Η αγορά των Βαλκανίων είναι μια πάρα πολύ σημαντική αγορά για την Ελλάδα. Πρόκειται για μια αγορά 150 εκατομμυρίων, στην οποία στο παρελθόν είχαμε μια πάρα πολύ μεγάλη διείσδυση, τόσο του επιχειρηματικού κόσμου, όσο και του χρηματοπιστωληπτικού μας συστήματος. Είχαμε φτάσει στο σημείο εκείνο, όπου το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ήλεγχε περίπου το 20% του τραπεζικού, χρηματοοικονομικού τομέα της περιοχής των Βαλκανίων.
Δυστυχώς, η παρατεταμένη δημοσιονομική κρίση, αλλά και η πανδημική, είχε ως αποτέλεσμα μια σημαντική απο-επένδυση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από την περιοχή των Βαλκανίων. Παρ' όλα αυτά όμως ακόμα και σήμερα ένα 10% του τραπεζικού ενεργητικού της περιοχής των Βαλκανίων ελέγχεται από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Επίσης, πάρα πολλές ελληνικές επιχειρήσεις με σημαντικές επενδύσεις βρίσκονται στην περιοχή των Βαλκανίων.
Τα επίσημα στοιχεία δεν αποτυπώνουν πλήρως την επιχειρηματική θέση της Ελλάδας στα Βαλκάνια
Πάντως τα επίσημα μακροοικονομικά στοιχεία δεν αποτυπώνουν πλήρως την επιχειρηματική και επενδυτική θέση της Ελλάδας στις χώρες των Βαλκανίων. Και αυτό λόγω του γεγονότος, ότι πάρα πολλές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στην περιοχή μέσω παράκτιων κέντρων και φορολογικών παραδείσων. Δηλαδή πολλές ελληνικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στη Βουλγαρία, στην Αλβανία, στη Ρουμανία, στη Σερβία, στη Βοσνία, στην Τουρκία μέσω Κύπρου, Λιχτενστάιν, Παναμά ή Ονδούρας.
Εμφανίζονται δηλαδή οι επενδύσεις αυτές ως ξένες, αλλά στην ουσία είναι ελληνικές. Υπογραμμίζεται λοιπόν ότι παρά την μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση και την απο-επένδυση, η οποία υπήρχε στην περιοχή, η επενδυτική θέση της χώρας μας διατηρείται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Εάν λάβουμε υπόψιν μας και τις ελληνικές επενδύσεις που γίνονται μέσω φορολογικών παραδείσων και παράκτιων κέντρων, η Ελλάδα είναι ανάμεσα στους τρεις πρώτους ξένους επενδυτές σε όλες τις βαλκανικές χώρες.
Γιατί αποτελούν πρόσφορο έδαφος
Εκείνο που πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για μας είναι να εκμεταλλευτούμε το γεγονός ότι οι χώρες των Βαλκανίων και ειδικά η Αλβανία, η Βοσνία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία προσφέρονται πάρα πολύ για ένα μεγάλο comeback. Δηλαδή για ελληνικές επενδύσεις με δεδομένο ότι έχουν ένα σχετικά εύκολο επιχειρηματικό περιβάλλον. Μπορεί κανείς να ιδρύσει εκεί μια επιχείρηση εύκολα, σε τρεις ημέρες, με λιγότερα από τρία έγγραφα και κόστος λιγότερο των 30 ευρώ. Και επιπλέον είναι ένα επιχειρηματικό περιβάλλον, όπου υπάρχει μια πολύ μικρή φορολογία, ο φορολογικός συντελεστής δεν υπερβαίνει το 10%.
Για εμάς αποτελεί ένα πολύ σημαντικό επενδυτικό προορισμό. Είμαστε μια μικρή χώρα με μικρή αγορά και η εξέλιξη και η δυναμική της αναπτυξιακής μας προοπτικής βρίσκεται σε αυτές τις αγορές των 150 εκατομμυρίων στα Βαλκάνια.
Ευελπιστώ ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα ανακάμψει από το πρόβλημα των κόκκινων δανείων και θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο τη χρηματοοικονομική του θέση στην περιοχή των Βαλκανίων. Ευελπιστώ επίσης ότι το ελληνικό επιχειρηματικό πνεύμα θα ενδυναμώσει ακόμα περισσότερο τη θέση του στις βαλκανικές αγορές, στους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού, των φαρμάκων, της πληροφορικής και των τεχνολογικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, των ορυκτών και της ναυτιλίας. Γιατί εκεί υπάρχουν πολλές σημαντικές ευκαιρίες στις οποίες έχουμε το συγκριτικό πλεονέκτημα λόγω εγγύτητας, να μπορέσουμε να τις αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Επίσης η ένταξη των δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ θα ενδυναμώσει ακόμα περισσότερο την επενδυτική και χρηματοοικονομική θέση της Ελλάδας και πρέπει να αποτελεί άξονα εξωτερικής πολιτικής. Για εμάς μια μεγάλη οικονομική διέξοδος βρίσκεται στη μεγάλη αυτή αγορά των 150 εκατομμυρίων και θα έλεγα ακόμα περισσότερο σε εκείνη της Τουρκίας, όπου είναι η μεγαλύτερη αγορά της γειτονιάς με 80 εκατομμύρια κατοίκους. Σε αυτήν την αγορά πρέπει να ενδυναμώσουμε ακόμα περισσότερο την παρουσία μας, τόσο για οικονομικούς και για εμπορικούς, όσο και για πολιτικούς λόγους.
* Ο Χάρρυ Παπαπανάγος είναι καθηγητής Οικονομικών στο τμήμα Βαλκανικών Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
