Ήδη από το 2017 στην έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος, ο διοικητής της, Γιάννης Στουρνάρας είχε αναφερθεί στην άμεση ανάγκη της δημιουργίας μιας μεγάλης Βad Βank. Η ιδέα αυτή στόχευε σε δυο συμπληρωματικούς άξονες. Ο πρώτος ήταν η κεντρική διαχείριση των κόκκινων δανείων και ο δεύτερος ήταν η ελάφρυνση των τραπεζικών ισολογισμών από τα προβληματικά χαρτοφυλάκια.
Η υιοθέτηση του θεσμού της bad bank, έχει πετύχει απόλυτα στη Ιρλανδία. Η περίφημη ΝΑΜΑ (Εθνική Υπηρεσία Διαχείρισης Ενεργητικού), ιδρύθηκε αμέσως μετά το ξέσπασμα της κρίσης και χρηματοδοτήθηκε κατά 51% από ιδιωτικά κεφάλαια και κατά 49% από το κράτος. Στη ΝΑΜΑ είχαν μεταβιβαστεί μη εξυπηρετούμενα δάνεια από όλο το φάσμα των τραπεζικών δραστηριοτήτων, συνολικής λογιστικής αξίας 74 δισ. ευρώ. Για να τα αγοράσει τα δάνεια αυτά από τις τράπεζες, η ΝΑΜΑ είχε εκδώσει ομόλογα το 2010 ύψους 30,2 δισ. ευρώ, με την εγγύηση του Ιρλανδικού Δημοσίου. Στο τέλος του 2017 η ΝΑΜΑ, όχι μόνο εξόφλησε το κύριο χρέος της, απέναντι στο κράτος και τους ιδιώτες ομολογιούχους, αλλά αποκόμισε και κέρδη ύψους 2,2 δισ. ευρώ.
Από τον Μάρτιο του 2018 η Κομισιόν είχε σχεδιάσει να δώσει το πράσινο φως για τη παροχή κρατικής ενίσχυσης στην διαδικασίας δημιουργίας bad banks, στα πλαίσια της ταχύτερης μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και της τραπεζικής ολοκλήρωσης μέσα στην Ε.Ε. Οι προτάσεις της Επιτροπής προέβλεπαν τη δυνατότητα ίδρυσης Εταιρειών Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (Asset Management Companies – AMCs), όπως ονομάζονται επίσημα οι bad banks, κάτω από συγκεκριμένες κατευθύνσεις και προϋποθέσεις, που θα επέτρεπαν την παροχή κρατικής βοήθειας χωρίς αυτή να προσκρούει στους κανόνες της Ε.Ε. και της Διεύθυνσης Ανταγωνισμού περί κρατικών ενισχύσεων.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η πρόταση Στουρνάρα προς τους «θεσμούς» που προφανώς είχε και την υποστήριξη της ΕΚΤ, προέβλεπε την αρχική χρηματοδότηση της bad bank από τα αδιάθετα χρήματα του μηχανισμού στήριξης του ESM, με ένα ποσό της τάξεως των 5 δισ. ευρώ. Με αυτό το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο, η Εθνική Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων θα έβγαινε στην αγορά να αναζητήσει ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια, ώστε να διασφαλιστεί πλήρως ο ιδιωτικοοικονομικός χαρακτήρας του σχεδίου.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που εκτιμούν ότι η ίδρυση της bad bank, θα είχε νόημα μόνα αν γινόταν τότε, νωρίς. Δηλαδή, το 2010 ή το 2012. Είναι γεγονός ότι σήμερα οι καταστάσεις έχουν μεταβληθεί και υπάρχουν αρκετά κενά που θα πρέπει να απαντηθούν. Ο SSM, όταν αναφέρεται σήμερα σε bad bank, στοχεύει στα νέα προβληματικά δάνεια που ενδεχομένως θα δημιουργηθούν λόγω των οικονομικών επιπτώσεων από την πανδημία του covid-19. Όμως η ελληνική πραγματικότητα, βρίσκεται αντιμέτωπη ήδη με 68 δισ. μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Ένα άλλο θέμα άπτεται και της αναβαλλόμενης φορολογίας, που ενδεχομένως θα οδηγήσει στην ενίσχυση της κρατικής συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών, που πρέπει και αυτό να απαντηθεί.
Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει επαναφέρει την bad bank, στην ημερήσια διάταξη, όμως το μεγάλο ζητούμενο είναι ποιος θα επωμιστεί το κεφαλαιακό βάρος της, αφού για τη λειτουργία της bad bank θα απαιτηθούν ευρωπαϊκά κεφάλαια κι έτσι η συζήτηση θα περιστραφεί οπωσδήποτε γύρω από την κυρίαρχη ατζέντα της αμοιβαιοποίησης των χρεών, των κινδύνων και των υποχρεώσεων. Τι αλλάζει σχετικά με τον υπάρχοντα σχεδιασμό για τις συστημικές τράπεζες, που βασίζεται στο μοντέλο τιτλοποιήσεων «Ηρακλής»; Ότι θα υπάρχει μια κεντρική οντότητα και όχι διαφορετικά οχήματα διαχείρισης δανείων που αποτελούν εν πολλοίς θυγατρικές των εισηγμένων τραπεζικών ομίλων.
Η υιοθέτηση της λύσης της bad bank, είναι υψίστης προτεραιότητας, καθώς οι τράπεζες εισέρχονται σε μια νέα φάσης στήριξης της οικονομίας, μέσω νέων χορηγήσεων 16 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2020. Η κυβέρνηση προσφέρει εγγυήσεις για τις χορηγήσεις αυτές, ζητώντας ταυτόχρονα επιτάχυνση των διαδικασιών. Η κυβέρνηση ζητάει από τις τράπεζες, τα νέα δάνεια για κεφάλαιο κίνησης να έχουν όσο το δυνατόν λιγότερες επιβαρύνσεις, σε επίπεδο εμπράγματων εξασφαλίσεων και προσημειώσεων για τους δανειολήπτες. Όμως και οι τράπεζες απαιτούν από τη πλευρά τους, μεγαλύτερη σιγουριά για να μην βρεθούν και πάλι μέσα σε μια νέα δίνη προβληματικών δανείων.
Επομένως η bad bank αποκτά και πάλι μια επικαιρότητα, ειδικά τώρα που το τραπεζικό σύστημα αναλαμβάνει αυτόν τον καινούργιο και σύνθετο ρόλο της στήριξης και επανάκαμψης της πραγματικής οικονομίας. Το ερώτημα της τελευταίας γραμμής είναι το ποιος ή ποιοι θα βάλουν τα λεφτά.
* Ο αρθρογράφος είναι οικονομικός αναλυτής, με ειδίκευση στο σχεδιασμό σύνθετων επενδυτικών στρατηγικών.
** Αποποίηση Ευθύνης : Το περιεχόμενο της στήλης, είναι καθαρά ενημερωτικό και πληροφοριακό και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή, ούτε υποκίνηση για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Ο αρθρογράφος δεν ευθύνεται για τυχόν επενδυτικές και λοιπές αποφάσεις που θα ληφθούν με βάση τις πληροφορίες αυτές.
