Την άποψη ότι τα μηνύματα και τα σημάδια για τη χρεοκοπία της Thomas Cook προϋπήρχαν καθώς η τιμή της μετοχής κατέρρεε τους τελευταίους έξι μήνες εκφράζει με συνέντευξή του στο Liberal o κ. Φώτης Κοκοτός, ο οποίος δραστηριοποιείται επί χρόνια στον κλάδο του τουρισμού στο υψηλότερο επίπεδο, όντας μέλος του δ.σ. της Ελούντα Α.Ε. που λειτουργεί το φημισμένο θέρετρο στην Κρήτη, μέλος του δ.σ. του ΣΕΤΕ αλλά και μέλος της Marketing Greece.
O ίδιος σημειώνει πως «το σύστημα έχει πολλές ασφαλιστικές δικλείδες, όμως όσοι δεν τις χρησιμοποιούν τότε παίρνουν και την ευθύνη των πράξεών τους». Τάσσεται κατά των κρατικών παρεμβάσεων υπέρ της χρεοκοπούσας εταιρείας, αλλά υπέρ των παρεμβάσεων για την προστασία ή τη μείωση της ζημιάς για τους μη έχοντες ευθύνη, ήτοι τους πελάτες, τους εργαζομένους και τις επιχειρήσεις.
Τονίζει ότι το κράτος θα πρέπει να κάνει τις υποχωρήσεις του σε αυτή την αλυσίδα, και να αναλάβει κάποια φορολογική ελάφρυνση που θα κατευθυνθεί στοχευμένα σε αυτές τις προτεραιότητες, βοηθώντας τα αθώα θύματα, τους καταναλωτές και τους εργαζομένους, αλλά όχι τη χρεοκοπούσα οντότητα.
Για τον εγχώριο τουριστικό κλάδο σημειώνει πως θα υπάρξει πλήγμα συνολικά όπως και να έχει εξαιτίας του ντόμινο, ενώ αναφορικά με την ταχύτητα που η ευρύτερη «αγορά» θα καλύψει το κενό της Thomas Cook τονίζει πως απομακρυσμένοι αεροπορικοί προορισμοί από ΗΠΑ ή Κίνα, δεν δύναται να καλύψουν το κενό του Ην. Βασιλείου, άρα «θα δούμε και πιέσεις για προσαρμογή της ζήτησης».
Συνέντευξη στον Απόστολο Σκουμπούρη
- Κύριε Κοκοτέ, θα ξεκινήσω με μια ερώτηση που αυθόρμητα απασχολεί πολύ κόσμο. Τελικά, είναι τόσο... διάτρητο το σύστημα; Είναι δυνατόν μια – έως πρότινος – γιγάντια εταιρεία να χρεοκοπεί και να προκαλεί τέτοιο ντόμινο;
Οι μόνες εταιρείες που δεν χρεοκοπούν είναι εκείνες που δεν έχουν ακόμη χρεοκοπήσει. Αυτή είναι η φύση της προόδου, της αλλαγής, της αγοράς. Το σύστημα έχει πολλές ασφαλιστικές δικλείδες, και όσοι δεν τις χρησιμοποιούν (π.χ. για να ασφαλίσουν διαφυγόντα έσοδα, ή να αντασφαλιστούν σε περίπτωση αυξημένου κινδύνου, όπως όταν μια εταιρεία ανακοινώνει μεγάλες ζημίες) τότε παίρνουν και την ευθύνη των πράξεών τους. Το κράτος θα βοηθήσει τα αθώα θύματα, τους καταναλωτές και τους εργαζομένους, αλλά όχι τη χρεοκοπούσα οντότητα.
- Μπορούσε να γίνει διαφορετικά; Υπήρχαν μηνύματα που προϊδέαζαν για μια τέτοια εξέλιξη;
Μονολεκτικά: ναι. Δείτε την τιμή της μετοχής πώς καταρρέει τους τελευταίους 6 μήνες. Τώρα, το ερώτημα της διάσωσης ή μη, με κρατική παρέμβαση από την πλευρά του Ηνωμένου Βασιλείου είναι πολύ πέραν των δικών μου γνώσεων και έχει σημαντικό πολιτικό αντίκτυπο, όχι μόνον οικονομικό. Προσφάτως, συντηρητικές κυβερνήσεις στο ΗΒ άφησαν άλλες εταιρείες να χρεοκοπήσουν χωρίς κρατική διάσωση, και έχουν δημιουργήσει ένα προηγούμενο εναντίον του οποίου ενδεχομένως να μην ήθελαν να πάνε. Αλλά σίγουρα τα πράγματα είναι ακόμη πιο περίπλοκα, και θα αφήσω τους ειδικούς να τα εξιχνιάσουν.
- Ο ΣΕΤΕ σε μια πρώτη εκτίμηση για τη ζημιά στην Ελλάδα από την πτώχευση της Thomas Cook έκανε λόγο για 250 έως 500 εκατ. ευρώ. Εσείς έχετε κάποια νεότερη εκτίμηση;
Ο ΣΕΤΕ έχει τα καλύτερα στοιχεία. Ως μέλος διοικητικού συμβουλίου του ΣΕΤΕ, λαμβάνω την ίδια πληροφόρηση που λαμβάνουν και τα μέλη μας, απλώς λίγο νωρίτερα. Στο συγκεκριμένο θέμα δεν έχουμε προλάβει να συζητήσουμε σε επίπεδο διοικητικού συμβουλίου.
