Του Μιχάλη Μιχαηλίδη
Πορευτήκαμε σε παράλληλες αλλά και κοινές πορείες τα σαράντα χρόνια της μεταπολίτευσης. Βρεθήκαμε στις 25 πιο αναπτυγμένες χώρες του κόσμου, αλλά και στην παγκόσμια ανυποληψία με την καταφυγή μας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ρισκάραμε τόσο θεσμικά κεκτημένα και την ευρωπαϊκή πορεία μας, όσο και την οικονομία μας. Εξ αιτίας των ελλειμματικών κυβερνήσεων όλων αυτών των ετών, από την άφρονα, σχεδόν μεταφυσική επίκληση στην ελληνική νιρβάνα, η περιπέτεια μας είχε ήδη "δρομολογηθεί".
Συντηρήσαμε, ενισχύσαμε, ανεχθήκαμε, έναν ογκώδη, αντιπαραγωγικό, υπερτροφικό δημόσιο τομέα, που βόλευε άπαντες τους συναλλασσόμενους και απομόνωνε όσους ήθελαν να παράξουν. Και που σε συνδυασμό με την ιδιωτική κατανάλωση χωρίς κανόνες, φτιάξαμε ένα εκρηκτικό μείγμα. Το δίλημμα «μνημόνιο-αντιμνημόνιο», που δημιούργησε κόμματα-απόνερα και πάνω στο οποίο στηρίχτηκε ο ανέξοδος βερμπαλισμός μιας ανεύθυνης αριστεράς, αποπροσανατόλισε την κοινή γνώμη.
Έτσι, διαμορφώσαμε, αλλά και αποδεχτήκαμε, μια ιδεολογική σύγχυση που ταυτοποίησε το αριστερό με το προοδευτικό, ενώ η κυβερνώσα αριστερά επεδίωξε να "αντικαταστήσει" ένα κράτος που εγκαθίδρυσε η παλιά, διπολικού τύπου άρχουσα τάξη, που μέχρι πρότινος κατηγορούσε. Οι λεγόμενοι «προοδευτικοί» κατάφεραν να αναδείξουν και να κυβερνήσουν με ό,τι πιο συντηρητικό κληρονομήσαμε!
Στην ίδια παράλληλη πορεία και η χρηματιστηριακή αγορά μας, διαποτισμένη από αγελαία συμπεριφορά, ομαδοποιημένα συναισθήματα, ακραίες εκφάνσεις ενθουσιασμού, προσδοκίας, αίσθηση του ανίκητου, αλλά και οργής, απογοήτευσης, θλίψης, κινήθηκε από τα υψηλά της φούσκας του '99 στα χαμηλά της πλήρους αποεπένδυσης στην διάρκεια της κρίσης.
Ο υπέροχος αυτός προεξοφλητικός μηχανισμός προειδοποίησε με ηχηρό τρόπο για τα μελλούμενα στην οικονομία της χώρας. Η κρίση κορυφώθηκε στο α' εξάμηνο του 2015 όπου η άγνοια διεθνών συσχετισμών και η απόλυτη ένδεια στην παραγωγή οικονομικής πολιτικής συνετέλεσε στην πλήρη απίσχναση του δομικού τομέα της οικονομίας, του τραπεζικού, με αποτέλεσμα την μεσοσταθμική απώλεια του 95% της αξίας του, μέχρι σήμερα.
Αλλά τι είναι αυτό που οι αναλυτές θεωρούν ως το απόλυτο short trade; Την αποχή από τις μετοχές και τις κινητές αξίες;
Είναι ο συνδυασμός πολιτικού διχασμού με την άνοδο του λαϊκισμού, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι πολιτική-οικονομία-αγορές αλληλοδιαπλέκονται είτε θετικά, είτε αρνητικά. Αυτός είναι και ο λόγος που οι επενδυτές θεωρώντας ότι απομακρύνεται ο λαϊκισμός από τα ελληνικά πράγματα, ώθησαν την ελληνική αγορά στο να έχει μια από τις καλύτερες επιδόσεις παγκοσμίως το 2019, ενισχύοντας το momentum από τις ευρωεκλογές και μετά.
