Του Πάνου Λαζαράτου
1. Αν κανείς διαβάσει προσεκτικά την απόφαση της Ολομελείας του ΣτΕ 1901/2014 θα διαπιστώσει ότι, η κρίση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, «η χορήγηση των αδειών, ο έλεγχος της εξυπηρέτησης των ανωτέρω σκοπών δημοσίου συμφέροντος (αντικειμενικότητα-ποιότητα εκπομπών) και η επιβολή κυρώσεων ανατίθεται σε ανεξάρτητη αρχή» δεν πηγάζει μόνον από τη γραμματική ερμηνεία του άρθρου 15 § 2 Συντ. Το ΣτΕ τονίζει ότι ο συνταγματικός νομοθέτης ανέθεσε την χορήγηση αδειών στο ΕΣΡ «έχοντας υπόψη την μεγάλη εμβέλεια, την χρονική αμεσότητα και την ιδιαίτερη δύναμη επιρροής που διαθέτουν οι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί».
2. Η σκέψη αυτή συνδέει το κρίσιμο ζήτημα των ημερών κατά τρόπο προφανή με την δημοκρατική αρχή. Δύο θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα των δυτικών Συνταγμάτων είναι το δικαίωμα του πληροφορείν και το δικαίωμα του πληροφορείσθαι.
Όσο περισσότερο το Κράτος ελέγχει το πληροφορείν, περιορίζοντας την ελευθερία εκφράσεως, τον πλουραλισμό, την ποικιλία και την πολυφωνία στην ενημέρωση, τόσο ευκολότερα αντιστρέφει ανεπίτρεπτα την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Αντί η λαϊκή κυριαρχία να διαμορφώνει την κρατική βούληση, όπως συμβαίνει στις δημοκρατίες, το κράτος δια του ελέγχου των μέσων ενημερώσεως και της πληροφορίας, διαμορφώνει την λαϊκή βούληση, όπως συμβαίνει στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Ειδικά εάν σκοπεύει μετά την τηλεόραση, να συνεχίσει με το ραδιόφωνο και το διαδίκτυο.
3. Το ζήτημα ξεπερνάει τη συγκυρία. Εάν ο Υπουργός εκδώσει τελικά τις τέσσερις κρίσιμες άδειες για δέκα χρόνια, αυτός και μόνο θα είναι και αρμόδιος να τις ανακαλέσει, όταν η εκάστοτε κυβέρνηση θα θεωρεί ότι ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός δεν ικανοποιεί τις συνταγματικές απαιτήσεις της «αντικειμενικότητας» και της «ποιότητας», όπως αυτή τις αντιλαμβάνεται. Αυτός και μόνο θα κρατά για τις άδειες αυτές «δαμόκλειο σπάθη» που και μόνη η ύπαρξη και απειλή της θα επιβάλλουν υπακοή. Ειδικά όταν οι άδειες πανελλαδικής εμβέλειας είναι μόνον τέσσερις. Το ΣτΕ λοιπόν σωστά θεωρεί ότι τόση δύναμη ελέγχου της πληροφορίας δεν μπορεί να έχει το Κράτος, ειδικά στο πεδίο των ραδιοτηλεοπτικών αδειών, λόγω «της μεγάλης εμβέλειας, της χρονικής αμεσότητας και της ιδιαίτερης δύναμης επιρροής της ραδιοτηλεοράσεως». Ένα Κράτος που θέλει να επηρεάσει καταλυτικά την πληροφορία βγάζοντας από τη μέση την Ανεξάρτητη Αρχή, ενδεικνύει -δυστυχώς- τάσεις ολοκληρωτισμού.
4. Γι'αυτό δεν έχει δίκιο η Κυβέρνηση όταν προσπαθεί να αποδομήσει την ΟλΣτΕ 1901/2014, η οποία ασφαλώς δεν αφορούσε κάποια διάταξη ανάλογη με την νέα τροπολογία, αλλά το κλείσιμο της ΕΡΤ. Και τούτο διότι:
α) Ο συλλογισμός της Ολομέλειας αφορά την ερμηνεία του Συντάγματος αφηρημένα και έχει μείζονα, γενική σημασία. Πολύ δύσκολα το Ανώτατο Δικαστήριο θα αποστεί -τόσο σύντομα- από τέτοιο συλλογισμό συνδεδεμένο με τη δημοκρατική αρχή.
β) Η σκέψη αυτή δεν αίρεται από κάποιο άλλο σημείο της αποφάσεως. Το Κράτος σαφώς και έχει άλλες ελεγκτικές αρμοδιότητες επί της ραδιοτηλεοράσεως. Όχι όμως την αρμοδιότητα της χορηγήσεως και ανακλήσεως αδειών που συνδέεται με την δημοκρατική αρχή, και ανήκει στον πυρήνα των συνταγματικών αρμοδιοτήτων του ΕΣΡ.
Επ'αυτού η ΟλΣτΕ 1901/2014 είναι απολύτως σαφής και όποιος την διαβάσει απροκατάληπτα θα το συνειδητοποιήσει αμέσως.
* Ο κ. Πάνος Λαζαράτος είναι Καθηγητής Διοικητικού Δικαίου, Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
