Του Γιάννη Παντελάκη
Γιατί η Φωτίου δηλώνει χωρίς κομπασμό πως σε δεκαέξι μήνες θα έχουμε βγει από τα μνημόνια (ενώ ετοιμάζονται να υπογράψουν μέτρα που συνιστούν νέο μνημόνιο); Γιατί η Αυγή με πηχυαίο τίτλο μας πληροφορεί ότι «Ξεπουλάει τη ΔΕΗ ο Μητσοτάκης» (ενώ την πουλάει το κόμμα που στηρίζει); Γιατί ξανακλείνουν τις εθνικές οδούς που εγκαινίασαν (γιατί δεν ολοκληρώθηκαν τα έργα στα οποία έκοψαν κορδέλα); Με δυο λόγια, γιατί κάνουν και λένε πράγματα τα οποία είναι φανερό ότι αποτελούν ψέμματα και τους εκθέτουν;
Η πρώτη βεβαιότητα είναι πως δεν πρόκειται για αφελείς και πως δεν υπάρχει κάποια σύγχυση που τους οδηγεί σε τέτοιες συμπεριφορές. Γνωρίζουν σε απόλυτο βαθμό και με πλήρη συνείδηση ότι ακόμα και οι πέραν της κοινής λογικής δημόσιες παρεμβάσεις ή δηλώσεις τους έχουν αυτόν τον χαρακτήρα. Ότι ξεπερνούν δηλαδή τον ορθολογισμό με τον οποίο ο μέσος πολίτης θα τους κρίνει. Πρόκειται για επιλογές που κάνουν με πλήρη γνώση ότι αυτές δεν έχουν λογική βάση. Αλλά τις κάνουν.
Το δεύτερο δεδομένο είναι πως δεν πιστεύουν ότι όλα αυτά τους εκθέτουν. Έχουν την πεποίθηση πως λειτουργούν, τουλάχιστον για ένα κομμάτι της κοινωνίας. Και η πεποίθηση αυτή δεν είναι απόλυτα αβάσιμη. Όχι μόνο γιατί το ψέμα αποτελεί συστατικό στοιχείο της πολιτικής μας ζωής σχεδόν διαχρονικά, αλλά και επειδή οι ίδιοι διακρίθηκαν σ'' αυτό και το αποτέλεσμα δεν ήταν αρνητικό πάντα. Έχουν πει πολλά πολιτικά ψέμματα σε συγκριτικά μικρό πολιτικό χρόνο και έχουν καταφέρει να κερδίσουν δυο εκλογικές αναμετρήσεις και ένα δημοψήφισμα.
Το τρίτο χαρακτηριστικό, είναι πως η στρατηγική του ψέματος είναι αναγκαία για ένα πολιτικό αφήγημα που θέλει πολιτικούς αντιπάλους με διακριτά χαρακτηριστικά. Πουλάνε όλες τις δημόσιες επιχειρήσεις-και τη ΔΕΗ-αλλά ισχυρίζονται πως την πουλάει ο Μητσοτάκης! Είναι έτοιμοι να ψηφίσουν μέτρα που ουσιαστικά αποτελούν ένα ακόμα μνημόνιο, αλλά δίνουν διαβεβαιώσεις πως τα μνημόνια λήγουν σε δεκάξι μήνες. Οι επιλογές τους έως τώρα τους ταυτίζουν με τα υπόλοιπα κόμματα που υπέγραψαν και υλοποίησαν μνημόνια. Αυτό, τους ακυρώνει και με τα ψέμματα επιχειρούν να δημιουργήσουν διαχωριστικές γραμμές και εχθρούς με τους οποίους βρίσκονται απέναντι.
Μια ακόμα συμπληρωματική παραδοχή είναι πως υπάρχουν ακόμα πολλοί πρόθυμοι να τους ακούσουν. Ένα αριθμητικά σεβαστό κομμάτι της κοινωνίας το οποίο έχει κάποιους λόγους για να πιστεύει ο,τι και αν του λένε. Ένας ισχυρός λόγος είναι ότι τους έχει πιστέψει, έχει υιοθετήσει το αφήγημά τους, τους ακολουθεί γιατί έχει την ανάγκη να καθ-οδηγείται από κάποιους και αν τους ακυρώσει, θα αυτοακυρωθεί και το ίδιο. Θα ακυρώσει προσωπικές πορείες και αυτό είναι επώδυνο και όχι πάντα εύκολο.
Ένας δεύτερος λόγος είναι πως υπάρχουν πολλοί ανάμεσά μας που δίνουν παράλογες ερμηνείες σε διάφορα φαινόμενα ή καταστάσεις (π.χ. ότι μας ψεκάζουν), άρα αποτελούν πρόσφορο έδαφος, είναι έτοιμοι δηλαδή να δεχτούν και τις δικές τους ερμηνείες. Ένας τρίτος λόγος ότι τα θέματα που διαπραγματεύονται αφενός δεν είναι πάντα εύκολα κατανοητά (βιωσιμότητα χρέους, αιτίες κ.ο.κ.), αφετέρου τα Μέσα που προσπαθούν ν'' αναδείξουν την αλήθεια έχουν δεχτεί τόσες ισχυρές δόσεις κριτικής (όχι πάντα αβάσιμες) από το σημερινό σύστημα εξουσίας, ώστε έχουν απαξιωθεί. Αυτό άλλωστε, αποτελούσε από την αρχή έναν στρατηγικό τους στόχο. Αφού δεν κατάφεραν να ελέγξουν όλα τα Μέσα, το επόμενο στάδιο ήταν να τα απαξιώσουν.
Το συμπέρασμα είναι πως είναι ικανοί για να πουν τα πάντα χωρίς κανέναν απολύτως ενδοιασμό και να έχουν την βεβαιότητα πως αυτό κάποιους θ αγγίξει θετικά αφού πάντα υπάρχουν αυτοί οι «κάποιοι». Ακολουθούν δηλαδή αυτό που έγραψε ο Ρωμαίος συγγραφέας Γάιος Πετρώνιος «ο κόσμος θέλει να εξαπατηθεί, ασ''τον λοιπόν να εξαπατηθεί»...