Οι "σχεδιαστές" δράσεων της επόμενης κυβέρνησης, θα έχουν να αντιμετωπίσουν αρκετά σημαντικά θέματα που έμειναν ανολοκλήρωτα ή και που εμποδίζουν μια επιτυχημένη "αλλαγή σκυτάλης", όπως οι προεκλογικές παροχές ύψους 1% ΑΕΠ εκ μέρους της κυβέρνησης που δυσκολεύουν τον ετήσιο στόχο του 3,5% πρωτογενούς πλεονάσματος.
Όμως, το σημαντικότερο όλων είναι το μήνυμα που θα εκπέμψει ο επόμενος πρωθυπουργός στους διεθνείς επενδυτές. Θα πρέπει να είναι πολυεπίπεδο, όσον αφορά στοχεύσεις, χρονοδιαγράμματα, πρόσωπα και προσέλκυση επενδύσεων.
Η επόμενη σοβαρή κίνηση, που θα αποτελέσει και την επισφράγιση του "τέλους εποχής", θα είναι η βελτίωση του αξιόχρεου της χώρας και η κατάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας των ελληνικών ομολόγων( investment grade).
Aυτό, δεν θα έχει ως στόχο μόνο την δυνατότητα επιλεξιμότητας των ομολόγων σε ενδεχόμενο νέο κύκλο ποσοτικής χαλάρωσης, αλλά και την αναχρηματοδότηση των επιχειρήσεων με χαμηλότερα επιτόκια, που θα καταστεί αρωγός στην επιστροφή τους στην ανάπτυξη και την κερδοφορία.Θα στρώσει δε, ένα "χαλί" διαπραγμάτευσης με τους εταίρους όσον αφορά το ύψος του πλεονάσματος, καθώς μια ισχυρή ανάπτυξη θα το καταστήσει συζητήσιμο επί τα βελτίω.
Σε μια αγορά που οδηγείται στην αποκάθαρση, οι ευκαιρίες που θα δημιουργηθούν στον τουρισμό, στις υποδομές, στην ενέργεια, στο real estate, στον τραπεζικό τομέα, είναι μεγάλες. Η μετάβαση στην νέα εποχή, στην καινοτομία, στην ελεύθερη οικονομία, επιτάσσει τον θάνατο του κρατικίστικου μοντέλου των τελευταίων δεκαετιών, την περιθωριοποίηση των εμπόρων ελπίδας και την συρρίκνωση των λαϊκιστών.
Πρέπει να καλλιεργήσουμε πολιτική συνείδηση απαλλαγμένη από τις αμαρτίες του παρελθόντος, να επιδιώξουμε πλουραλιστική και συνεχή ενημέρωση, να απαλλαγούμε από τον ιδεολογικό μας φανατισμό.
Να στρέψουμε την προσοχή μας και στην χρηματοοικονομική εκπαίδευση, θέμα που έχει ήδη απασχολήσει τα Ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και να προωθήσουμε προγράμματα οικονομικού αλφαβητισμού, που θα ενδυναμώσουν περισσότερο τις ευάλωτες ομάδες, με σκοπό την ένταξή τους σε ισότιμη βάση στη λήψη πολιτικών και χρηματοοικονομικών αποφάσεων.
Εφ΄ όσον βαδίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση, θα αποκτήσει νόημα και για μας η φράση του Αμερικάνου συγγραφέα William Gibson: "Το μέλλον είναι εδώ, απλά δεν είναι ευρέως διαδεδομένο ακόμη".
*Ο κ. Μιχάλης Μιχαηλίδης είναι μέλος του Δ.Σ. της Ευρωνομισματικής, χρηματιστηριακός αναλυτής.
