Του Νίκου Παπαγεωργιάδη*
Μέρος 1ο: Η σημασία τους και η απουσία μας από τον διεθνή χάρτη
Η χώρα μας έχει μπροστά της άλλα 4 χρόνια κατά τη διάρκεια των οποίων θα πρέπει να πετύχει τεράστια πρωτογενή πλεονάσματα, να μοιράσει αναδρομικά ποσά δισεκατομμυρίων, αλλά να ψάξει και έναν τρόπο να παράξει νέο πλούτο για τους πολίτες της. Όλα αυτά την ώρα που μία νέα παγκόσμια οικονομική κρίση είναι πολύ πιθανό να εμφανιστεί. Υπάρχει άραγε μία στρατηγική που μπορεί να λειτουργήσει και μέσα στην κρίση, δεν απαιτεί ιδιαίτερα χρήματα και ταυτόχρονα μπορεί να αλλάξει ριζικά τα δεδομένα της Ελληνικής οικονομίας και την ελκυστικότητά της για ξένους επενδυτές; Ναι, υπάρχει τουλάχιστον μία: Η ριζική αλλαγή του θεσμικού πλαισίου προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων! Μία κίνηση που μπορεί να δώσει στη χώρα μας επενδύσεις δισεκατομμυρίων Ευρώ, ποιοτικές θέσεις εργασίας και σοβαρά εισοδήματα που θα διαχυθούν σε όλη την κοινωνία.
2010 – 2019. Η δεκαετία των πνευματικών δικαιωμάτων. Το παράδειγμα της Infineon
Αν κάποια στιγμή αποφασίσουμε στην Ελλάδα να ασχοληθούμε με το πώς μετασχηματίζεται η παγκόσμια οικονομία και το που πηγαίνει αυτή, τότε θα παρατηρήσουμε πως η δεκαετία που τελειώνει ήταν ξεκάθαρα η περίοδος που τα πνευματικά δικαιώματα έγιναν ένα από τα 2 – 3 σημαντικότερα κριτήρια για την επιλογή του τόπου όπου θα υλοποιηθεί μία επένδυση.
Ας δούμε την επιλογή ενός γερμανικού κολοσσού, της Infineon Technologies AG, σύμφωνα με την ανάλυση της έγκριτης Handelsblatt:
- Η Infineon θα κατασκευάσει ένα νέο εργοστάσιο μικροτσίπ αξίας 1,6 δισ. Ευρώ
- Είχε να διαλέξει ανάμεσα στην Κίνα, που της έδινε δελεαστικές επιδοτήσεις και σειρά προνομίων, και την Αυστρία, που της έδινε ασφάλεια και απόλυτη προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων.
- Διάλεξε την Αυστρία, λόγω φόβων ότι η ελλιπής εφαρμογή προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων στην Κίνα μπορεί να της δημιουργήσει προβλήματα στο μέλλον.
Την ίδια προσέγγιση έχουν τόσο οι προηγούμενες κυβερνήσεις των Ηνωμένων πολιτειών, όσο και η σημερινή του Donald Trump. Επιζητούν την ισχυρή και χωρίς διακρίσεις εφαρμογή των πνευματικών δικαιωμάτων τονίζοντας ότι η ελληπής εφαρμογή τους βλάπτει σοβαρά τις καινοτομίες των αμερικανικών εταιριών και τις άμεσες επενδύσεις τους σε ξένες χώρες.
Την τελευταία δεκαετία, η ισχυρή εφαρμογή των νόμων σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα σε κάθε χώρα παγκοσμίως έχει αναδειχθεί ως ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, ιδιαίτερα των ποιοτικών (πχ υψηλής τεχνολογίας). Όλα δείχνουν πως οι πολυεθνικές εταιρίες (όπως η Infenion) επιλέγουν τον τόπο επένδυσης με βάση τα εξής κριτήρια:
1. Διαλέγουν την περιοχή που τους ενδιαφέρει
2. Αναλύουν τις επιχειρηματικές συνθήκες
3. Προτάσσουν 3 στοιχεία: Α. Το εργατικό δυναμικό (η Ελλάδα είναι καλή), Β. τη συνδεσιμότητα της χώρας στην παγκόσμια αλυσίδα παραγωγής και πωλήσεων (η Ελλάδα μπορεί να είναι άριστη) και το περιβάλλον προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων (η Ελλάδα υστερεί εμφανώς).
4. «Μα οι επιδοτήσεις; Μα οι χαμηλοί μισθοί;» θα ρωτήσουν όλοι όσοι δεν παρακολουθούν τις διεθνείς εξελίξεις. Αυτό ακριβώς είναι το θέμα, ότι την τελευταία δεκαετία οι μεγάλες εταιρίες δεν ενδιαφέρονται τόσο για το ύψος του μισθού που θα πληρώσουν, αλλά για όλα τα υπόλοιπα.
Γιατί οι χώρες με μεγάλη φορολογία προσελκύουν τις μεγαλύτερες και ποιοτικότερες επενδύσεις; Κυρίως λόγω της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων σε αυτές
Την ώρα που η Ελλάδα «αγκομαχά» να κερδίσει Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ), η Γερμανία, οι ΗΠΑ και άλλες μεγάλες χώρες πετυχαίνουν να προσελκύσουν σε έναν χρόνο περισσότερες ΑΞΕ από ότι εμείς σε 20 – 30 χρόνια. Παλιότερα τα προβλήματα ήταν διαφορετικά.
