Μία κοινή μοίρα των φιλελευθέρων στην Ελλάδα και στις χώρες που φιλελεύθερες ιδέες και κόμματα παίζουν δευτερεύοντα ρόλο, είναι ότι χωρούν πολύ δύσκολα στα πολιτικά μανιχαϊστικά στερεότυπα που παίζουν κυρίαρχο ρόλο στην πολιτική ζωή. Ως αποτέλεσμα, κάθε φορά που μία φιλελεύθερη προσωπικότητα εκφράζει άποψη που δύσκολα μπαίνει σε κουτάκι ή δεν συνάδει με τις προκαταλήψεις του καθενός περί φιλελευθερισμού, εξαπολύονται χαρακτηρισμοί και κατηγορίες προκειμένου να χωρέσουν οι φιλελεύθερες ιδέες σε κάποιο από τα υπάρχοντα “κουτιά”. Ακολουθούν οι τέσσερις συνηθέστεροι χαρακτηρισμοί κατά φιλελευθέρων:
Δεξιός:
Πότε: Η κατηγορία αυτή εμφανίζεται όποτε ένας φιλελεύθερος εκφράζει οικονομικά φιλελεύθερες απόψεις, υποστηρίζει την ελευθερία του λόγου και την αντίθεσή του σε νόμους που την περιορίζουν, ή παίρνει μία ξεκάθαρη θέση υπέρ του δικαιώματος στην οπλοκατοχή.
Από ποιους: Συνήθεις ύποπτοι που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι φυσικά οι αριστεροί, οι σοσιαλδημοκράτες, αλλά και φιλελεύθεροι που διαφωνούν στα επί μέρους αυτά ζητήματα.
Γιατί: Οι συγκεκριμένες απόψεις έρχονται σε σύγκρουση με το ισχύον δόγμα, με την πολιτική ορθότητα και αφορούν αρκετά ευαίσθητα ζητήματα. Ακόμα και εντός του φιλελεύθερου χώρου είναι θέσεις που διχάζουν. Στις μέρες μας, πέρα από αρκετούς φιλελεύθερους - ειδικά στις ΗΠΑ - τις απόψεις αυτές υπερασπίζονται και αρκετοί συντηρητικοί. Οι διανοητικά τεμπέληδες αρκούνται σε αυτή τη σύμπτωση και ταυτίζουν τους μεν με τους δε.
Αριστερός:
Πότε: Όταν ένας φιλελεύθερος υποστηρίζει αντιδημοφιλείς απόψεις σε σχέση με φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα, όπως οι γάμοι και η παιδοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, η κατάργηση του πολέμου κατά των ναρκωτικών, η αστυνομική βία, ή η υποχρεωτική στράτευση, αρκετά συχνά κατηγορείται ως αριστερός.
Από ποιους: Εδώ τον κύριο λόγο έχουν οι δεξιοί και ιδιαίτερα οι συντηρητικοί. Αρκετά συχνά όμως τον υιοθετούν και άνθρωποι με φιλελεύθερες ιδέες στα οικονομικά και συντηρητικές στα κοινωνικά ζητήματα.
Γιατί: Στον πόλεμο μεταξύ δεξιάς και αριστεράς δεν υπάρχει πολύς χώρος για ανένταχτους. Ειδικά για τους συντηρητικούς και τους δεξιούς, που δίνουν μεγάλη βαρύτητα στην ενιαία και αδιάσπαστη ταυτότητα των μελών της “φυλής” τους, δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για ανεξάρτητες φωνές. Ή μαζί τους ή με τους άλλους - που στην προκειμένη περίπτωση της Ελλάδας είναι η αριστερά.
Ανάλγητος:
Πότε: Για τον χαρακτηρισμό αυτό αρκεί να υποστηρίξει κανείς οποιαδήποτε περικοπή στις δημόσιες δαπάνες.
Από ποιους: Δεξιά και αριστερά έχουν χαρακτηρίσει τον οικονομικό φιλελευθερισμό ως ένα ανάλγητο σύστημα.
Γιατί: Η πραγματική αιτία, κατά τη γνώμη μου, για αυτή τη στάση είναι ότι οποιαδήποτε περικοπή του κράτους, αναγκαστικά θα ξεβολέψει μία ομάδα ανθρώπων ή συμφερόντων γεγονός που συνεπάγεται με πολιτικό κόστος που θα εισπράξει είτε η αριστερά είτε η δεξιά.
Νεοφιλελεύθερος:
Πότε: Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται όταν οι πολιτικοί αντίπαλοι του φιλελευθερισμού θέλουν να αποφύγουν την επί της ουσίας αντιπαράθεση και επιθυμούν απλά να εξαπολύσουν μία ad hominem κατηγορία.
Από ποιους: Δεξιά και αριστερά.
Γιατί: Ο όρος νεοφιλελεύθερος είναι κατά πολλούς ένα σκιάχτρο που όσο και να το χτυπούν, δεν πρόκειται να αμυνθεί ή να αντεπιτεθεί. Κατά άλλους, είναι ένας όρος τόσο ασαφής και κακοποιημένος που πλέον δεν έχει κανένα συγκεκριμένο νόημα όταν χρησιμοποιείται στο δημόσιο διάλογο. Μετά από δεκαετίες χρήσης του όμως, κυρίως από την αριστερά και την κρατικιστική δεξιά, είναι ένας ιδιαίτερα αντιδημοφιλής όρος που μπορεί πολύ εύκολα να φέρει σε θέση απολογίας τους (απροετοίμαστους ή ανυποψίαστους) φιλελεύθερους και να τους αφοπλίσει από το όποιο επιχείρημα προσπαθούν να αναπτύξουν.
Τόσο εγώ προσωπικά, όσο και οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν δημόσιο λόγο και αυτοπροσδιορίζονται ως φιλελεύθεροι, δεχόμαστε αυτές τις κατηγορίες ταυτόχρονα σε εβδομαδιαία βάση. Το να σε χαρακτηρίζουν διαφορετικές ομάδες ανθρώπων ή μέσων ως δεξιό, αριστερό, ανάλγητο και νεοφιλελεύθερο κάθε εβδομάδα είναι λίγο αποκαρδιωτικό στην αρχή. Με τον καιρό όμως γίνεται σαφές πως όσο πιο συχνά συμβαίνει, τόσο καλύτερα υπερασπίζεσαι τις φιλελεύθερες ιδέες. Αυτά λοιπόν είναι τα τέσσερα πιο συνηθισμένα παράσημα που φέρουν οι δημοσιολογούντες φιλελεύθεροι.
