Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Ο Πρόδρομος Νικηφορίδης, μαζί με τον στενό συνεργάτη του Μπερνάρ Κουόμο, είναι οι αρχιτέκτονες που σχεδίασαν και επιμελήθηκαν από κοντά, μεταξύ άλλων, την ανάπλαση της Νέας Παραλίας της Θεσσαλονίκης — το κομμάτι εκείνο της πόλης που εδώ και μερικά χρόνια, αφότου ολοκληρώθηκε, έχει με πολύ μεγάλη διαφορά τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα από κάθε άλλο. Με δυο λέξεις: είναι κάτι για το οποίο η Θεσσαλονίκη μπορεί να υπερηφανεύεται. Αφορμή για τη συζήτησή μας αυτή στάθηκε μία ανάρτησή του στο Facebook, προ ολίγων ημερών, όπου διαβάσαμε τα εξής: «Μια νύχτα με σχεδόν Πανσέληνο σε κήπους της Νέας Παραλίας, κύριε Μπουτάρη, Δήμαρχε Θεσσαλονίκης. […] Παντού καμένοι λαμπτήρες. Πέρυσι είχαμε αναλυτικά καταγράψει 636 καμένες λάμπες. Σήμερα ξεπερνούν τις 1.000. Στον δημοφιλέστερο δημόσιο χώρο της πόλης μας, με χιλιάδες Θεσσαλονικείς και επισκέπτες. Μήπως πρέπει να κάνετε μια βόλτα;» Ξέροντας κι εμείς μάλλον καλά τη Νέα Παραλία, δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε.
- Αγαπητέ κύριε Νικηφορίδη, αν δεν έχετε αντίρρηση, ας πούμε λίγα «ιστορικά» στοιχεία για όσους αναγνώστες μας δεν ξέρουν καλά τα πράγματα της πόλης. Θέλετε να μας πείτε, όσο γίνεται πιο συνοπτικά, το χρονικό του πρότζεκτ;
O Δήμος Θεσσαλονίκης το έτος 2000 προκήρυξε πανευρωπαϊκό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό με την ίδια διαδικασία που ακολουθήθηκε για το Μουσείο της Ακρόπολης. Διαγωνισμός με πρόσκληση, προεπιλογή και μία πλήρη ομάδα που περιελάμβανε πολλές ειδικότητες. Η ολοκλήρωση της κρίσης έγινε μετά από παρουσίαση στην επιτροπή στην οποία συμμετείχαν ο κύριος Τζώνος, ομότιμος καθηγητής αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ, και ο κύριος Γερόλυμπος ως εκπρόσωπος του Τεχνικού Επιμελητήριου Ελλάδας. Η ταυτότητα όλων ήταν γνωστή, τα αποτελέσματα ήταν ομόφωνα και η απόφαση της τότε διοίκησης γενναία. Γενναία γιατί εμείς δεν ήμασταν «παιδιά» τής τότε διοίκησης.
Υπήρξαν πολλά προβλήματα μέχρι να φτάσουμε στην ανάθεση της μελέτης. Η συνεργασία με τους αιρετούς και τη διοίκηση ήταν εξαιρετική σε ό,τι αφορά τη μελέτη. Το έργο υλοποιήθηκε σε δύο φάσεις. Το τμήμα από τον Ιστιοπλοϊκό Όμιλο μέχρι το Μέγαρο Μουσικής, που περιλαμβάνει τους Κήπους του Ήχου, των Ρόδων, της Μνήμης, του Νερού και της Μουσικής ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2008. Το Τμήμα από τον Ιστιοπλοϊκό Όμιλο μέχρι τον Λευκό Πύργο, που περιλαμβάνει τους Κήπους των Γλυπτών, της Μεσογείου, του Οδυσσέα, των Εποχών, της Άμμου, του Απογευματινού Ήλιου και του Αλέξανδρου, ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 2014. Σε ό,τι αφορά την επίβλεψη της κατασκευής, δεν θα την έλεγα εξαιρετική. Εξαιρετική ήταν η συνεργασία με την επίβλεψη των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων της 2ης φάσης. Η παρουσία μας στην κατασκευή δεν ήταν επιθυμητή από την αρμόδια υπηρεσία και δεν είχαμε ενεργή συμμετοχή στην 1η φάση. Στη 2η φάση, μετά από επιμονή του αντιδημάρχου, είχαμε ρόλο τεχνικού συμβούλου και βοηθήσαμε στην υλοποίηση του έργου.
- Ο Γιάννης Μπουτάρης είχε στηρίξει την ανάπλαση;
Ο Γιάννης Μπουτάρης συστηματικά για μία δεκαετία καταψήφιζε την ανάπλαση χωρίς συγκεκριμένη αιτιολογία, ίσως από αντιπολιτευτική τακτική. Στην πρώτη παρουσίαση της υποψηφιότητάς του τον Ιούνιο του 2010 στην Αποθήκη Δ του ΟΛΘ, ανέφερε ότι η Θεσσαλονίκη δεν έχει ανάγκη από την ανάπλαση της Νέας Παραλίας και ότι θα αρκούσαν μερικές ομπρέλες για τους ψαράδες.
