Του Θάνου Πλεύρη*
Η 5η Μαΐου έχει ορισθεί ως η παγκόσμια ημέρα για την τήρηση της υγιεινής στους χώρους υγείας. Είναι ημέρα που θυμίζει σε όλους τους εμπλεκόμενους στα επαγγέλματα υγείας και στους παρόχους υπηρεσιών υγείας ότι πρέπει να τηρούνται απόλυτα οι κανόνες υγιεινής σε αυτούς για να περιορισθεί η ανάπτυξη νοσοκομειακών λοιμώξεων.
Μπορούμε ωστόσο στην Ελλάδα να είμαστε ευχαριστημένοι με την κατάσταση στους χώρους υγείας αναφορικά με την καταπολέμηση των λοιμώξεων; Προφανώς όχι.
Νοσοκομειακή λοίμωξη είναι η λοίμωξη που εμφανίζεται στο νοσοκομείο από 48-72 ώρες μετά την εισαγωγή του ασθενούς και οφείλεται σε μικροβιακά αίτια είτε της χλωρίδας του ασθενή είτε του νοσοκομειακού περιβάλλοντος.
Στην ΕΕ υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο 4.100.000 εμφανίζουν νοσοκομειακή λοίμωξη και 37.000 πεθαίνουν, ενώ σύμφωνα με την τελευταία εθνική καταγραφή που έκανε το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, το 9% και πάνω (υπάρχουν αναφορές που μιλούν και για σχεδόν 15%) των ασθενών που νοσηλεύονται στα δημόσια νοσοκομεία αναπτύσσει λοίμωξη, ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι 6%.
Το πρόβλημα των νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι επομένως εκτεταμένο και εκτιμάται ειδικώς για την Ελλάδα ότι οι νοσοκομειακές λοιμώξεις εντέλει ευθύνονται για θανάτους περί των 3.000 ετησίως και σε κόστος 1,2 δισ. ευρώ ετησίως.
Η πρόληψη των νοσοκομειακών λοιμώξεων αποτελεί βασική προτεραιότητα για τους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας και δεδομένου ότι τα χέρια αποτελούν το πιο κοινό μέσο μετάδοσης, η υγιεινή των χεριών είναι το πρωτεύον από τα μέτρα πρόληψης με την τήρηση των 5 βημάτων.
Τα 5 αυτά βήματα είναι: πρώτο, εφαρμογή υγιεινής χεριών πριν την επαφή με τον ασθενή, δεύτερο, εφαρμογή της υγιεινής χεριών πριν από κάθε άσηπτη διαδικασία, τρίτο, εφαρμογή υγιεινής χεριών μετά από την έκθεση σε σωματικά υγρά του ασθενούς, τέταρτο, εφαρμογή της υγιεινής χεριών μετά από την επαφή με τον ασθενή και πέμπτο, εφαρμογή της υγιεινής χεριών μετά την επαφή με το άμεσα άψυχο περιβάλλον του ασθενούς (πχ έπιπλα αντικείμενα κλπ).
Το πρόβλημα του αυξανόμενου κινδύνου των νοσοκομειακών λοιμώξεων στα κράτη μέλη της ΕΕ εντόπισε νωρίς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρώπης και αναφορικά με την πρόληψη και καταπολέμηση των νοσοκομειακών λοιμώξεων ιδιαίτερη σημασία εμφανίζει και η Σύσταση του Συμβουλίου της 9ης Ιουνίου του 2009 σχετικά με την ασφάλεια των ασθενών.
Σε εθνικό επίπεδο το νομοθετικό πλαίσιο επικαιροποιήθηκε με το αρ. 21 του Ν. 4208/13 και την έκδοση της ΥΑ Υ1ΓΠ114971/18.02.14. Σύμφωνα με την ΥΑ θεσμοθετείται η ύπαρξη δεικτών και ελέγχου από το ΚΕΕΛΠΝΟ του ποσοστού νοσοκομειακών λοιμώξεων και η ύπαρξη Επιτροπής Νοσοκομειακών Λοιμώξεων σε κάθε Νοσοκομείο για την μείωση αυτών.
Η νομολογία μάλιστα των ελληνικών δικαστηρίων έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τις λοιμώξεις. Από την νομολογία αυτή η ευθύνη εμφανίζεται στα ακόλουθα επίπεδα: α) Ύπαρξη διαγνωστικού λάθους ήτοι ο ιατρός δεν εκτιμά την λοίμωξη και προβαίνει σε λανθασμένη διάγνωση είτε την στιγμή που αυτή εκδηλώνεται είτε μετά την έξοδο του ασθενούς από το νοσηλευτικό ίδρυμα β) Ύπαρξη λανθασμένης θεραπείας, ακόμη και στην περίπτωση που έγινε ορθή διάγνωση, ήτοι πχ λήψη αντιβίωσης από το στόμα αντί ενδοφλεβίως ή αντί άμεσου χειρουργικού καθαρισμού γ) μη τήρηση κανόνων αντισηψίας και καθαρισμού των χώρων του χειρουργείου.
Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει όμως ότι κάθε φορά που υπάρχει επιμόλυνση του ασθενούς με νοσοκομειακή λοίμωξη υπάρχει αναγκαστικά και ιατρική ευθύνη, καθώς οι νοσοκομειακές λοιμώξεις και κάτω από τις καλύτερες δυνατές συνθήκες και τήρησης κανόνων αντισηψίας των χώρων παροχής υπηρεσιών υγείας μπορεί να μειωθούν, αλλά όχι να εξαφανισθούν.
Από τα ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι υπάρχει, αφενός επαρκές νομοθετικό πλαίσιο, αφετέρου κωδικοποιημένη στρατηγική για την μείωση των νοσοκομειακών λοιμώξεων. Αυτό που απουσιάζει είναι η εφαρμογή πλέον αυτών όλων των ρυθμίσεων, ώστε να έχουμε απτά αποτελέσματα και όχι σχέδια επί χάρτου.
Το εξοργιστικό είναι ότι το πρόβλημα δεν είναι πρόβλημα κόστους ή κυρίως πρόβλημα κόστους, αλλά τήρησης των κανόνων αντισηψίας και πρωτίστως της τήρησης των 5 βημάτων για καθαρά χέρια. Η υποτίμηση των βασικών κανόνων αντισηψίας είναι ο βασικός λόγος αυξημένου ποσοστού νοσοκομειακών λοιμώξεων.
*Ο Θάνος Πλεύρης είναι ΔΝ Ποινικού Δικαίου, LLM, τ. βουλευτής Α'' Αθηνών
Φωτογραφία intime news
