλά αυτό που δεν βλέπει, δηλαδή η προετοιμασία, η αγωνία να είναι τα πάντα στην εντέλεια, τα θέματα ασφαλείας, η προετοιμασία των εκδηλώσεων και των εκθέσεων, η διαχείριση του προσωπικού και πολλά άλλα θέματα διοικητικής και όχι μόνο φύσεως.
— Πώς αισθανθήκατε όταν σάς έγινε η πρόταση; Και τι σκεφτήκατε πριν πείτε το ναι;
Ήταν μια άκρως τιμητική πρόταση στην οποία είπα αμέσως ναι. Ας πούμε ότι είχε φτάσει το πλήρωμα του χρόνου σε μια κατάλληλη χρονικά για μένα συγκυρία από πολλές απόψεις. Οι ευκαιρίες ή οι προκλήσεις σε αυτή τη ζωή δεν σου δίνουν ραντεβού, απλά πρέπει να αναμετρηθείς μαζί τους μόλις τις διακρίνεις.
— Πολύ ωραία. Θέλετε να μας κάνετε μία μικρή παρουσίαση του Μουσείου; Μία ιστορική αναδρομή;
Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, όπως και πολλά άλλα πολιτιστικά ιδρύματα της χώρας, οφείλουν την ύπαρξη και λειτουργία τους σε έναν από τους τελευταίους μαικήνες των τεχνών στην Ελλάδα, τον Λάμπρο Ευταξία. Με τον όρο μαικήνας εννοώ ότι ήταν ένας άνθρωπος που δημιούργησε στον χώρο του πολιτισμού χρησιμοποιώντας αποκλειστικά χρήματα από την προσωπική του περιουσία.
Στα μέσα της δεκαετίας του '50, ο Λάμπρος Ευταξίας και ο θείος του Αλέξανδρος Βούρος (αδερφός της μητέρας του), έχοντας μεγάλη περιουσία, θέλησαν να φτιάξουν ένα ίδρυμα για την πολιτιστική προαγωγή των Ελλήνων. Έτσι, το 1959 δημιούργησαν, με βασιλικό διάταγμα, το Ίδρυμα Σταματίου Δεκόζη-Βούρου, το οποίο θα χρηματοδοτούσε και θα στήριζε τις πολιτιστικές δραστηριότητες άλλων φορέων της χώρας. Το 1980 ο ίδιος προσωπικά ιδρύει το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών - Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία. Στο μεταξύ, συνέβαλε τα μέγιστα εν γένει στην προαγωγή του πολιτισμού όντας ο βασικός χρηματοδότης της ανέγερσης του Μεγάρου Μουσικής, ενώ διετέλεσε για πολλά χρόνια Πρόεδρος του Μουσείου Μπενάκη.
Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών στεγάζεται σε δύο ιστορικά κτίρια στη Πλατεία Κλαυθμώνος, το πρώτο του 1831, που υπήρξε το πρώτο παλάτι του Όθωνα και της Αμαλίας (1836-1843), και το δεύτερο του 1859. Αθηναϊκός κλασικισμός και αθηναϊκός εκλεκτικισμός αντίστοιχα, δύο μοναδικά αρχιτεκτονικά δείγματα. Μέσα από τη σκηνογραφική αποτύπωση και τη σειρά των εκθεμάτων μας, προσπαθούμε να παρουσιάσουμε την ιστορική, κοινωνική και αστική εξέλιξη της Αθήνας, ενώ η εικονική περιήγηση της Αθήνας του 1842 αποτελεί έναν μοναδικό πόλο έλξης.
— Ποιοι είναι οι κύριοι στόχοι του Μουσείου σήμερα; Και πώς θέλει να τους επιτύχει; Τι δράσεις σκοπεύετε να αναλάβετε;
Ανοιχτές πόρτες και ανοιχτά παράθυρα. Ένα εξωστρεφές ίδρυμα που λειτουργεί με σκοπό να είναι φιλικό στους μαθητές αλλά και στους επισκέπτες εν γένει. Ήδη φέτος στο OpenHouse κερδίσαμε το πρώτο βραβείο κοινού, κάτι που μας χαροποίησε ιδιαίτερα και μαρτυρά ότι κινούμαστε σε μια πιο εξωστρεφή κατεύθυνση.
Κατά τα άλλα, εκθέσεις, παρακολούθηση του σύγχρονου παλμού της πόλης, ένταξη σε σύγχρονες δράσεις. Ήδη «τρέχουμε», και είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι για αυτό, με την υποστήριξη του ιδρύματος Vodafone το «εικονικό Μουσείο». Μέσω μιας ειδικά διαμορφωμένης ψηφιακής περιήγησης (VR tour) και με τη χρήση Γυαλιών Εικονικής Πραγματικότητας, προσπαθούμε να προσφέρουμε μια μοναδική πολιτιστική εμπειρία, χωρίς όρια και κοινωνικούς περιορισμούς. Το ογκολογικό νοσοκομείο Κηφισιάς, Το Χαμόγελο του Παιδιού, η Ελπίδα και το Λύρειο Ίδρυμα είναι οι φετινοί προορισμοί μας.
