Της Στέλλας Μαντουλίδου *
Oυδείς στην πραγματική κοινωνία μπορεί να πειστεί ότι αυτό που βιώνουμε είναι αληθινά «το τέλος των μνημονίων» όπως αδέξια επιχειρεί να μας πείσει η κυβέρνηση… Αν όμως τα μνημόνια –με τα δεινά, τα θετικά και τις τεράστιες δυσκολίες τους- είναι μια περιπέτεια από την οποία κανείς σώφρων δεν μπορεί να πιστέψει ότι έχουμε βγει, υπάρχει κι ένας άλλος βραχνάς, από τον οποίον οι περισσότεροι δεν μπορούν ούτε καν να φανταστούν ότι θα ξεμπλέξουμε στο μέλλον: η γραφειοκρατία.
Γιατί η γραφειοκρατία ήταν, είναι (και θα είναι;) το δικό μας, πατροπαράδοτο, διαχρονικό, μαρτυρικό και παντελώς ατελέσφορο «μνημόνιο» πριν από τα μνημόνια.
Δεν είναι απλό να ορίσεις «τι είναι η γραφειοκρατία». Όλοι οι ενεργοί πολίτες την έχουμε ζήσει, την έχουμε αντιμετωπίσει, έχει πάει να μας τρελάνει –αλλά δεν είναι εύκολο να την περιγράψουμε με απλά λόγια. Ας πούμε ότι είναι αυτό που μας συμβαίνει όταν το κράτος, αντί να υπηρετεί τους ανθρώπους και την κοινωνία, τους θέτει εμπόδια.
Είναι ο τρόπος της συμπλεγματικής «διοίκησης» να μας υπενθυμίζει ότι ορίζει τις τύχες μας πάνω και έξω από την ηθική, τη λογική, την πολιτική και τη δικαιοσύνη.
Ένα σύγχρονο και λειτουργικό κράτος, δημιουργεί το δίκαιο και ασφαλές περιβάλλον για να προκόψουν οι απλοί άνθρωποι που προσπαθούν να δημιουργήσουν μέσα σε αυτό, χωρίς να διαθέτουν προνόμια, «μέσα» και «προσβάσεις». Κι έτσι, αναγνωρίζουμε την επιτυχία του στην καθημερινή ζωή και τα επιτεύγματα των πολιτών του.
Ενώ ένα οπισθοδρομικό κι ανθρωποφάγο κράτος, στέκεται απέναντι στον πολίτη αντί να είναι δίπλα του. Του στερεί ευκαιρίες και επιλογές γιατί τον θέλει πάντα μικρό κι εξαρτημένο. Κι έτσι, αναγνωρίζουμε την αποτυχία του από το δύσκαμπτο γραφειοκρατικό σύστημα που έχει φορτώσει στις πλάτες της κοινωνίας.
Σε αυτό το δεύτερου τύπου κράτος έχουμε την τύχη να ζούμε και να προσπαθούμε να προκόψουμε… Μέσα σε ένα σύστημα που δεν θέλει να εξελίσσεται κανείς. Εγκλωβίζει την περιφέρεια στο περιθώριο μιας υδροκέφαλης πατρίδας. Ζητάει από τις εργαζόμενες μητέρες να διαλέξουν τη δουλειά τους ή την οικογένειά τους.
Προτρέπει τους επιστήμονες να κρεμάσουν το πτυχίο τους στον τοίχο και να αναζητήσουν κάτι άλλο να κάνουν για να ζήσουν. Στέλνει όλο και περισσότερους στο εξωτερικό. Καγχάζει με όσους προσπαθούν έντιμα να δημιουργήσουν από το μηδέν. Περιορίζει όσους γεννηθήκαμε και ζούμε σε πιο «λαϊκές» περιοχές, να νιώθουμε «πολίτες β΄κατηγορίας».