Ο Γιάννης Μπουτάρης την ημέρα που άνοιξε η ανάπλαση στο κοινό έδωσε συνέντευξη Τύπου για την πεζοδρόμηση μίας μέρας που έκανε στη Λεωφόρο Νίκης, αγνοώντας το γεγονός της μεγαλύτερης ανάπλασης που έγινε ποτέ στη Θεσσαλονίκη και των εγκαινίων της. Ο Γιάννης Μπουτάρης, στον ανταποκριτή του κρατικού ιταλικού πρακτορείου ειδήσεων που μιλά ελληνικά, δήλωσε ότι η Νέα Παραλία είναι έργο του προκατόχου του και δεν του πολυαρέσει. Ο Γιάννης Μπουτάρης, που θέλει να αναπτύξει τον τουρισμό, ενημέρωσε το ιταλικό κοινό ότι η Νέα Παραλία δεν του πολυαρέσει — το πρώτο σε επισκεψιμότητα αξιοθέατο της Θεσσαλονίκης σύμφωνα με την ένωση ξενοδόχων.
Με δεδομένη την αποδοχή όλου αυτού του κόσμου που κατακλύζει καθημερινά τη Νέα Παραλία, ο Δήμαρχος παρ' όλες τις αρχικές του αντιρρήσεις θα μπορούσε να αγκαλιάσει το έργο και να συστρατευτεί με τους δημότες για την προστασία, την ανάδειξη και την αξιοποίησή του. Η Νέα Παραλία έχει συγκεντρώσει 14 βραβεία και διακρίσεις, στην Ελλάδα, την Ευρώπη και στην Κίνα: υπάρχει ελληνικό έργο αρχιτεκτονικής με τόσες διακρίσεις. Έχει δημοσιευτεί σε δεκάδες βιβλία και περιοδικά, έγινε αντικείμενο ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών και εξ αυτού έχει σίγουρα προβάλει στο εξωτερικό την πόλη της Θεσσαλονίκης. Η συντήρηση και αναβάθμιση της Νέας Παραλίας μόνο κέρδος μπορεί να αποφέρει στην πόλη και τους κατοίκους της.
- Πετύχατε τους στόχους σας; Μιλήστε μας μόνο για τα πρώτα χρόνια, αν θέλετε.
Οι αλλαγές στον δημόσιο χώρο σπανίως γίνονται αποδεκτές από τον κόσμο. Τις περισσότερες φορές στέφονται από αποτυχία, είναι πολλά τα παραδείγματα σε όλη την Ελλάδα. Αυτός ήταν ένας μεγάλος φόβος και ένα διαρκές άγχος κατά τη διάρκεια της μελέτης. Αυτό ήταν επίσης το αναμενόμενο για την ανάπλαση της Νέας Παραλίας από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου Θεσσαλονίκης. Η υποδοχή και αποδοχή που επιφύλαξαν οι Θεσσαλονικείς στην ανάπλαση, η υποδοχή και αποδοχή των ειδικών, τα βραβεία και οι διακρίσεις, οι επισκέψεις ελληνικών και ξένων σχολών αρχιτεκτονικής ήταν για μας μη αναμενόμενα.
Ήταν κυρίως αυτός ο λόγος που το 2012 αποφασίσαμε μαζί με άλλους πολίτες της Θεσσαλονίκης να ιδρύσουμε τον σύλλογο «Οι Φίλοι της Νέας Παραλίας» με σκοπό την προστασία και ανάδειξη της φυσιογνωμίας του τόπου, την επιστημονική μελέτη, την επιστημονική συμβολή αρμόδιων υπηρεσιών, τις συμμετοχικές δράσεις πολιτών, τη δικτύωση και προβολή και, τέλος, τη δημιουργία μιας πλατφόρμας καλλιέργειας, υλοποίησης και διάδοσης ιδεών σχετικά με την «κατοίκηση» του δημόσιου χώρου
- Και εν συνεχεία; Μπόρεσε η Νέα Παραλία να ανταποκριθεί στο όραμα που είχατε; Για να μιλήσω, εάν μου επιτρέπεται κάτι τέτοιο, «επί προσωπικού», καθώς έτρεχα επί χρόνια στην παραλία, θα έλεγα πως —τη εξαιρέσει του πρώτου κομματιού της, περί τον Λευκό Πύργο, που όμως είναι δυστυχώς και το πιο επιβαρυμένο και οχληρό— η Νέα Παραλία δεν προσελκύει κόσμο. Λίγο μετά τις Ομπρέλες και μέχρι το Μέγαρο, δεν συναντάς ψυχή.
