Του Δημήτρη Καμπουράκη
Εμείς κοντέψαμε να βρεθούμε έξω απ' τη ζώνη του ευρώ το 2015, τώρα φλερτάρουν με την ιδέα οι Ιταλιάνοι. Άλλα τα μεγέθη, θα πείτε. Σωστά, αν εμείς αυτοκτονούσαμε θα τους λερώναμε με αίματα το χαλάκι της εισόδου, αν οι μακαρονάδες αυτοανατιναχτούν θα στραπατσαριστεί και η διακόσμηση του ευρωπαϊκού χωλ. Παρά ταύτα, έκαστος με τις επιλογές του και τα επίχειρα των επιλογών του. Που τα πληρώνουν κι άλλοι ασφαλώς, αλλά τι να κάνουμε… Έτσι προχωρά η ιστορία, πότε μπρος και πότε πίσω.
Με αφορμή την ιταλική κρίση λοιπόν αλλά και το αναμενόμενο (αντιευρωπαϊκό) αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, ας κάνουμε μια θεωρητική υπόθεση εργασίας: Ας πούμε ότι δεν υπήρχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ότι στην θέση τους υπήρχαν ξεχωριστά κράτη, με άλλο νόμισμα και πολιτική το καθένα. Κάθε δυο πολιτείες, να συγκροτούσαν ένα κράτος: Υόρκη-Πενσυλβανία, Καλιφόρνια-Αριζόνα, Ντακότα-Μοντάνα, Μισούρι-Ιλινόις, κ.λ.π. Θα είχαμε λοιπόν άλλη μια Ευρώπη στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού: Είκοσι πέντε τα κράτη στην θέση των σημερινών Η.Π.Α, είκοσι επτά τα κράτη της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ξεχνώ πόσο διαφορετικός θα ήταν ο πλανήτης και πάω στον κάθε Αμερικανό ως μονάδα: Θα ζούσε καλύτερα αν ήταν πολίτης κάποιας μικρής χώρας της βόρειας Αμερικής ή ζει καλύτερα σήμερα ως πολίτης μιας οικονομικής και στρατιωτικής υπερδύναμης; Το ερώτημα μοιάζει χαζό για την Αμερική, αλλά είναι εξαιρετικά επίκαιρο για την Ευρώπη, που βρίσκεται στο σταυροδρόμι «συνεχίζω ενωμένη ή αυτοδιαλύομαι;» Είναι δραματικά επίκαιρο για όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς, που μέρα με τη μέρα, αντί να ατενίζουν τα θετικά επιτεύγματα της Ένωσης τους, προτιμούν ν' απαριθμούν και να υπερτονίζουν μόνο τα προβλήματα της. Όταν σ' έναν γάμο, ο άνδρας κι η γυναίκα από το πρωί ως το βράδυ μιλούν για τις διαφορές τους και ουδέποτε αναφέρονται στα καλά της συμβίωσης τους, πάει για διάλυση το σπιτικό.
Η Ευρώπη προφανώς έχει τα προβλήματα της. Αλλά ξέρετε εσείς καμιά χώρα ή Ένωση χωρών που δεν έχει τέτοια; Αν ξέρετε, έχετε ανακαλύψει τον παράδεισο, οπότε τρέξτε να εγκατασταθείτε εκεί. Τα πράγματα είναι κατά βάση απλά: Είκοσι πέντε χρόνια (από το Μάαστριχτ που έφτιαξε την σημερινή δομή της Ευρώπης) και δεκαεννιά χρόνια (από την δημιουργία της ζώνης του ευρώ), μπορεί να είναι σοβαρά μεγέθη για τη ζωή ενός ανθρώπου, αλλά αποτελούν μια υποδιαίρεση του ζωτικού ιστορικού χρόνου ενός έθνους, ενός κράτους ή μιας ομοσπονδίας κρατών. Έτσι πρέπει να ατενίζουμε την ιστορία, αν θέλουμε κι αυτή να μας πάρει στα σοβαρά. Αλλιώς παίρνει ο καθένας το καπελάκι του, ταμπουρώνεται στο μοναχικό του καλυβάκι και ελπίζει ότι θα τη βγάλει καθαρή σ' έναν βαθιά ανταγωνιστικό κόσμο δίχως αυτός να διαθέτει συμμάχους ή γείτονες.
Τι φανταζόμαστε δηλαδή; Ότι από το 1865 που φτιάχτηκαν οι ΗΠΑ όπως τις ξέρουμε, δεν υπήρξαν πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις που εξόργισαν κάποιους μεμονωμένους κατοίκους ή ομάδες πολιτών της; Δεν υπήρξαν πολιτικές ανισότητας, διαφορετικές οικονομικές ταχύτητες, πολιτικοί ή κοινωνικοί αποκλεισμοί στο εσωτερικό αυτής της πελώριας χώρας; Να σας απαριθμήσω πρόχειρα-πρόχειρα μια εκατοντάδα; Όμως ο Αμερικανός πολίτης και οι τοπικές ελίτ, κάθε φορά που αντιμετώπιζαν κάποιο πρόβλημα, δεν ξεσπούσαν σε αλαλαγμούς υπέρ της αποχώρησης της Πολιτείας τους απ' τις ΗΠΑ.
Το Αμερικανικό Σύνταγμα βέβαια απαγορεύει την απόσχιση, αλλά δεν τους εμπόδισε αυτό. Τα Συντάγματα αλλάζουν. Αυτό που τους καθοδηγεί είναι η συνείδηση ότι ακόμα και ο φτωχότερος εργάτης του Ντιτρόιτ ή ο πιο παραγκωνισμένος Αφροαμερικανός της Ορλεάνης, είναι σε καλύτερη μοίρα ως Αμερικανός πολίτης, έναντι οποιασδήποτε άλλης ιστορικής εκδοχής. Εξάλλου, τα μικρότερα κράτη δεν είναι παράδεισοι ελευθερίας, δικαιοσύνης και ισότιμα μοιρασμένου πλούτου. Το αντίθετο. Για ρίξτε μια ματιά στον παγκόσμιο χάρτη και αναλογιστείτε.
Υπάρχει ένας απλός νόμος: Προηγείται ο γενικός πλούτος και ισχύς, ενώ έπεται ο διαμοιρασμός τους στην κοινωνία. Οι Αμερικανοί έχουν συνείδηση ότι είναι πιθανότερο να βελτιώσουν την ζωή τους εντός των ΗΠΑ, παρά ως πολίτες μικρών και φτωχότερων κρατιδίων. Μέρος του ευρωπαϊκού πληθυσμού το αντιμετωπίζει διαφορετικά, αλαλάζοντας υπέρ της διάλυσης της Ε.Ε. Δεν είναι τυχαίο: Οι Αμερικανοί είχαν έναν εμφύλιο όλο κι όλο στην ιστορία τους, στην Ευρώπη σφαζόμαστε από γενέσεως της ιστορίας.