— Με την έως τώρα εμπειρία σας, πείτε μου καταρχάς: είστε ευχαριστημένος; νιώθετε έξαψη, ευθύνη; τι είναι αυτό που σας διακατέχει περισσότερο;
Αϋπνία, υπερένταση, υψηλή πίεση και καθόλου προσωπική ζωή. Όλα έχουν το τίμημα τους όμως — για μένα αυτό είναι αξίωμα στη ζωή. Πιστεύω στην έννοια της σκυτάλης, παραλάβαμε κάτι και πρέπει να το πάμε ένα, δύο, τρία βήματα παρακάτω, να το εξελίξουμε και να το παραδώσουμε σε καλύτερη φάση απ' ό,τι μάς δόθηκε.
— Τι να περιμένουμε από το Μουσείο τους προσεχείς μήνες.
Την εξαιρετική φωτογραφική έκθεση του Άλι Οζ για το Ταρλάμπασι, την τελευταία συνοικία των Ρωμιών της Πόλης, εξαιρετικές εκθέσεις τον χειμώνα, συνεργασίες με τηλεοπτικές παραγωγές και βέβαια ετοιμαζόμαστε για τα 200 χρόνια από το 1821, μια επέτειο που τη θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική και σε κεντρικό επίπεδο νομίζω γίνονται λίγα πράγματα.
— Θαυμάσια. Και στο μέλλον γενικότερα; Ετοιμάζετε ή φιλοδοξείτε να ετοιμάσετε πράγματα που δεν είχαμε ξαναδεί μέχρι τώρα;
Τεχνολογικές συμπράξεις, εναλλακτικές συνεργασίες, άνοιγμα στα σχολεία. Βάζω επικεφαλίδες, αλλά νομίζω οι προθέσεις φαίνονται
— Έχετε επικοινωνία με άλλα μουσεία; Εντός και εκτός Αθηνών;
Ναι, και θα είμαστε έτοιμοι να ανακοινώσουμε πράγματα σε λίγο καιρό. Αλλά θεωρώ ότι γενικά η συνέργεια είναι μια δύσκολη λέξη στην Ελλάδα, πόσο μάλλον στον πολιτισμό. Το «μικροί πλην έντιμοι» είναι μάλλον ένας τρόπος σκέψης, τη συνεργασία τη φοβόμαστε, προτιμούμε συχνά τα χαρακώματα και τη στασιμότητα.
— Έχετε οικονομικά προβλήματα στο Μουσείο; Θα ήταν ευχή σας να είχατε περισσότερους πόρους;
Είμαστε ένας αμιγώς ιδιωτικός φορέας, δεν έχουμε κρατική χρηματοδότηση, κινούμαστε με ίδϊα μέσα, κάθε κίνησή μας πρέπει να είναι μελετημένη και κοστολογημένη — κάτι που συχνά θέλει, για να μην πω δυσάρεστες, σίγουρα όχι ευχάριστες αποφάσεις. Πληγήκαμε από τα «εμφυλιοπολεμικά» γεγονότα του 2010 στη Σταδίου, που άφησαν ακόμη και νεκρούς συμπολίτες μας πίσω. Όποιος νομίζει ότι μπορείς να βγεις εύκολα από μια τέτοια διαδικασία, δεν έχει μελετήσει ιστορία. Προσπαθούμε να είμαστε αξιοπρεπείς και νοικοκυρεμένοι, αν μπορώ να το πω έτσι, και να προσφέρουμε ένα πολιτιστικό προϊόν με ουσία και περιεχόμενο για όλους, με ένα ιδιαίτερα φθηνό εισιτήριο. Βρισκόμαστε πάντα σε αναζήτηση πόρων και δημιουργικών συμπράξεων.
— Θα προβείτε και σε εκδόσεις στο μέλλον;
Η τελευταία μας έκδοση είναι φετινή και αφορά ένα πολύ ωραίο και διαφορετικό δοκίμιο του Βασίλειου Μαρκεζίνη με τίτλο, « Σκέψεις ενός ερασιτέχνη για την εξέλιξη της τέχνης». Βρισκόμαστε στο εκδοτικό πεδίο, ο σκοπός μας δεν είναι όμως να λειτουργούμε ανταγωνιστικά ως προς τους εκδοτικούς οίκους για αυτό περιοριζόμαστε είτε σε ειδικές εκδόσεις είτε σε κάποιες εκδόσεις που έχουν ενδιαφέρον για εμάς ως οργανισμός. Είμαστε ανοιχτοί σε συνεργασίες και περιμένουμε έξυπνες και δημιουργικές προτάσεις από εκδοτικούς οίκους.
— Ας κλείσουμε με μία γενικής φύσεως ερώτηση: προς τι τα μουσεία γενικώς;
Σίγουρα όχι ως εκθετήριο ή ένα μαυσωλείο εκθεμάτων. Έχουμε ανάγκη από δυναμικούς, ζωτικούς χώρους. Το σύγχρονο Μουσείο, όπως λέει και ο Παμούκ στο «Μουσείο της αθωότητας», είναι εκεί όπου ο Χρόνος μετατρέπεται σε Χώρο.
— Αγαπητέ, κύριε Καβαλλιεράκη, σας ευχαριστώ θερμά και εύχομαι κάθε επιτυχία.