Όμως τα τελευταία 5 χρόνια, πολλαπλές έρευνες και δημοσιεύσεις σε διεθνούς κύρους κορυφαία επιστημονικά περιοδικά (μεταξύ των οποίων και του υπογράφοντα), έχουν αποδείξει ότι το περιβάλλον προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων μιας χώρας και η ισχυρή εφαρμογή του νομικού πλαισίου για τις πατέντες επηρεάζει την εισροή ξένων επενδύσεων σε μία χώρα, τον αριθμό και το επίπεδο καινοτομίας όπως αποτυπώνονται σε πατέντες σε μία χώρα, αλλά και την επιλεγόμενη στρατηγική για μια άμεση επένδυση από πολυεθικές εταιρίες σε μια χώρα. Ακόμη και τον ρυθμό ανάπτυξης της χώρας αυτής!
Ο παγκόσμιος χάρτης των Πνευματικών Δικαιωμάτων. Η Ελλάδα απλώς... απουσιάζει
Στην πιο πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση του υπογράφοντα, η έρευνα αποδεικνύει ότι πλέον ακόμη και οι κινεζικές πολυεθνικές εταιρίες αποφασίζουν για το που θα επενδύσουν στην Ευρώπη με βασικό κριτήριο το επίπεδο εφαρμογής πνευματικής ιδιοκτησίας σε κάθε χώρα. Ας δούμε λίγο τα νούμερα. Έτσι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας:
- 1.260.000 πατέντες κατατέθηκαν προς κατοχύρωση από Κινέζικες εταιρίες στην Κίνα το 2016
- Από αυτές, 45.000 (4%) κατατέθηκαν από τις κινεζικές εταιρίες και σε ξένες χώρες
- Στις ΗΠΑ οι πατέντες που κατατέθηκαν την ίδια χρονιά ήταν 520.870
- Από αυτές, οι 215.918 (43%) κατατέθηκαν από τις αμερικανικές εταιρίες και σε ξένες χώρες
- Μάλιστα κατά μέσο όρο κάθε αμερικάνικη πατέντα που κατατέθηκε στο εξωτερικό, κατατέθηκε σε 5 χώρες!
- Τα νούμερα είναι αντίστοιχα και στην Ιαπωνία και τη Γερμανία.
Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι λυπηρή. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία:
- Ο αριθμός αιτήσεων για κατοχύρωση πατεντών από κάτοικους εξωτερικού στην Ελλάδα το 1985 ήταν 2.035
- Το 1990 ήταν 466
- Το 1995 ήταν 46
- Από το 1996 ως το 2016 κυμαίνεται από 30 ως 40 τον χρόνο
Δηλαδή από περίπου 3.100.000 πατέντες που κατατέθηκαν το 2016 παγκοσμίως, μόλις 40 πατέντες κατατέθηκαν στην Ελλάδα = μόνο 40 πατέντες θα χρησιμοποιηθούν για να προσφέρουν πλούτο στη χώρα μας.
Η εικόνα της Ελλάδας σήμερα
Όπως επισημαίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας, η κατάθεση κατωχύρωσης πατέντας από μια πολυεθνική εταιρία σε μία ξένη χώρα σηματοδοτεί την επιθυμία της να:
- Ερευνήσει ή να εμπορευτεί την τεχνολογία της στην ξένη χώρα
- Διασφαλίσει τη δραστηριοποίησή της σε μια χώρα από πιθανές κατηγορίες παραβίασης πατεντών άλλων εταιριών
- Θωρακίσει προϊόντα υψηλής τεχνολογίας σε χώρες διαμετακομιστικά κέντρα που είναι κλειδιά για τη μεταφορά και είσοδο προϊόντων σε μια αγορά όπως πχ η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δυστυχώς η πλειοψηφία των πολυεθνικών εταιριών θεωρεί την Ελλάδα ως μια χώρα μη φιλική. Χιλιάδες εταιρίες μέχρι σήμερα δεν επιθυμούν να μεταφέρουν τις τεχνολογικές τους καινοτομίες και να βρουν τρόπους εμπορευματοποίησης και κερδοφορίας απο αυτές τις τεχνολογίες στην χώρα μας, στον τόπο μας. Αυτό δεν οφείλεται στην κρίση, είναι διαχρονικό.
Μπορεί να αλλάξει η σημερινή κακή εικόνα; Ναι, μπορεί. Χρειάζεται ριζική μεταστροφή στο περιβάλλον της εφαρμογής του νόμου στις πατέντες και στα πνευματικά δικαιώματα συνολικά.
Στο 2ο Μέρος: «Πνευματικά Δικαιώματα. Η κατάσταση στην Ελλάδα και πώς μπορούμε να την αλλάξουμε»
*Ο Δρ Νίκος Παπαγεωργιάδης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής (Senior Lecturer) στις διεθνείς επιχειρήσεις (International Business) στο Πανεπιστήμιο του Liverpool. Τα αποτελέσματα των ερευνών του στην επιρροή των πνευματικών δικαιωμάτων στη στρατηγική των εταιριών δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά διεθνούς κύρους.
Συμμετέχει σε επιχειρηματικά και πολιτικά παγκόσμια συνέδρια εξειδικευμένα στη στρατηγική χρήση των πνευματικών δικαιωμάτων ως ομιλητής και ως Keynote Speaker σε συνέδρια του π.χ. European Patent Office.
Συμβουλεύει πολυεθνικές και μικρομεσαίες εταιρίες στην στρατηγική χρήση της πνευματικής ιδιοκτησίας τους παγκοσμίως και παραδίδει εξειδικευμένα επιμορφωτικά σεμινάρια στην πέρα της νομικής στρατηγική χρήση των πατεντών και πνευματικών δικαιωμάτων.
