Η τρομακτική ζωτικότητα του Συστήματος Οικονομίας της Αγοράς.
Paul Samuelson
Η πρωτοφανής υγειονομική κρίση που προκάλεσε η παγκόσμια πλέον πανδημία, αποτέλεσε ένα ισχυρότατο συμμετρικό, εξωτερικό σοκ που στην πράξη έγινε υγειονομικά ασύμμετρο, ανάλογα με τον έγκαιρο και αποτελεσματικό τρόπο εφαρμογής των κατάλληλων μέτρων αντιμετώπισης κάθε χώρας. Ασύμμετρες θα είναι και οι μεγάλης έκτασης την περίοδο αυτή απρόβλεπτες απώλειες στην οικονομική δραστηριότητα, το μέγεθός των οποίων εξαρτάται κυρίως από τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης.
Ακόμα σήμερα, μετά από δύο μήνες, κανείς δεν μπορεί να προβεί σε ασφαλείς και αξιόπιστες προβλέψεις. Όσο ακόμα ομιλούν οι λοιμωξιολόγοι, είναι ορθό να σιωπούν οι οικονομολόγοι. Την περίοδο αυτή, πλήθος οικονομικών δραστηριοτήτων, είτε βρίσκονται σε αναστολή, είτε σε μειωμένη οικονομική λειτουργία, με σημαντικές απώλειες σε προϊόν και εισόδημα, με αβεβαιότητα και απειλή για την ομαλή συνέχιση μέχρι το τελευταίο στάδιο της υγειονομικής κρίσης.
Όμως το παραγωγικό δυναμικό της οικονομίας παραμένει ανέπαφο σε εξοπλισμό, υποδομές, τεχνολογία, εργατικό δυναμικό και χρηματοδότηση, δεδομένου ότι λειτουργούσε αρκετά ικανοποιητικά πριν τη διαταγή αναστολής. Δεν οφείλονται αυτά σε ενδογενείς αδυναμίες και προβλήματα όπως σε άλλες κρίσεις. Το τρένο πήγαινε καλά πριν τη διαταγή για χαμηλή ταχύτητα ή φρένο, από εξωτερική, άσχετη με τη λειτουργία του αιτία, αναμένοντας τώρα το σύνθημα της επανεκκίνησης.
Τα πρώτα δειλά και πολύ προσεκτικά βήματα επανεκκίνησης προκειμένου να αποφευχθούν καταστροφικές υποτροπές, ακόμη και σε χώρες με εκατόμβες απωλειών σε ανθρώπινες ζωές, συμπίπτουν με παράλληλες πρωτοφανείς, γιγαντιαίες σε παγκόσμιο επίπεδο, επιστημονικές ερευνητικές προσπάθειες για κατάλληλο φάρμακο, ταχύτατα τεστ ανίχνευσης και εμβόλιο. Τέτοια επιστράτευση επιστημόνων και διάθεση πόρων δεν έχει προηγούμενο.
Σίγουρα τα αποτελέσματα τους μήνες που έρχονται, θα δημιουργήσουν νέο τοπίο, άλλη πραγματικότητα, τη μεγάλη ανατροπή που θα επαναφέρει τη χαμένη αισιοδοξία, τον χαμένο δυναμισμό, που μόνο η αγορά ξέρει να αξιοποιεί και να αντιδρά με τη ζωτικότητα που τη διακρίνει. Σε μερικούς μήνες θα είμαστε πολύ περισσότερο έμπειροι, οπλισμένοι με εργαλεία και άλλες δυνατότητες, για να αντιμετωπίσουμε όποια πιθανή υποτροπή αν αυτή υπάρξει. Δεν θα αντιδρούμε στα τυφλά, δεν θα μας πιάνει ο κορονοϊός στον ύπνο.
Παράλληλα ήδη σήμερα, ορθότατα η δημοσιονομική πολιτική ενεργοποιείται σε όποια έκταση χρειάζεται από όλες τις χώρες, ώστε μαζί με τη νομισματική πολιτική να ελαχιστοποιήσουν τις απώλειες, να κρατήσουν ζωντανό όσο χρειάζεται τον παραγωγικό τομέα. που μόνος του είναι αδύνατον να ανακάμψει χωρίς τεράστιες απώλειες σε παραγωγικό δυναμικό και μακρόχρονη ύφεση.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή επιτροπή και τον ESM, τα εφαρμοζόμενα ήδη εθνικά δημοσιονομικά μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης στην Ευρωζώνη φθάνουν τα 823,9 δις, που μαζί με ευρωπαϊκούς πόρους, πρόγραμμα SURE, ΕΤΕΠ. ESM κτλ ξεπερνούν ως τώρα το 1,200 δις. Συγχρόνως η ΕΚΤ διαθέτει νομισματική χρηματοδότηση χαμηλότατου κόστους για όλους, περίπου 1,300 δις. Συγχρόνως με τους τρόπους αυτούς, προστατεύεται η νομισματική σταθερότητα της Ευρωζώνης και η κατάκτηση του ισχυρού νομίσματος με τη διατηρήσιμη αξία, απαραίτητη προϋπόθεση γιά την Ευρωπαϊκή ανάκαμψη.
Έτσι δεν πραγματοποιούνται τα όνειρα των λαϊκιστών για τζαμπα χρήμα με κάθε αφορμή, σε σκληρό νόμισμα όπου άλλοι δανείζονται και άλλοι πληρώνουν και φροντίζουν για αυτό. Στη χώρα μας, που πρόσφατα ευτυχώς απαλλάχθηκε από την αντιμνημονιακή απάτη του αριστερού λαϊκισμού, η αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης υπήρξε υποδειγματική σε διεθνές επίπεδο, με τις ελάχιστες συγκριτικά απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και διάδοση κρουσμάτων. Μετατρέποντας αμέσως σε αποφάσεις τις προτάσεις της επιστημονικής ομάδας κορυφαίων επιστημόνων μας με διεθνή καταξίωση, οδεύει τώρα με την καθοδήγησή τους στη δεύτερη φάση, την επαναλειτουργία ολόκληρης της οικονομίας, προκειμένου και εκεί επιτυχώς να αντιμετωπισθούν οι οικονομικές απώλειες στο βιοτικό επίπεδο και θέσεις εργασίας.
