Του Γιάννη Γιαννούδη
Η γιορτή του Πολυτεχνείου στα σχολεία καθιερώθηκε από το ΠΑΣΟΚ το 1981. Μέσα στην “επαναστατική” ατμόσφαιρα τότε η χώρα, ήταν πολύ ταιριαστό σκηνικό και στα σχολεία οι μαθητές να τραγουδάμε με υψωμένη γροθιά “δεν θα περάσει ο φασισμός”.
Έκτοτε παρήλθαν 38 χρόνια και η συγκεκριμένη γιορτή έχει μετατραπεί σε μια ακόμη βαρετή διαδικασία διεκπεραίωσης για τους Έλληνες μαθητές. Και είναι κρίμα, διότι την 17η Νοεμβρίου 1973 συνέβη όντως κάτι πολύ σπουδαίο που οφείλουμε να γιορτάζουμε – μόνο που το κάνουμε με λάθος τρόπο και για όλους τους λάθος λόγους.
Ας θυμηθούμε λίγο την Ιστορία: το φθινόπωρο του 1973 ο δικτάτορας Παπαδόπουλος έχει ξεκινήσει το πείραμα “εκδημοκρατισμού” της χώρας με την μεταβατική κυβέρνηση Μαρκεζίνη, πείραμα που δεν στηρίζει ο πολιτικός κόσμος αλλά ούτε και οι σκληροί χουντικοί. Την ίδια στιγμή, ο αραβοϊσραηλινός πόλεμος έρχεται να προσθέσει ένα ακόμη πρόβλημα στα πολλά που είχε να αντιμετωπίσει στις ΗΠΑ ο Νίξον. Ο Κίσινγκερ, υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, ζητά από την Ελληνική κυβέρνηση την άνευ όρων χρήση των ελληνικών αεροδρομίων και λιμανιών από τις Αμερικάνικες ένοπλες δυνάμεις. Παπαδόπουλος και Μαρκεζίνης από κοινού αρνούνται να δεχθούν το αίτημα. Ο Κίσινγκερ γίνεται έξαλλος και αποφασίζει να βρει τρόπο να αλλάξει η χώρα κυβέρνηση.
Καταφέρνει να προσεγγίσει τον Ιωαννίδη, εκ των σκληρών της χούντας και σφόδρα διαφωνούντα με το πείραμα εκδημοκρατισμού, ο οποίος δέχεται να ανατρέψει τον Παπαδόπουλο με αντάλλαγμα την προσάρτηση της Κύπρου. Κίσινγκερ και Ιωαννίδης περιμένουν ευκαιρία για να δράσουν.
Η ευκαιρία έρχεται γρήγορα με την εκμετάλλευση μίας (ακόμη) φοιτητικής εξέγερσης, στις 11-12 Νοεμβρίου, η οποία διεκδικεί για πολλοστή φορά την διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών στα Πανεπιστήμια. Έχουμε σήμερα στοιχεία που συνηγορούν ότι ο Παπαδόπουλος ήταν κατ' αρχήν θετικός στο να επιτρέψει κάτι τέτοιο. Οι μηχανισμοί όμως του πανίσχυρου Ιωαννίδη βραχυκύκλωσαν την κυβέρνηση και οδήγησαν γρήγορα την φοιτητική εξέγερση σε κλιμάκωση, στις 16/11. Διότι, η κλιμάκωση αυτή ήταν η αφορμή που έψαχνε ο Ιωαννίδης για να ανατρέψει τον Παπαδόπουλο. Αλλα ή εξέγερση των φοιτητών δεν είχε καμία σχέση με όλα αυτά.
Τι συνέβη στις 17 Νοεμβρίου του 1973; Χιλιάδες φοιτητές και πολίτες οχυρώθηκαν στο Πολυτεχνείο, διεκδικώντας την ατομική τους Ελευθερία από ένα καθεστώς που τους την είχε στερήσει. Ζητούσαν να μπορούν να εκλέγουν ελεύθερα τους εκπροσώπους τους, να μπορούν να κάνουν ελεύθερα μάθημα στα πανεπιστήμια χωρίς να έχουν μέσα στα πόδια τους χαφιέδες και ασφαλίτες. Δεν προασπίστηκαν κομματικά ή κλαδικά συμφέροντα - αλλά μόνο τα στοιχειώδη ατομικά δικαιώματα που κάθε πολίτης απολαμβάνει σε μια δημοκρατία.
Ήταν μία μεγαλειώδης φιλελεύθερη εξέγερση, καθώς χιλιάδες άοπλοι νέοι στάθηκαν απέναντι σε ένα πάνοπλο καταπιεστικό καθεστώς. Και ναι μεν βραχυπρόθεσμα απέτυχαν, όπως ήταν αναμενόμενο, αλλά έγραψαν μια χρυσή σελίδα στο βιβλίο των αγώνων για την Ελευθερία.
Αν θέλουμε λοιπόν σήμερα πραγματικά να τιμήσουμε την επέτειο του Πολυτεχνείου στα σχολεία, ας αφήσουμε στην άκρη τα επαναστατικά τραγούδια και τα κούφια, άσχετα πολιτικά τσιτάτα και ας γιορτάσουμε με υπερηφάνεια το κεκτημένο μας δικαίωμα να ζούμε και να δρούμε Ελεύθερα.
Να οργανώσουμε για παράδειγμα ωραίες συζητήσεις, όπου τα παιδιά θα μαθαίνουν ελεύθερα και δημοκρατικά να διαφωνούν με τους δασκάλους τους, με επιχειρήματα. Να συμμετάσχουν σε ελεύθερα επιλεγόμενες δράσεις που θα τιμούν τα μεγάλα επιτεύγματα του ανθρώπου στην επιστήμη, στην τεχνολογία, στην μουσική, στην ζωγραφική, στην λογοτεχνία. Να γιορτάσουν την δυνατότητα για ελεύθερη έκφραση εκδίδοντας σχολικά περιοδικά και εφημερίδες, γράφοντας ποίηση και παίζοντας μουσική. Πηγαίνοντας ωραίες εκδρομές και εμπνευσμένες επισκέψεις.
Πόσο πιο ωραίο θα ήταν ας πούμε στην επέτειο του Πολυτεχνείου, αντί να κλείνουν τα πανεπιστήμια για την πορεία, να παραμένουν όλη μέρα και όλη νύχτα ανοιχτά και να δέχονται επισκέψεις από μαθητές γυμνασίου και λυκείου που θέλουν να δουν από κοντά πως είναι η ανώτατη εκπαίδευση; Και οι καθηγητές με τους φοιτητές των ιδρυμάτων αυτών, αντί να πιάνονται αγκαζέ και να ξελαρυγγιάζονται στους δρόμους τραγουδώντας Θεοδωράκη, να παραμένουν στις σχολές τους υποδεχόμενοι παιδιά 11-12 ετών, ξεναγώντας τα με ενθουσιασμό και αγάπη και ξυπνώντας τους έτσι την επιθυμία για γνώση και δημιουργία;
Δεν θα ήταν κάτι τέτοιο πολύ σπουδαιότερος φόρος τιμής στην μνήμη των αγωνιστών του Πολυτεχνείου, σε σχέση με τις στημένες και βαρετές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα εδώ και 38 χρόνια;
Δεν θα ήταν κάτι τέτοιο πολύ σπουδαιότερη συνεισφορά προς το συλλογικό μας μέλλον;
*Ο Γιάννης Γιαννούδης είναι Director στο Dorothy Snot preschool & kindergarten