Η φοροτεχνικός μου, που συνάντησα πριν από λίγο, μου είπε ότι χτες ήταν στη Νέα Παραλία και δεν τη «χωρούσε». Μην φανταστείτε ότι είναι εξαιρετικού μεγέθους, λεπτή πρώην πρωταθλήτρια στίβου. Η Νέα Παραλία είναι αγαπημένος προορισμός όλων ανεξαιρέτως, σίγουρα οικογενειών, ηλικιωμένων, κατοικιδίων και των συνοδών τους, αθλητών και αθλούμενων, περιπατητών και ποδηλατών. Είναι γεγονός ότι πριν από την ανάπλαση μόνο κάποιες συγκεκριμένες ομάδες σύχναζαν στη Νέα Παραλία. Σήμερα η παρουσία υπερβολικού αριθμού επισκεπτών δημιουργεί πολύ συχνά αισθήματα δυσανεξίας.
Δεν είναι βέβαια ως δημόσιος χώρος πάντα πλημμυρισμένος από κόσμο. Τον χειμώνα έχουμε λιγότερο κόσμο, και σε κάθε βέβαια έντονη ηλιοφάνεια οι άνθρωποι «ξεφυτρώνουν» σαν σαλιγκάρια μετά από την βροχή. Τις μεσημβρινές πολύ ζεστές ώρες του καλοκαιριού ο κόσμος λιγοστεύει. Οι τέσσερις εποχές έχουν τους δικούς τους ρυθμούς και τις δικές τους συχνότητες. Αγαπημένες μου στιγμές στη Νέα Παραλία είναι πολύ νωρίς το πρωί και αργά τη νύχτα, ίσως επειδή έχει λιγότερο κόσμο και επικοινωνώ καλύτερα με το περιβάλλον και εισπράττω ευκολότερα τη γενναιοδωρία του.
- Στην παραλία δεν υπάρχουν καταστήματα εστίασης. Από πού κι ώς πού; Πώς μπορεί να προσελκύσει κόσμο ένα τόσο μεγάλο πλατό, χωρίς να προσφέρει «τίποτε» στον επισκέπτη πέραν της παρουσίας του εκεί — και της θέας; Υπάρχει κάποιος που πιστεύει ότι τα καφέ θα μείωναν την αξία του χώρου; Συγχωρήστε μου και πάλι τον προσωπικό τόνο, αλλά είμαι απολύτως της άποψης πως όσοι χώροι εστίασης και να υπήρχαν, προδιαγεγραμμένης χωρητικότητας και σοφά μοιρασμένοι στο μάκρος της παραλίας, θα κατακλύζονταν από επισκέπτες-πελάτες.
Στην παραλία σχεδιάσαμε 7 περίπτερα πολιτισμού και αναψυχής, έναν μεγάλο χώρο αναψυχής στον Κήπο του Νερού και βέβαια την ανακαίνιση στο Κήπο του Ίσκιου τού ακόμα μεγαλύτερου χώρου αναψυχής (πρώην ΙΝΤΕΡΝΙ). Η συνολική επιφάνεια όλων των χώρων πλησιάζει τα 1.500 τ.μ. Το 2009 δημοπρατήθηκε το αναψυκτήριο του Κήπου του Νερού. Εδώ και 10 χρόνια τα δύο πρώτα και τέσσερα χρόνια τώρα τα υπόλοιπα πέντε παραμένουν κλειστά. Ο πολύ μεγάλος χώρος αναψυχής (πρώην ΙΝΤΕΡΝΙ) είναι άδειος, εγκαταλειμμένος και λεηλατημένος από το 2013, η παρούσα δημοτική Αρχή έχει επί πέντε χρόνια χάσει περίπου 1 εκατομμύριο ευρώ και ακόμα δεν έχει ολοκληρώσει καμία διαδικασία δημοπράτησης του.
Ως σύλλογος Φίλοι της Νέας Παραλίας έχουμε επανειλημμένα ζητήσει τη δημοπράτηση των 7 μικρών αναψυκτηρίων. Θα προτιμούσαμε μάλιστα να γίνει με κριτήρια που δεν θα είναι αποκλειστικά οικονομικά. Ο Δήμος, προφασιζόμενος κάποια εμπόδια, δεν έκανε τίποτα όλα αυτά τα χρόνια. Πέρυσι αποφάσισε χωρίς καμία λογική να δημοπρατήσει κάποια αναψυκτήρια με ταυτόχρονη ανάπτυξη εξωτερικών τραπεζοκαθισμάτων, που οι ίδιοι ομολογούν ότι δεν μπορούν να ελέγξουν τον αριθμό τους. Σχεδιάσαμε τα αναψυκτήρια με συγκεκριμένες προδιαγραφές. Δεν σχεδιάσαμε ένα χώρο που μπορεί να χωρέσει 50 καθήμενους και, αν θέλουμε, 550 καθήμενους. Σχεδιάσαμε ένα χώρο συμμαζεμένο και υπερυψωμένο για να αποφύγουμε το ανεξέλεγκτο ξεχείλωμα. Ως Σύλλογος έχουμε εκφράσει τις αντιρρήσεις μας και έχουμε εξ αυτού στοχοποιηθεί από τη δημοτική Αρχή, πολλές φορές με ιδιαίτερα αρνητικούς χαρακτηρισμούς.