-Χθες ο ΣΕΤΕ ζήτησε κάποια πρώτα μέτρα από την κυβέρνηση, όπως απαλλαγές από το ΦΠΑ, τη μη καταβολή φόρου διαμονής κ.λπ. Υπάρχουν άλλα μέτρα που θα μπορούσαν να παρθούν από την κυβέρνηση κατά τη γνώμη σας; Πρέπει να παρθούν άλλα μέτρα; Ακούγονται διάφορες προτάσεις για το πως πρέπει να αντιμετωπιστεί το ζήτημα από την πλευρά της πολιτείας, που φτάνουν έως και την... επιδότηση των επιχειρήσεων που επλήγησαν. Πως κρίνετε κάτι τέτοιο; Μήπως αυτό θα δημιουργούσε συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού;
Σκοπός είναι να πληγούν όσο το δυνατόν λιγότερο τα αθώα θύματα στην Ελλάδα, πρώτα οι πελάτες μας, κατόπιν οι εργαζόμενοι, και κατόπιν οι επιχειρήσεις. Το κράτος θα πρέπει να κάνει τις υποχωρήσεις του σε αυτή την αλυσίδα, και να αναλάβει κάποια φορολογική ελάφρυνση που θα κατευθυνθεί στοχευμένα σε αυτές τις προτεραιότητες. Συμφωνώ μαζί σας πως υπάρχει ένα συστημικό πρόβλημα στον ελεύθερο ανταγωνισμό αν επεμβαίνει το κράτος στην αγορά για να εξομαλύνει τις συνέπειες κακών αποφάσεων, αλλά ταυτόχρονα το κράτος έχει υποχρέωση να προστατεύει τα αθώα θύματα, τους καταναλωτές και τους εργαζομένους.
Επομένως, ναι, κάποιες επιχειρήσεις θα βρεθούν σε δεινή θέση, και το κράτος θα πρέπει να προστατέψει τους εργαζόμενους. Η δική μας επιχείρηση, για παράδειγμα, που δεν έχει παρά ελάχιστη έκθεση στο συγκεκριμένο όμιλο (κάτω από 0,1%) δεν έχει ανάγκη για κρατική βοήθεια. Αλλά δε θα «ενοχληθούμε» (φυσικά) αν βοηθηθεί κάποιος ξενοδόχος που έχει μεγάλη έκθεση στην TC. Δεν το θεωρώ αθέμιτη πρακτική.
- Πόσο μεγάλο είναι τελικά το πλήγμα στην Κρήτη; Υπάρχουν στοιχεία, έστω και κατά προσέγγιση;
Όπως σας είπα και πριν, τα στοιχεία του ΣΕΤΕ είναι τα μόνα στοιχεία που θα χρησιμοποιώ κι εγώ. Η δική μας επιχείρηση δεν είναι σε καμία περίπτωση ενδεικτική, άρα πρέπει να βασιστώ σε στοιχεία ΣΕΤΕ. Στοιχεία, επίσης, συλλέγουν οι πρόεδροι των τοπικών ενώσεων, οι οποίοι επικοινωνούν με τα μέλη και προσπαθούν τηλεφωνικά να πάρουν τις πληροφορίες, με εμπιστευτικότητα. Σήμερα όλα τα λογιστήρια ξενοδοχείων κάνουν αυτή τη δουλειά. Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν χρειάζεται το λογιστήριο για να ξέρεις πως έχεις πρόβλημα.
- Πιστεύετε ότι αυτή η ιστορία θα επηρεάσει την πορεία του τουρισμού στην Ελλάδα; Ειδικά σε μια συγκυρία όπου ύστερα από ένα 6ετές ράλι ανόδου, φαίνεται πως υπάρχουν στοιχεία μερικού κορεσμού; Τι σημαίνει αυτή η εξέλιξη για τον ελληνικό τουρισμό;
Το ράλι ανόδου προήλθε λόγω της αυξημένης ζήτησης και σχεδόν καθόλου χάρη στην αύξηση της προσφοράς από πλευράς της χώρας. Για να φανταστείτε, από τα ξενοδοχεία που έκλεισαν στην Αθήνα κατά την περίοδο της κρίσης, ίσως φτάσουμε να έχουμε ξανά τις ίδιες συνολικά κλίνες εν λειτουργία το 2020. Ακολουθούμε τις αγορές, όπως κάναμε το 2012, που η Ελλάδα ήταν ακόμα σε ύφεση ενώ ο τουρισμός έκανε εντυπωσιακή επιστροφή, πρώτος από όλες τις βιομηχανίες της χώρας. Ο Ελληνικός Τουρισμός έχει φάει μεγάλες σφαλιάρες τα τελευταία χρόνια, κι έτσι έχει αυξήσει πολύ τις αντοχές.
- Μπορούν άλλες εταιρείες να καλύψουν το κενό της Thomas Cook; Και αν ναι σε ποιο βαθμό και πόσο γρήγορα;
Ναι, βέβαια, μπορούν κατ' αρχήν, αφού υπάρχει ζήτηση. Ελπίζουμε σε μία ταχεία διεκπεραίωση, αν και οι δικαστικές διαμάχες που σίγουρα θα ακολουθήσουν μπορεί να διαρκέσουν χρόνια. Άρα, κάποια ζημία για την επόμενη χρονιά δε θα τη γλιτώσουμε, ως κλάδος συνολικά, εξαιτίας και του ντόμινο. Όμως, την επόμενη περίοδο συμβολαίων, το επόμενο καλοκαίρι, θα έχει αποκατασταθεί η κατάσταση (για το 2021). Φέτος είδαμε, ως χώρα, μείωση των οδικών αφίξεων και σημαντική αύξηση των αεροπορικών, μια παγκόσμια τάση. Αεροπορικές από μακρινούς προορισμούς, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα. Μπορούν να καλύψουν το κενό του Ην. Βασιλείου; Όχι αν πουλάς αυτό το προϊόν που ζητάνε οι καταναλωτές της TC. Επομένως, θα δούμε και πιέσεις για προσαρμογή της ζήτησης.