Και βέβαια κρατάει, όσο μπορεί, τους «συνηθισμένους ανθρώπους» μακριά από την πολιτική. Και επιχειρεί να μας συντρίψει όλους, ανεξαιρέτως, κάτω από όλο και βαρύτερους φόρους και εισφορές, μέχρι να νιώσουμε ότι τίποτα πια δεν έχει νόημα…
Δεν γεννήθηκε χτες, φυσικά, αυτό το τέρας. Είναι σαν να υπήρχε πάντα. Κι η αλήθεια είναι ότι κανείς ως τώρα δεν κατάφερε να το αντιμετωπίσει. Μπήκαμε στα μνημόνια έχοντας το βάρος αυτής της αφόρητης οντότητας στις πλάτες μας και μέχρι σήμερα αυτό δεν έχει ελαφρύνει καθόλου…
Πρώτον, επειδή οι δανειστές ενδιαφέρθηκαν να ληφθούν μέτρα κατά της γραφειοκρατίας πολύ λιγότερο από όσο ενδιαφέρθηκαν για τις κύριες προτεραιότητές τους και δεν επέμειναν σε αλλαγές τις οποίες κάποιες ελληνικές κυβερνήσεις απέφυγαν γιατί, πολύ απλά, τα οριζόντια μέτρα ήταν ευκολότερα.
Δεύτερον, επειδή οι μεταρρυθμίσεις για την εξάλειψη της γραφειοκρατίας είναι ούτως ή άλλως μια δύσκολη υπόθεση όταν ένα όχι ασήμαντο μέρος της κοινωνίας πιστεύει ότι είναι καλύτερα να μην αλλάξει αυτή η κατάσταση… Και τρίτον, επειδή στα πρώτα και ιδίως στα πιο πρόσφατα χρόνια της μέχρι σήμερα μνημονιακής περιόδου, την πολιτική εξουσία κατείχαν κομματικές δομές που τρέφονται από τη γραφειοκρατία, στηρίζονται σε αυτήν, την έχουν ανομολόγητο πυλώνα της ιδεολογίας και της πολιτικής πρακτικής τους.
Κάπως έτσι, εκτός των άλλων δεινών, με αυτό το συνεχές δικό μας «μνημόνιο» που μας εκπαιδεύει στο να μην αξιολογούμε σωστά τι θα πει παραγωγικότητα, τι αξιοκρατία και τι πρόοδος, πού έφτασαν πολλοί συμπολίτες μας; Στο να τους διαφεύγουν επείγουσες ανάγκες, να τους συγκινούν πολιτικές που είναι θεμελιωδώς λανθασμένες, να δέχονται τραγικές ολιγωρίες ως σχεδόν φυσιολογικές γιατί «έλα μωρέ», να συμβιβάζονται με το να κρατούν οι οφθαλμοφανώς ακατάλληλοι τις τύχες της χώρας… Σημείο προβληματισμού το ότι κάποτε αυτό συνέβη σε πολλούς, αχτίδα φωτός το ότι πλέον συμβαίνει σε όλο και λιγότερους.
Και τώρα τι γίνεται; Η Ελλάδα μπορεί να ορθοποδήσει μόνο όταν πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους άνθρωποι με γνήσια εμπειρία ζωής και ρεαλιστικό όραμα. Με κοινή λογική και αποφασιστικότητα για να την εφαρμόσουν. Πλησιάζει η μέρα που το μέτρο και ο ορθός λόγος θα επιστρέψουν στη χώρα που γεννήθηκαν. Μόνον η νέα αρχή της σοβαρής πολιτικής, μπορεί να φέρει το τέλος της γραφειοκρατίας. Και μόνο το τέλος της γραφειοκρατίας, μπορεί να φέρει την πραγματική αρχή της κανονικότητας στην κοινωνία και την καθημερινότητά μας.
* Η Στέλλα Μαντουλίδου είναι συμβολαιογράφος και πολιτικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας που αναδείχθηκε από την διαδικασία του Μητρώου Πολιτικών Στελεχών.