Δεν θέλουμε η Νέα Παραλία να καταντήσει σαν την πλατεία Αριστοτέλους. Τα μικρά αναψυκτήρια των 106 τ.μ., με τους χώρους υγιεινής, τους χώρους υγιεινής ΑμεΑ, το παρασκευαστήριο και τον χώρο εξυπηρέτησης, δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως έχουν για πολλές εκατοντάδες πελάτες. Όπως και τα περίπτερα στις ελληνικές πόλεις λόγω πληθώρας εμπορευμάτων θα βγάλουν στον υπαίθριο χώρο πάγκους εξυπηρέτησης, ψυγεία και βιτρίνες. Όταν ο καιρός χαλάσει, θα βγάλουν τέντες, σόμπες, πλαστικά πετάσματα και χώρους αποθήκευσης. Θέλουμε τα αναψυκτήρια να δημοπρατηθούν και να λειτουργήσουν με προδιαγραφές.
- Για να επαναλάβω κάτι που υπαινίχθηκα πριν: αυτό το παζάρι γύρω από τον Λευκό Πύργο και το Βασιλικό Θέατρο, με τα καλαμπόκια, τους ξηρούς καρπούς, τις γεννήτριες, για να μη μιλήσω για τη μουσική από τα καραβάκια… υπάρχει κάποιο σχέδιο για αυτό το πράγμα; Είναι μάλλον θλιβερό να το βλέπει κανείς…
Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο. Η Νέα Παραλία βρίσκεται στον αυτόματο πιλότο. Ο καθένας κάνει ό,τι θέλει και ακόμα περισσότερα. Κάθε απόγευμα, δύο οχήματα, που πολλοί πολίτες έχουν δημοσιεύσει φωτογραφίες τους, ανεβαίνουν στο πλακόστρωτο από σημεία με κατεβασμένα πασσαλάκια για να πάνε ανάμεσα στο Βασιλικό και τον Λευκό Πύργο τα συρόμενα καταστήματα τους. Θα παραμείνουν εκεί μέχρι αργά τη νύχτα. Κάθε μέρα αυτά τα οχήματα θα παραμείνουν σταθμευμένα πάνω στο πλακόστρωτο, ενώ η κίνησή τους στο πλακόστρωτο εγκυμονεί πολλούς κινδύνους. Το γνωρίζουν και δεν κάνουν καμία ενέργεια. Εμείς έχουμε διατεθεί να σχεδιάσουμε ό,τι χρειάζεται για να οριστικοποιηθούν οι θέσεις των πάγκων αν αυτό είναι το ζητούμενο. Ελπίζουμε τουλάχιστον η δημοπράτηση των αναψυκτηρίων να ελαττώσει τον αριθμό αυτών των «όπου να 'ναι» εγκαταστάσεων.
Ένα άλλο πολύ σοβαρό θέμα είναι η διέλευση οχημάτων προς τα καφέ των Ομίλων. Οι Όμιλοι, προκειμένου να εκμεταλλευτούν οικονομικά τη θέση τους, έχουν μετατρέψει αυθαίρετα δημόσια γη, που δεν τους ανήκει και που δεν την ενοικιάζουν, σε παράνομους χώρους στάθμευσης. Έχουμε επανειλημμένα συζητήσει το θέμα, σε συνεργασία με την Ένωση Πεζών στείλαμε αίτημα προς τον Δήμο Θεσσαλονίκης να τηρήσει την έγκριση του Δημοτικού Συμβουλίου περί μη διέλευσης των αυτοκινήτων, αλλά ο Δήμαρχος δεν απάντησε ποτέ.
- Ας επανέλθουμε στο ζήτημα του Δημάρχου. Καταρχάς, εμπλέκεται μόνο ο Δήμος εδώ ή και η Περιφέρεια;
Η ανάπλαση είναι θέμα του Δήμου, αυτός εξάλλου θα εισπράττει τα ενοίκια όταν δημοπρατηθούν τα αναψυκτήρια. Περί τις 500.000 ευρώ ετησίως θα μπορούσε να εισπράττει ο Δήμος ετησίως αν δημοπρατούσε τα αναψυκτήρια.
