Του Γιάννη Στεφανίδη*
Η προκήρυξη εθνικών εκλογών είναι πλέον γεγονός. Δεκαπέντε ημέρες μετά την κατακόρυφη πτώση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές, ο κύριος Τσίπρας επιδίωξε ανανέωση της λαϊκής εντολής και συνδύασε αυτή την εκ του Συντάγματος προνομία του με την εξαγγελία «κυβερνητικού προγράμματος» για την επόμενη τετραετία. Στο πλαίσιο αυτό, έκανε λόγο για δώδεκα βασικές δεσμεύσεις, οι περισσότερες από τις οποίες συνεπάγονται σημαντικό δημοσιονομικό κόστος για μια οικονομία που ακόμα απέχει από τον στόχο της βιωσιμότητας.
Οι προεκλογικές εξαγγελίες του κυρίου Τσίπρα μοιάζουν υπολογισμένες να προκαλέσουν τουλάχιστον θυμηδία στους γνώστες της ελληνικής πραγματικότητας. Για μια χώρα που έχει ήδη βιώσει δέκα χρόνια πολύπλευρης κρίσης, προϊόν ενός στρεβλού μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης και ανεύθυνης δημοσιονομικής πολιτικής, η επαγγελία για «διπλασιασμό των άμεσων ξένων επενδύσεων και αύξηση των εξαγωγών στο 50% του ΑΕΠ» ηχεί το λιγότερο εξωπραγματική, ιδίως αν ληφθούν υπόψη τα κυβερνητικά πεπραγμένα του εν λόγω πολιτικού.
Στις δώδεκα εξαγγελίες του πρωθυπουργού μπορεί κανείς ευχερώς να αντιπαραβάλει ισάριθμες πληγές στο σώμα της χώρας, τις οποίες καλό είναι να έχει προ οφθαλμών κάθε επίδοξος κυβερνήτης αυτού του ευλογημένου τόπου:
(1) Δημογραφική συρρίκνωση και γήρανση: Ο αριθμός των θανάτων πλέον δεν αναπληρώνεται, λόγω υπογεννητικότητας (5η χειρότερη επίδοση στην ΕΕ) και επιταχυνόμενης μετανάστευσης. Με μαθηματική ακρίβεια, ο δημογραφικός μαρασμός θα οδηγήσει το δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας σε αδιέξοδο.
(2) Υψηλή ανεργία και υποαπασχόληση: Επισήμως, ο δείκτης ανεργίας βρίσκεται στο 18,5%, περίπου τριπλάσιος από τον μέσο όρο στην ΕΕ (6,4%). Ανεπισήμως …
(3) Υψηλό δημόσιο χρέος: Ως λόγος του ΑΕΠ, το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι το δεύτερο υψηλότερο παγκοσμίως (άνω του 181% ή 358 δισ. ευρώ το 2018, αυξημένο κατά 5,2% του ΑΕΠ σε σχέση με το 2015). Έπεται του ιαπωνικού, το οποίο κατέχουν κυρίως Ιάπωνες και όχι ξένοι δανειστές, χωρίς να αμφισβητείται η εξυπηρέτησή του για το ορατό μέλλον.
(4) Διευρυνόμενο εμπορικό έλλειμμα: Το 4ο εξάμηνο του 2018 οι ελληνικές εξαγωγές αντιστοιχούσαν στο 41,16% των εισαγωγών από 45,62% του αντίστοιχου εξαμήνου του 2014.
(5) Μη εξυπηρετούμενα δάνεια: Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη όπου το πρόβλημα παρουσιάζει αυξητική τάση, έχοντας φτάσει το 44,7% του συνόλου (81,8 δισ.) στο τέλος του 2018, όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ και στη δεύτερη Πορτογαλία δεν ξεπερνούσε το 3,4% και το 9,1%, αντίστοιχα. Η μη ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος εξακολουθεί να παραλύει το εγχώριο τραπεζικό σύστημα.
(6) Οικονομία χαμηλής απόδοσης - Α΄: Φέτος, μεταξύ των 63 χωρών της λίστας για την ανταγωνιστικότητα που καταρτίζει το ελβετικό IMD, η Ελλάδα υποχώρησε την 58η θέση, πίσω από την Ουκρανία, το Περού, τη Νότια Αφρική και την Ιορδανία.
(7) Οικονομία χαμηλής απόδοσης - Β΄: Μεταξύ Ιανουαρίου 2017 και Ιουνίου 2018, η ελληνική οικονομία κατετάγη 23η από άποψη παραγωγικότητας της εργασίας και 24η από άποψη ετήσιας οικονομικής μεγέθυνσης μεταξύ των 28 χωρών της ΕΕ.
(8) Αποεπένδυση: Το 2018 η αξία των συνολικών επενδύσεων άγγιζε μόνο το 20% της αντίστοιχης του 2007 ή ποσοστό 11,6% του ΑΕΠ.
(9) Τεχνολογική/ψηφιακή υπανάπτυξη: Στις δαπάνες για έρευνα και τεχνολογία το 2017 η Ελλάδα κατατάχθηκε 19η μεταξύ των χωρών της ΕΕ, με μόλις τρεις εταιρίες μεταξύ των προπορευόμενων 1000 στην Ένωση. Επίσης, σύμφωνα με τον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας, το 2018 η Ελλάδα κατατάχθηκε προτελευταία μεταξύ των 28 χωρών της ΕΕ, αποκλίνοντας σταθερά από τον μέσο όρο.
(10) Ενεργειακή καθυστέρηση: Στον πίνακα συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών στην παραγωγή ενέργειας για το 2017, η Ελλάδα, μια χώρα ηλιόλουστη και ανεμόεσσα, κατέγραφε την 15η θέση με ποσοστό 12% έναντι 32,8% της Δανίας και 13,9% του μέσου όρου στην ΕΕ.
(11) Εκπαίδευση χαμηλών επιδόσεων: Σύμφωνα με τα στοιχεία του προγράμματος PISA του ΟΟΣΑ για το 2015-16, οι έλληνες 15χρονοι κατετάγησαν στην 43η, σε σύνολο 70 χωρών. Με βάση τρεις δείκτες (μαθηματικά, επιστήμες, κατανόηση κειμένου), οι μαθητές μας έπιασαν 458,7 πόντους έναντι 551,7 και 524,3 των συναδέλφων τους από την κορυφαία Σιγκαπούρη και την 5η Εσθονία, αντίστοιχα.
(12) Η αδυναμία επιβολής του νόμου: Όχι, δεν θα αναφερθώ στην οικεία σε εμένα ανομία στα πανεπιστήμια. Θα θυμίσω απλώς, ότι σε μία χώρα η οποία επανειλημμένα απέτυχε να σβήσει διά νόμου το τσιγάρο, το κάπνισμα ευθύνεται για το 18,1% των θανάτων ατόμων άνω των 35 ετών, με άμεσο κόστος 1,76 δισ. (7,9% των δαπανών υγείας) και αθροιστικό κόστος 3,27 δισ. (14,7% δαπανών υγείας ή 1,5% του ΑΕΠ).
Απέναντι σε αυτά τα δεδομένα, οι υποσχέσεις του κυρίου Τσίπρα, από τις επιλεκτικές φοροελαφρύνσεις μέχρι τον πολιτικό γάμο ομόφυλων ζευγαριών, χωρίς να ειπωθεί λέξη για την Παιδεία, έρχονται too little, too late, που θα έλεγε και ο συμπαθής κύριος Τσακαλώτος.
*Ο κ. Γιάννης Στεφανίδης είναι καθηγητής στη Νομική του Α.Π.Θ.