Με άμεσα, εθνικά, δημοσιονομικά μέτρα 12,6 δις για το 2020, με πρόσθετους Ευρωπαίκους πόρους από τα πολύ σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής ομπρέλας, η μάχη της οικονομίας ξεκίνησε αποφασιστικά και θα συνεχιστεί όσο χρειαστεί, μαζί με τη συνολική Ευρωπαϊκή προσπάθεια. Ένα Ελλειμμα περιπου 7% και ένα Χρέος στο 195% του ΑΕΠ , όπου η χώρα μας μόνο χάριν στις παρεμβάσεις των Ευρωπαϊκών θεσμών έχει ένα από τα καλύτερα προφίλ χρέους διεθνώς, θα είναι προσωρινό και απαραίτητο για τη σωτηρία της οικονομίας και όχι μόνιμο και συνεχές όπως στα χρόνια της δανεικής ευμάριας.
Στην επανεκκίνηση, όσο υπάρχει η υγειονομική απειλή, η αγορά με τεράστια προσπάθεια ψάχνει και βρίσκει συνεχώς έξυπνες, καλές πρακτικές και τεχνικές λειτουργίας, συμβατές με τους κανόνες της υγειονομικής ασφάλειας. Η συνεχώς εμπλουτιζόμενη εμπειρία σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αξιοποιείται με κάθε τρόπο. Από την επαναλειτουργία ενός σημαντικού τμήματος της οικονομίας που βρέθηκε σε αναστολή το συντομότερο δυνατόν , θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό το μέγεθος της ύφεσης.
Αν στις κανονικές συνθήκες η πρώτη λέξη των οικονομολόγων στο ερώτημα αυτό είναι εξαρτάται, σήμερα πρέπει να ειπωθεί πολλές φορές. Με εμπορικό έλλειμμα περίπου στο -10% του ΑΕΠ το 2019, που καλύφθηκε σχεδόν πλήρως από το πλεόνασμα των υπηρεσιών, η εθνική δαπάνη ήταν ίση με την αξία της εθνικής παραγωγής 187,5 δις. Η χώρα δαπανούσε και ζούσε στο επίπεδο των παραγωγικών της δυνατοτήτων. Το διαθέσιμο εισόδημα 3,3 εκατ. συνταξιούχων και εργαζομένων στο δημόσιο καθώς και αρκετών τομέων της οικονομίας παρέμεινε ανέπαφο.
Παρά την κρατική επιδότηση των κλάδων σε αναστολή, σε συνδυασμό με την εκτεταμένη αβεβαιότητα, η ασθενική και πριν ιδιωτική κατανάλωση θα παρουσιάσει μικρή μείωση σε σύνολο έτους, μεγαλύτερη τώρα, ελάχιστη αργότερα λόγω του γνωστού ελατηρίου. Οι ήδη σχετικά χαμηλές επενδύσεις επόμενο είναι να πληγούν αν δεν αξιοποιηθούν οι μεγάλες δυνατότητες με γενναίες αποφάσεις. Πολλά θα εξαρτηθούν από τις εξελίξεις του εξωτερικού τομέα και ιδιαιτερα στους δύο τομείς, τον Τουρισμό αλλά και την Ναυτιλία, αυτό τον γίγαντα τηςπαγκόσμιας αγοράς, όπου μαζί ξεπερνούν το 80% των εξωτερικών εισπράξεων από υπηρεσίες. Ο Τουριστικός τομέας που αξιοποιεί τις τεράστιες δυνατότητες και την ελκυστικότητα της χώρας, Παράγει το 10% του ΑΕΠ ενώ δημιουργεί ζήτηση με πολλαπλασιαστικές Έμμεσες επιπτώσεις σε άλλους κλάδους της οικονομίας στην παραγωγή τους κοντά στο 15% του ΑΕΠ.
Σημαντικές επίσης είναι οι Προκαλούμενες επιπτώσεις από την κατανάλωση των εισοδημάτων του. Δεδομένου ότι όσο αυξάνουν τα εισοδήματα η ζήτηση για Τουρισμό και αναψυχή αυξάνει συνεχώς, ο ρυθμός ανάπτυξης του κλάδου ξεπερνά το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς τα 10 τελευταία χρόνια. Αν οι απώλειες της αναστολής σε συνδυασμό με την άριστη εικόνα της χώρας περιοριστούν στο μισό του 2019, προσθέτοντας και τις απώλειες της Ναυτιλίας, το έλλειμμα στον εξωτερικό τομέα δεν μπορεί να αποφευχθεί παρά τη μειωμένη δαπανη γιά καύσιμα και αυξημένη εισροή Ευρωπαϊκών πόρων.
Το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας μαζί με το μεγάλο επενδυτικό κενό, είναι αυτό που θα πρέπει να καθορίσουν κυρίως τις πολιτικές ανάκαμψης. Πολιτικές που θα αναδείκνύουν και θα αξιοποιούν τις κρυμμένες δυνατότητες, απαλλαγμένες από τις τοξικές συνταγές της αριστεροσύνης, που θα επαναφέρουν τη χαμένη ζωτικότητα της χώρας και του ελληνισμού σε όλους τους τομείς. Η συνταγή αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης είναι η ίδια με αυτήν της υγειονομικής κρίσης.