- Οπότε; Τι έπρεπε να γίνει και τι δεν γίνεται; Το θέμα με τους λαμπτήρες, όσο και αν ακούγεται «λίγο», και ενδεχομένως εύκολο να λυθεί, είναι κεφαλαιώδες. Είναι όμως το μόνο;
Τα προβλήματα είναι πολλά, πάρα πολλά. Ένας μεγάλος χώρος κατά μήκος της θάλασσας, 300.000 τ.μ., με μεγάλη επισκεψιμότητα και εντατική χρήση, με έντονα καιρικά φαινόμενα, με την αλμύρα να επηρεάζει τις κατασκευές, τα φυτά και τα δέντρα, έχει πραγματικά πολλές ανάγκες. Κανείς από τον Δήμο Θεσσαλονίκης δεν γνωρίζει τι συμβαίνει. Κανείς δεν γνωρίζει πόσα δέντρα ξεράθηκαν τα 3-4 τελευταία χρόνια —είναι εκατοντάδες—, κανείς δεν γνωρίζει πόσες λάμπες έχουν καεί —είναι περίπου χίλιες—, κανείς δεν γνωρίζει πόσα φωτιστικά έχουν κλαπεί —είναι δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες (οι καμένες λάμπες δημιουργούν ένα σκοτεινό περιβάλλον που διευκολύνει τις κλοπές)—, κανείς δεν γνωρίζει για τα σπασμένα ξύλα, τα σκουριασμένα σίδερα, τα καλάθια αχρήστων, τους ξεραμένους θάμνους —χιλιάδες από το 2008—, τις ξεραμένες στίπες του κήπου του Απογευματινού Ήλιου που τόσο αγάπησαν οι Θεσσαλονικείς, τις δεξαμενές νερού και τα σιντριβάνια που δεν καθάρισαν ποτέ και δεν λειτουργούν πια εδώ και πολλούς μήνες και χρόνια για τον Κήπο του Αλέξανδρου. Είναι τόσο μεγάλη η λίστα θα σας κουράσω αν τα αναφέρω όλα.
Έχουμε επιλέξει να εστιάζουμε κάθε φορά σε ένα συγκεκριμένο θέμα που κρίνουμε ζωτικής σημασίας. Πριν από ένα χρόνο ακριβώς, μετά από πολυήμερη ενασχόληση, καταγράψαμε 636 καμένους λαμπτήρες στα 300.000 τ.μ. της Νέας Παραλίας. Αφιερώσαμε τα βράδια μίας εβδομάδας για να καταγράψουμε και να τοποθετήσουμε σε ένα σχέδιο όλους τους καμένους λαμπτήρες. Το στείλαμε στον αρμόδιο αντιδήμαρχο και το κοινοποιήσαμε. Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος δήλωσε ότι τον επόμενο μήνα θα άλλαζαν τους λαμπτήρες. Ένα χρόνο μετά, οι καμένοι λαμπτήρες βρίσκονται ακόμα στη θέση τους, ενώ κάποιοι που πέρυσι λειτουργούσαν τώρα έχουν πια έχουν καεί και αυτοί. Πολύ εύκολα μπορεί κανείς να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να έχουμε φτάσει στους 1.000 καμένους λαμπτήρες. Κρίνουμε το θέμα πολύ μεγάλης σημασίας γιατί το σκοτάδι έχει διευκολύνει την κλοπή δεκάδων φωτιστικών, ίσως και εκατοντάδων όπως προείπα, και ταυτόχρονα φοβόμαστε και για τυχόν εγκληματικό περιστατικό.
- Συγγνώμη, αλλά έχει κάτι προσωπικό με εσάς ο Δήμαρχος; Ειλικρινά, πώς γίνεται να μην του αρέσει και να μη φροντίζει να είναι η Νέα Παραλία αυτό που έπρεπε να σημαίνει για την πόλη;
Πώς γίνεται να μην του αρέσει και να μη φροντίζει να είναι η Νέα Παραλία αυτό που έπρεπε να σημαίνει για την πόλη; Αυτό αναρωτιούνται όλοι, ακόμα και οι πολύ κοντινοί του φίλοι και συνεργάτες. Ένα μεγάλο αίνιγμα. Προσωπικά με εμένα δεν νομίζω ότι είχε κάποιο πρόβλημα. Ψήφισα Μπουτάρη, έχω δηλώσει μπουταρικός και έκανα πολλές προσπάθειες για χάρη της Νέας Παραλίας. Εδώ και ένα χρόνο, επτά χρόνια μετά από την εκλογή του, έχω αποδεχτεί ότι δεν υπάρχει καμία ελπίδα. Όταν ψήφιζα Μπουτάρη πίστευα ότι ένα άτομο της δικής του δυναμικής, προσωπικότητας, πορείας και ηλικίας θα τολμούσε να κάνει αυτό που δεν κάνουν συνήθως οι Δήμαρχοι επειδή τους εμποδίζουν οι πελατειακές τους σχέσεις και συχνά το πολιτικό τους μέλλον. Δεν ψήφιζα έναν Δήμαρχο που θα ήθελε να είναι Δήμαρχος μέχρι τα 100 του χρόνια, ψήφιζα έναν υποψήφιο που σκόπευε να πάρει πρωτοπόρες και τολμηρές αποφάσεις για να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης. Όσο για τη Νέα Παραλία, δεν μπορώ δυστυχώς να κατανοήσω τη στάση του.
