Του Αλέξανδρου Σκούρα
Εδώ και δεκαετίες η συζήτηση για το αν οι επιχειρήσεις οφείλουν να κοιτάζουν πρώτα το συμφέρον των μετόχων τους ή μιας ευρύτερης ομάδας ανθρώπων απασχολεί τόσο την επιχειρηματική όσο και την ακαδημαϊκή κοινότητα. Μέχρι και πριν από λίγες μέρες όλοι οι σοβαροί σύνδεσμοι επιχειρήσεων αναγνώριζαν ότι κάθε επιχείρηση οφείλει να βάζει το συμφέρον των μετόχων της (πάντοτε τηρώντας τους γραπτούς και άγραφους κανόνες) πάνω από κάθε άλλο συμφέρον.
Τα πρωτεία των μετόχων πλέον βρίσκονται υπό σοβαρή αμφισβήτηση ύστερα από την ανακοίνωση του συνδέσμου Business Roundtable (BR), στον οποίο συμμετέχουν ορισμένες από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του πλανήτη (Amazon, JP Morgan, 3Μ και άλλες), η οποία ανανέωσε τον διακηρυκτικό σκοπό των επιχειρήσεων (τον οποίο θα βρείτε στο τέλος της στήλης στα αγγλικά).
Σύμφωνα με τον νέο διακηρυκτικό σκοπό, η δημιουργία αξίας για τους μετόχους έρχεται μετά από τη δημιουργία αξίας για τους πελάτες, την εξυπηρέτηση πελατών, τις επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό, τη δίκαιη αμοιβή της εργασίας, και τις κοινότητες που επηρεάζονται από τη λειτουργία της κάθε επιχείρησης. Η ανανέωση του σκοπού των επιχειρήσεων αντικατέστησε την προηγούμενη εκδοχή που ξεκάθαρα δήλωνε πως οι μέτοχοι των επιχειρήσεων έρχονται πρώτοι.
Με άλλα λόγια, οι κορυφαίοι CEOs των αμερικανικών επιχειρήσεων πραγματοποίησαν μια επαναστατική στροφή, τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορικής, εναρμονίζοντας τις διακηρυχθείσες αξίες τους με τα πολιτικά προστάγματα των δημοκρατικών και των κεντροαριστερών.
Οι αντιδράσεις γύρω από αυτή την αλλαγή ποικίλουν. Για παράδειγμα, το Reuters αναφέρει ότι το Συμβούλιο Θεσμικών Επενδυτών (Council of Institutional Investors) καταδίκασε το νέο σκοπό των επιχειρήσεων του BR αναφέροντας ότι «λογοδοσία σε όλους ισοδυναμεί με λογοδοσία σε κανέναν». Στον αντίποδα, οργανισμοί με αριστερές και περιβαλλοντικές περγαμηνές στις ΗΠΑ, όπως το Sierra Club, εξέφρασαν επιφυλάξεις για το κατά πόσο η αλλαγή αυτή θα σημάνει και ουσιαστικές διαφορές στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Το ουσιαστικότερο σχόλιο, τουλάχιστον από φιλελεύθερης πλευράς, προέρχεται από τον Milton Friedman. Ο Friedman έγραφε για το θέμα αυτό ήδη από τη δεκαετία του 70 (και αναδημοσιεύτηκε χθες στη Wall Street Journal) λέγοντας ότι «ένα ακόμα παράδειγμα της μυωπίας των επιχειρήσεων είναι οι ομιλίες για την εταιρική κοινωνική ευθύνη.
Μπορεί να τους δίνει εύσημα βραχυπρόθεσμα αλλά ισχυροποιεί και την αρκετά διαδεδομένη εντύπωση ότι η επιδίωξη των κερδών είναι φαύλη και ανήθικη και πρέπει να χαλιναγωγηθεί και να ελεγχθεί από εξωτερικές δυνάμεις. Άπαξ και η άποψη αυτή υιοθετηθεί, οι εξωτερικές δυνάμεις που θα χαλιναγωγούν την αγορά δεν θα είναι οι κοινωνικές ευαισθησίες, ανεξαρτήτως του πόσο ανεπτυγμένες είναι, των από καθέδρας διευθυντών. Θα είναι η σιδερένια γροθιά των κρατικών γραφειοκρατών. Εδώ… οι επιχειρηματίες μου μοιάζουν αυτοκτονικοί».
Ο διακηρυκτικός σκοπός των επιχειρήσεων του Business Roundtable:
Statement on the Purpose of a Corporation:
Americans deserve an economy that allows each person to succeed through hard work and creativity and to lead a life of meaning and dignity. We believe the free-market system is the best means of generating good jobs, a strong and sustainable economy, innovation, a healthy environment and economic opportunity for all. Businesses play a vital role in the economy by creating jobs, fostering innovation and providing essential goods and services.
Businesses make and sell consumer products; manufacture equipment and vehicles; support the national defense; grow and produce food; provide health care; generate and deliver energy; and offer financial, communications and other services that underpin economic growth. While each of our individual companies serves its own corporate purpose, we share a fundamental commitment to all of our stakeholders. We commit to: Delivering value to our customers. We will further the tradition of American companies leading the way in meeting or exceeding customer expectations. Investing in our employees. This starts with compensating them fairly and providing important benefits.
It also includes supporting them through training and education that help develop new skills for a rapidly changing world. We foster diversity and inclusion, dignity and respect. Dealing fairly and ethically with our suppliers. We are dedicated to serving as good partners to the other companies, large and small, that help us meet our missions. Supporting the communities in which we work.
We respect the people in our communities and protect the environment by embracing sustainable practices across our businesses. Generating long-term value for shareholders, who provide the capital that allows companies to invest, grow and innovate. We are committed to transparency and effective engagement with shareholders. Each of our stakeholders is essential. We commit to deliver value to all of them, for the future success of our companies, our communities and our country.
