Του Γιώργου Καραβάνα*
Σε λίγες μέρες θ' αρχίσουν τα σχολεία. Σύντομα θα έρθουν ξανά οι εθνικές εορτές και μαζί με αυτές και η συζήτηση περί του «ποιος πρέπει να κρατά τη σημαία» στις σχολικές παρελάσεις. Για το θέμα αυτό έχουν διατυπωθεί διαφορετικές απόψεις, με έντονο μάλιστα το ιδεολογικό χρώμα που τις περιβάλλει.
Θέλω εδώ να καταθέσω μια τρίτη άποψη, η οποία δεν ταυτίζεται με καμία από τις απόψεις που κυριάρχησαν στον δημόσιο διάλογο: ασφαλώς δεν συμφωνώ με την ισοπεδωτική άποψη ότι «ο σημαιοφόρος πρέπει να προκύπτει μέσα από λοταρία», ούτε όμως και με τη ρηχή κι απρόσεκτη άποψη ότι «άριστος είναι μόνον αυτός που είναι καλός στα μαθήματα» και μάλιστα με το περιεχόμενο που τους δίνει και τον τρόπο που τα εξετάζει το ελληνικό σχολείο.
Πράγματι, για να προκόψει μια πολιτεία πρέπει να επιβραβεύει τον κόπο και την αριστεία. Και για τον λόγο αυτό πρέπει να απαλείφει όσο μπορεί, από τα συστήματά της αλλά κι από τα μυαλά των πολιτών της, τον παράγοντα τύχη (υπάρχει, αλλά δεν είναι γόνιμο να βασίζεσαι σε αυτήν). Για το σκοπό αυτό η πολιτεία μπορεί να θεσπίζει βραβεία, μετάλλια, διακρίσεις. Η περηφάνια που κάποιος μπορεί να νιώθει όταν τιμάται και βραβεύεται, πρέπει να ακολουθεί το επίτευγμα και τον κόπο, όχι απλώς μια τυχερή στιγμή. Είναι όμως η σημαία μετάλλιο; Είναι απλώς ένα βραβείο; Κι αν ναι, σε ποιον ακριβώς τομέα;
Κάποιοι θα πουν: «Μα στη συνολική σχολική επίδοση φυσικά!». Έτσι όμως το παιχνίδι είναι στημένο! Γιατί αν σε ένα σχολικό σύστημα τα φιλολογικά μαθήματα τυχαίνει να είναι π.χ. περισσότερα από τα θετικά, τότε ο λογοτέχνης-μαθητής έχει πλεονέκτημα απέναντι στον επιστήμονα! Και τι γίνεται με αυτόν που είναι ο καλύτερος αθλητής μέσα στην τάξη; Τι γίνεται με αυτόν που είναι ο καλύτερος ζωγράφος ή ο καλύτερος μουσικός; Τι γίνεται με κάποιον που είναι γεννημένος χορευτής ή ηθοποιός – τέχνες που αποφάσισε να μην διδάσκει το ελληνικό σχολείο! Έχουμε αποφασίσει ως κοινωνία ότι το υπόλοιπο σώμα είναι λιγότερο σημαντικό από το κεφάλι; Είμαστε βέβαιοι ότι η ευφυΐα και τα επιτεύγματα του κεφαλιού μπορούν να μετρηθούν με μονοσήμαντο τρόπο; Πιστεύουμε πραγματικά ότι άριστος είναι αποκλειστικά αυτός που αριστεύει στα μαθήματα του σχολείου κι όχι αυτός που αριστεύει στα αθλήματα ή τις τέχνες;
Και κάτι ακόμα: είναι άραγε ένα απλό βραβείο το να παρελαύνεις έμπροσθεν ενός τμήματος, κρατώντας τη σημαία του, ή είναι μήπως και κάτι ακόμα; Κατά τη γνώμη μου είναι σαφές: Σημαιοφόρος δεν σημαίνει απλά άριστος - σημαίνει και ηγέτης! Όταν παρελαύνει ας πούμε το τμήμα των αθλητών μιας χώρας σε μια Ολυμπιάδα, σημαιοφόρος μπαίνει όχι αυτός που είναι απλώς καλός σε ένα άθλημα – όλοι τους είναι! Ούτε και ο άριστος εξ αυτών, αφού δεν υπάρχει τρόπος να οριστεί η αριστεία μεταξύ διαφορετικών αθλημάτων! Σημαιοφόρος μπαίνει συνήθως κάποιος που με την πείρα, τον χαρακτήρα και τα επιτεύγματά του μπορεί να εμπνέει τους υπόλοιπους. Κάποιος που έχει κερδίσει – άγνωστο πως – τον σεβασμό τους. Γιατί ηγέτης που δεν χαίρει του σεβασμού και της αποδοχής εκείνων που ηγείται δεν είναι ηγέτης.
Κι ερχόμαστε τώρα στα τεχνικά του προβλήματος, που όμως έχουν λυθεί εδώ και αιώνες. Πώς επιλέγονται οι ηγέτες στις σύγχρονες κοινωνίες; Μήπως με κλήρο, για να μπορούν όλοι να ελπίζουν στη χαρά και την τιμή του να ηγείσαι; Όχι βέβαια! Μήπως τότε περνούν τους υποψήφιους από κάποιου είδους αξιολόγηση; Μήπως ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί του επιλέγονται με βάση τις γνώσεις και τις επιδόσεις τους, επάνω σε ειδικά θέματα; Όχι και πάλι! Παρότι θα ακούγονταν ωραία, η πρόταση θα σκόνταβε στο ποιος ακριβώς θα αποφασίζει τα χαρακτηριστικά, τις γνώσεις και τις ποιότητες που πρέπει να έχει ο ιδανικός πρωθυπουργός ή/και τον τρόπο μέτρησής τους! Κάτι δηλαδή που μας θυμίζει τον προβληματισμό που διατυπώνεται στο πρώτο μέρος του άρθρου και που τόσο γρήγορα κι απερίσκεπτα προσπερνάμε.
Ο ηγέτης επιλέγεται με εκλογές! Το σύστημα έχει προβλήματα, αλλά – όπως συμβαίνει με τη Δημοκρατία - είναι το λιγότερο κακό απ' όλα τα υπόλοιπα. Αυτός που κρατά τη σημαία πρέπει να χαίρει της αποδοχής των άλλων. Στην παρέλαση είναι ο ηγέτης τους. Για να κερδίσει αυτή τη θέση, πρέπει με το χαρακτήρα, τη συμπεριφορά και τις επιδόσεις του σε όποιον τομέα αυτοί κρίνουν, να μπορεί να πείσει τους συμμαθητές του πως είναι άξιος να τους εκπροσωπήσει. Κι αυτό μπορεί να μετρηθεί μόνο μέσα από εκλογές! Τι καλύτερο μάθημα Δημοκρατίας μέσα από την ευκαιρία αυτή, για τους Έλληνες μαθητές!
*Ο κ. Γιώργος Καραβάνας είναι πολ. στέλεχος της ΝΔ, που ασχολείται με θέματα Παιδείας εδώ και δεκαετίες.