- Παρά ταύτα, μιλάμε πάντα για τον Δήμαρχο που εν πολλοίς άλλαξε τη φυσιογνωμία της πόλης — είμαι της άποψης πως χάρη σε αυτόν κυρίως η πόλη μπόρεσε και είδε το παρελθόν της, για το οποίο μόνο να περηφανεύεται δεν μπορεί. Παράλληλα, άνοιξαν οι δρόμοι με την Τουρκία και το Ισραήλ κυρίως, από όπου έχουμε πολλούς επισκέπτες.
Θα συμφωνήσω με τις παραπάνω διαπιστώσεις, θα διαφωνήσω όμως με τη συλλήβδην ενοχοποίηση των κατοίκων της Θεσσαλονίκης από τον Δήμαρχο. Δεν νιώθω ένοχος για τα εγκλήματα άλλων. Νιώθω αποστροφή, αναζητώ την αλήθεια και οφείλω να κρατήσω τη μνήμη ζωντανή. Θεωρώ επικίνδυνη την ενοχοποίηση μίας ολόκληρης πόλης και φοβάμαι ότι αυτό μπορεί να λειτουργήσει αντίστροφα.
Η ανάπτυξη του τουρισμού είναι ένα σπουδαίο επίτευγμα της σημερινής διοίκησης. Η Θεσσαλονίκη είχε και έχει δυναμική, έχει πολλούς νέους και χρειάζεται απλά μία συστηματική προσπάθεια. Πολύ σημαντικό και το Μουσείο του Ολοκαυτώματος που αναμφίβολα το οφείλουμε στον σημερινό Δήμαρχο. Όλα όσα γίνονται για την επαναφορά της μνήμης και την ενεργοποίησή της είναι πολύ σημαντικά. Η πορεία ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ που γίνεται κάθε χρόνο, από την πλατεία Ελευθερίας μέχρι τον Παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό, μας υπενθυμίζει τις θηριωδίες του ναζισμού, δεν πρέπει να τις ξεχάσουμε. Σε ό,τι αφορά αποκλειστικά το Μουσείο του Ολοκαυτώματος, λυπάμαι που δεν έγινε αντικείμενο ενός διεθνούς προβληματισμού μέσα από έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό που θα μπορούσε να έχει διοργανώσει η Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων που συγκεντρώνει περίπου 124 κράτη από όλο τον κόσμο και 1.300.000 αρχιτέκτονες. Το Εβραϊκό Μουσείο του Βερολίνου είναι ένα εξαιρετικό δείγμα τέτοιου κτιρίου, ένα Μουσείο που έχει ελάχιστα εκθέματα και που από μόνο του, ως χώρος, μπορεί να «διηγηθεί» τα δραματικά γεγονότα. Για πολλά χρόνια εξάλλου λειτούργησε χωρίς εκθέματα.
- Μάλιστα… Πείτε μας κάτι ακόμη: τι γίνεται με τις επεκτάσεις, και κυρίως στην περιοχή πέριξ του Μεγάρου Μουσικής, ένα ανεκμετάλλευτο πεδίο; Καταρχάς, την έχετε —ελπίζουμε— αναλάβει εσείς; Υπάρχει χρονοδιάγραμμα; Θα τηρηθεί; Έχει ενταχθεί σε ΕΣΠΑ;
Τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά που μπορεί κανείς να διακρίνει στη σχέση της Θεσσαλονίκης με τη θάλασσα:
Η Θεσσαλονίκη αγκαλιάζει τη θάλασσα και αφήνεται στην ήρεμη κατά το πλείστον δύναμή της καλλιεργώντας σχέσεις φιλίας και αρμονίας. Ο Θερμαϊκός είναι ο πρωταγωνιστής της καθημερινότητάς μας με τα πολλαπλά του πρόσωπα και τις διαρκείς του εναλλαγές. Όσο πιο καθαρή είναι η σχέση αυτή, τόσο πιο δυνατή γίνεται.
Η υψομετρική εγγύτητα, η πολύ μικρή υψομετρική διαφορά ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης, προκαλεί ενδιαφέρουσες αισθήσεις και ψευδαισθήσεις. Περπατάς στη Νέα Παραλία της Θεσσαλονίκης και έχεις σχεδόν την εντύπωση ότι περπατάς πάνω στο νερό.
