Του Δημήτρη Καμπουράκη
Το Άγιο Όρος είναι μια μοναστική πολιτεία με βαθιά ιστορική, θρησκευτική και πολιτιστική σημασία, με μεγάλο έργο αλλά και πελώριες ανάγκες. Απευθύνεται σ' ολόκληρη την Ορθοδοξία του πλανήτη, της οποίας άλλωστε αποτελεί την Κιβωτό. Κι όμως, υπολογίζεται ότι οι μισές συνολικές εισφορές προς το Περιβόλι της Παναγιάς προέρχονται μόνο από Ρώσους. «Από Ρώσους ή απ' την Ρωσία;» θα ρωτήσετε. Καλό ερώτημα.
Η ενασχόληση με τέτοια καυτά και πρακτόρικα ζητήματα σαν τα πλοκάμια της υπόθεσης απέλασης των Ρώσων διπλωματών, είναι κομμάτι επικίνδυνη. Κάτω από τα φαινομενικά ακίνδυνα διπλωματικά νερά, λουφάζουν κοπάδια από αθέατους καρχαρίες. Εγώ δεν διαθέτω στοιχεία για τον συνολικό πόλεμο κατασκόπων που γίνεται στην χώρα και που κατέληξε στην βαρυχειμωνιά Αθήνας-Μόσχας, ξέρω όμως μερικά πράγματα για τις σχέσεις των Ρώσων με τους Αγιορείτες συνολικά.
Το Ξανθό γένος έχει πολλά λεφτά. Έχει χιλιάδες πάμπλουτους πολίτες με μυθικές για τα μέτρα μας προσωπικές περιουσίες. Επίσης το Ξανθό γένος διαθέτει την πίστη του νεοφώτιστου. Ογδόντα χρόνια κομμουνισμού και επίσημης αθεΐας έχει μετατρέψει την πρώτη μετακομμουνιστική γενιά σ' ένα τσούρμο από χριστιανίζοντες ανθρώπους που όταν δεν αναζητούν τρόπους να βγάλουν λεφτά, ψάχνουν αρειμανίως τρόπο να σώσουν την ψυχή τους. Η Ορθοδοξία στην Ρωσία είναι μόδα και την ακολουθούν εξίσου οι λαϊκές μάζες και η ζάπλουτη νομενκλατούρα.
Το Άγιο Όρος είναι για τους Ρώσους μεγιστάνες η Μέκκα της Ορθοδοξίας. Αν δεν κάνουν προσκύνημα εκεί, δεν νιώθουν ολοκληρωμένοι χριστιανοί. Όχι μόνο στο Ρώσικο μοναστήρι, αλλά σε όλα τα μοναστήρια και σε πολλές σκήτες. Ψάχνουν με μανία επαφές με ηγουμένους και καλογέρους και μόλις τους συναντήσουν, η πρώτη τους κίνηση είναι να βάλουν το χέρι στην τσέπη, να βγάλουν ένα θηριώδες μάτσο από ευρώ ή δολάρια και να τα δώσουν «για το μοναστήρι». Οι ηγούμενοι τα παίρνουν, εξάλλου οι γενναιόδωροι επισκέπτες δεν ζητούν κατ' αρχήν τίποτα. Ίσα-ίσα που εκφράζουν την πρόθεση τους «να βοηθήσουν και στο μέλλον, όσο χρειάζεται και όπου χρειάζεται».
Οι περιπτώσεις Ρώσων που πάνε σε κάποιο μοναστήρι συστημένοι, κάθονται δυο-τρεις μέρες, εντυπωσιάζονται από το κλίμα του μοναστηριού και φεύγοντας αφήνουν 30.000 ή 50.000 ευρώ είναι πολύ συνηθισμένες. Υπάρχουν μεγιστάνες του βορρά που προσγειώνονται με το ιδιωτικό τους αεροπλάνο στην Θεσσαλονίκη, πετάγονται στο Όρος, εξομολογούνται και ξαναφεύγουν αυθημερόν αφήνοντας 150.000 ευρώ στο παγκάρι. Υπάρχουν άλλοι που μόλις ο ηγούμενος τους στείλει ένα μήνυμα στο Βλαδιβοστόκ ή την Αγία Πετρούπολη για κάποια ανάγκη του μοναστηριού, καταθέτουν σε τράπεζα όσα τους ζητηθούν.
Πόσοι απ' αυτούς είναι μαικήνες της Ορθοδοξίας και του μοναστισμού και πόσοι εντεταλμένοι; Κανείς δεν μπορεί να πει. Πόσοι είναι απλοί πιστοί και πόσοι πράκτορες; Πάλι κανείς δεν ξέρει. Πόσοι πάνε από μόνοι τους και πόσους στέλνουν οι Ρώσικες υπηρεσίες; Έλα ντε. Τι δυνατότητες επηρεασμού έχουν μ' αυτό τον τρόπο; Σας αφήνω να τις σκεφτείτε μόνοι σας. Διότι αν πάτε σε μοναστήρια του Όρους, θα δείτε να κάθονται στις κοινές τραπεζαρίες, εκτός από τιμώμενους Ρώσους και μπόλικους Έλληνες δεσποτάδες. Οι οποίοι πάνε συχνά εκεί για να ξεφύγουν από την πίεση των διοικητικών τους καθηκόντων, αλλά και για να «ζητιανέψουν» κανένα φράγκο από τους πλούσιους Αγιορείτες για τις ανάγκες των μητροπόλεων τους.
Είναι αυτό ένα πλέγμα παρεμβάσεων μιας ξένης δύναμης στα εσωτερικά του ελληνικού κράτους; Και ναι και ίσως όχι. Αδιευκρίνιστα τα όρια και η κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται κατά μόνας. Πάντως οι περισσότεροι καλόγεροι τουλάχιστον στα καθ' αυτό ελληνικά μοναστήρια είναι υποψιασμένοι, παρά την συνείδηση που έχουν ότι το Όρος δεν περιορίζεται στην μικρή Ελλαδίτσα αλλά σκεπάζει όλη την Ορθοδοξία. Δεν πολυμιλούν γι αυτά, αλλά δεν μπορούν και να παραβλέψουν ότι αυτοί που κάποτε ήταν μεγάλοι Έλληνες δωρητές, σήμερα έχουν εξαφανιστεί. Δεν είναι τσιγκουνιά, είναι έλλειψη πίστης, λένε οι Αγιορίτες. Την οποία οι Ρώσοι έχουν ή δείχνουν να έχουν…