Ο ορίζοντας είναι ένα τρίτο πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό στη σχέση της πόλης με τη θάλασσα. Η Θεσσαλονίκη έχει ένα μοναδικό προνόμιο, αυτό που κάθε πόλη θα ευχόταν να έχει στον ορίζοντα της. Το βουνό των Θεών, τον Όλυμπο. Η σχέση τους δεν είναι πάντα «ξεκάθαρη», άλλοτε μακρινή και αποστασιοποιημένη, άλλοτε κοντινή, έως πολύ κοντινή, αποτέλεσμα των καιρικών συνθηκών και βοηθούντος του Βαρδάρη.
Τέλος, τις απογευματινές ώρες, ώρες χαλάρωσης και ανάπαυσης, η Θεσσαλονίκη ζει όλο το μεγαλείο της δύσης του ηλίου που σταδιακά βυθίζεται στον ορίζοντα προσφέροντας μοναδικές εικόνες και βιώματα.
Η Θεσσαλονίκη έχει μοναδικά χαρακτηριστικά που όμοιά τους δεν μπορούμε να βρούμε αλλού. Όταν η δημοτική Αρχή το αντιληφθεί και το κατανοήσει, θα κάνει τις αναγκαίες ενέργειες και προσπάθειες για να αναδείξει την παραλιακή της ζώνη, να δημιουργήσει τον Μίτο της, να αποδώσει στους κατοίκους της μοναδικά φυσικά τοπία και να προσελκύσει πολλούς επισκέπτες.
Η ανάπλαση της Νέας Παραλίας έχει βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση, έχει γίνει ο προσφιλής προορισμός κατοίκων και επισκεπτών που αναζητούν ποιοτικά χαρακτηριστικά στην καθημερινότητα τους. Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς δεν υπήρξε στο θέμα του σχεδιασμού καμία πρωτοβουλία από τη σημερινή διοίκηση: επτά χαμένα χρόνια. Την εποχή του διαγωνισμού, παρότι η περιοχή των Ομίλων ήταν εκτός διαγωνισμού, είχαμε κάνει συγκεκριμένες προτάσεις τις οποίες περιελάμβανε η βραβευμένη μελέτη, θεωρώντας ότι δεν μπορεί αυτή η περιοχή να είναι η μαύρη τρύπα της ανάπλασης. Η Κτηματική Εταιρία Δημοσίου, σήμερα ΕΤΑΔ, μας ανέθεσε τη συνέχεια της μελέτης, ολοκληρώσαμε την προμελέτη που ενέκρινε η ΚΕΔ, αλλά δυστυχώς οι διοικήσεις των Ομίλων προτιμούσαν την υφιστάμενη κατάσταση που τους αφήνει πολλά περιθώρια.
Όσο για την ευρύτερη περιοχή του Μεγάρου Μουσικής και του Κελάριου Όρμου, δεν υπήρξε οποιαδήποτε κίνηση εκ μέρους του Δήμου.
- Θέλετε να μας μιλήσετε για τη δουλειά που έχετε αναλάβει τώρα; Την ανάπλαση του Στρατοπέδου του Παύλου Μελά και τη μετατροπή του σε Μητροπολιτικό Πάρκο;
Το μελλοντικό Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά είναι μία ανέλπιστη ευκαιρία για την πόλη, και ειδικά για τη Δυτική Θεσσαλονίκη. Η δημιουργία του πάρκου είναι το τρίτο σημαντικότερο γεγονός της πολεοδομικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης μετά την ανοικοδόμηση στις αρχές του 20ού αιώνα και τη δημιουργία της Νέας Παραλίας μετά από τη σχετική επιχωμάτωση. Μιλάμε για 350 στρέμματα, ένας χώρος ανοιχτός, προσβάσιμος και φιλικός σε όλους, χωρίς αποκλεισμούς, ένας δημοκρατικός χώρος.
Το μελλοντικό ΜΠΠΜ θέλουμε να γίνει ένας χώρος περιπάτου, ανάπαυσης, αθλητισμού, πολιτισμού, κοινωνικοποίησης, δράσεων πολλαπλών μορφών και πάνω από όλα ένας τόπος απόδρασης από τη δύσκολη καθημερινότητα της πόλης μας. Θέλουμε επίσης να γίνει και ένας χώρος εκπαίδευσης και μάθησης, για όλους, μικρούς και μεγάλους. Ένα μητροπολιτικό εργαστήρι για τη φύση, τον άνθρωπο, τα ζώα, τη συνύπαρξη και την ειρήνη και οπωσδήποτε τη μνήμη του τόπου και της κοινωνίας μας. Ένας χώρος οριοθετημένος με ισχυρή θέση και υπόσταση, με 10.000 δέντρα, ένας χώρος πρασίνου που ανάλογός του δεν υπάρχει στη Θεσσαλονίκη. Περίπατοι στη φύση, ποδηλατόδρομοι και πεζόδρομοι, πέργκολες, καθιστικά, δημιουργούν ένα πλέγμα διαδρομών και στάσεων. Υφιστάμενοι πευκώνες και σχεδιαζόμενοι ελαιώνες και οπωρώνες με πολλά καλλωπιστικά είναι ο μελλοντικός πλούτος του Μητροπολιτικού Πάρκου. Ελιές, δαμασκηνιές, καρυδιές, κερασιές, μουσμουλιές, αμυγδαλιές, συκιές, κυδωνιές θα δημιουργήσουν οικεία τοπία της ελληνικής φύσης.
Το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά είναι ένας χώρος μνήμης και ιστορικής συνέχειας. Ένα οθωμανικό στρατόπεδο με εξαιρετικά κτίρια που μνημονεύονται για την αρχιτεκτονική τους από Ευρωπαίους περιηγητές στις αρχές του 20ού αιώνα. Ένα στρατόπεδο-φυλακή για πολλούς πατριώτες την περίοδο της γερμανικής κατοχής, τόπος εκτελέσεων. Οθωμανικά κτίρια, η φυλακή, νεότερα κτίρια, αποθήκες και μηχανουργία είναι σήμερα το κτιριακό δυναμικό του μελλοντικού Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά.
Το Πάρκο δεν είναι μόνο ένας τόπος εντός του οποίου εισπράττουμε τη γενναιοδωρία της φύσης, είναι και ένας τόπος έκφρασης. Στο Μητροπολιτικό Πάρκο οι άνθρωποι ηρεμούν, χαλαρώνουν, χαμογελούν και συζητούν, γίνονται άλλοι άνθρωποι, κάνουν βόλτα, παίζουν, κάνουν ποδήλατο και απολαμβάνουν το φυσικό τοπίο. Οι νέοι θα αναζητήσουν με την ορμή που τους διακρίνει λύσεις και διεξόδους στην καθημερινότητά τους, θα μπουν στο Μητροπολιτικό Πάρκο και θα αναζητήσουν τους δικούς τους χώρους, θα διερευνήσουν τα δικά τους μονοπάτια. Θέλουμε οι νέοι να βρουν διέξοδο στις αναζητήσεις τους, θέλουμε να παραμείνουν στο Μητροπολιτικό Πάρκο και να δημιουργήσουν. Πρέπει όμως και να τους δώσουμε αυτή τη δυνατότητα.
Το ΜΠΠΜ θα ταξιδέψει τις επόμενες δεκαετίες χιλιάδες νέους ανθρώπους σε ταξίδια γνώσης, εμπειρίας, σε αναζήτηση ενός καλύτερου αύριο. Αθλητισμός, μουσική, χορός, ζωγραφική και γλυπτική, γιόγκα, εργαστήρια ανακύκλωσης, χειροτεχνίας, θέατρο και κινηματογράφος, η ανάγνωση και η αναψυχή συνυπάρχουν και συνεργούν. Αυτό είναι το πάρκο που θέλουμε. Δεν θα είναι εύκολο έργο, το γνωρίζουμε.
- Ευχόμαστε κάθε επιτυχία. Για να τελειώσουμε: τι άλλο θα έπρεπε να γίνει στη Θεσσαλονίκη ώστε να ανταποκρίνεται σε αυτό που υπήρξε στο παρελθόν — μία μεγάλη, λαμπρή, μεσογειακή μητρόπολη; Μπορεί η αρχιτεκτονική να δώσει λύσεις;
Η Όπερα του Σίδνεϋ, το Beaubourg στο Παρίσι, το Guggenheim στο Μπιλμπάο, η Tate Modern στο Λονδίνο είναι κτίρια ορόσημα για μεγάλες αλλά και μικρότερες πόλεις όπως το Μπιλμπάο με τους 350.000 κατοίκους. Ο σχεδιασμός και επανασχεδιασμός του δημόσιου χώρου στη Βαρκελώνη σε συνδυασμό με την ανάπλαση του παραλιακού μετώπου άλλαξε άρδην την υπόσταση της Βαρκελώνης, την έκανε μία μεγάλη και λαμπρή μεσογειακή μητρόπολη. Η αρχιτεκτονική μπορεί να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη για την ανάδειξη μίας πόλης, μα δεν αρκεί βέβαια από μόνη της.
Στην πόλη μας, με το θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον του Θερμαϊκού, τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία, τις αγορές, τη ζωντάνια της και τη Νέα Παραλία, ο σχεδιασμός και επανασχεδιασμός της παράκτιας περιοχής των 50 χιλιομέτρων που αγκαλιάζει τον Θερμαϊκό και αντικρίζει το μυθικό βουνό, τον Όλυμπο, θα μπορούσε να γίνει πεδίον δόξης λαμπρό για τη μεταμόρφωση της Θεσσαλονίκης.
- Να είστε καλά. Σας ευχαριστώ θερμά.
