Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη περίεργη. Είναι μια πόλη προσφύγων που μόνο μέσα από τις σελίδες του Γιώργου Ιωάννου μπορεί κάποιος να την καταλάβει. Εκεί όπου η γενέθλια πόλη, οι φτωχογειτονιές, οι προσφυγικοί συνοικισμοί, τα σκοτεινά σοκάκια, το λιμάνι, το Βαρδάρι, τα καταγώγια υποβάλλονται μέσα από το ήθος των ανθρώπων τους ως οργανική παρουσία.
Όπως και η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη δεν υπήρξε ποτέ για του περισσότερους πατρίδα. Οι πρώτοι πρόσφυγες, μετά το ΄22, την έζησαν ως φιλόξενο χώρο για να ξεδιπλώσουν τις αναμνήσεις τους για τις χαμένες πατρίδες της Ανατολής. Και οι άλλοι, οι εσωτερικοί μετανάστες από την υπόλοιπη Μακεδονία, την αντιμετώπισαν σαν ξένη, αφού αλλού ήταν τα δικά τους χωριά ή οι πόλεις τους.
Πατρίδα ήταν η Θεσσαλονίκη για τους Έλληνες που ζούσαν εκεί για αιώνες, για τους Εβραίους, τους Βούλγαρους και τους Τούρκους. Για την πολυεθνική κοινότητα που έσβησε σιγά σιγά μετά το ΄22 και κυρίως μετά τον πόλεμο, την δεκαετία του ΄40.
Ο νυν δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης ανακοίνωσε ότι δεν θα είναι ξανά υποψήφιος δήμαρχος. Ο Μπουτάρης έγινε δήμαρχος μετά από δεκαετίες ελέγχου της πόλης από το πιο συντηρητικό κομμάτι της. Ήταν η διάδοχη κατάσταση σε μία αλυσίδα δημάρχων που εκπροσωπούσαν την εσωστρέφεια και τον απομονωτισμό της πόλης.
Δεν ήταν και τόσο καλός δήμαρχος ο Μπουτάρης. Ήταν όμως ο καλύτερος μετά από πολλά χρόνια. Έβαλε μία τάξη στα οικονομικά του δήμου και οργάνωσε κάπως τις υπηρεσίες του. Από εκεί και πέρα, έδωσε χώρο σε νέα ρεύματα, άνοιξε λίγο την πόλη στον κόσμο και μίλησε με θάρρος για τα σκοτεινά σημεία του παρελθόντος. Με πιο χαρακτηριστικό, τις διώξεις των Εβραίων.
Είναι αυτά αρκετά για μία πόλη σαν την Θεσσαλονίκη; Όχι βέβαια. Γιατί οι δυνατότητες είναι τεράστιες. Γιατί, όπως και τόσες άλλες πόλεις με σπουδαία ιστορία, περιμένει κάποιον να την ξυπνήσει. Να της δώσει την αίγλη που είχε μέχρι να χωθεί στην εσωστρέφεια του κράτους, χάνοντας τα πλεονεκτήματά της.
Υπάρχει καλύτερος δήμαρχος από τον Μπουτάρη. Αλλά δεν ξέρω αν μπορεί να είναι επιλογή για τα κόμματα εξουσίας. Υπάρχει σίγουρα ο άνθρωπος που πιστεύει στον κοσμοπολιτισμό, που θέλει να δει στην παραλία να κινούνται Έλληνες, Σέρβοι, Σκοπιανοί, Βούλγαροι, Εβραίοι, που οραματίζεται ένα λιμάνι με δεκαπλάσιο ενεργητικό από το σημερινό, που βλέπει μπροστά του μία πεντακάθαρη ευρωπαϊκή πόλη με οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη.
Υπάρχει σίγουρα ο νέος άνθρωπος που ξέρει τι πρέπει να κάνει για να γίνει στα αλήθεια η Θεσσαλονίκη πρωτεύουσα των Βαλκανίων. Αλλά μάλλον δεν θα είναι κατάλληλος για την υποψηφιότητα. Γιατί μπορεί να μην είναι πολύ «Μπάοκ» ή «Άρης», γιατί δεν θα έχει γνωρίσει ακόμα τον Ιβάν, γιατί δεν θα ακούει Βασίλη Καρρά, δεν θα έχει παίξει πολύ στην τηλεόραση ή γιατί δεν θα έχει περάσει από κομματικά γραφεία.
Σε έναν κόσμο όπου η πολιτική μπορεί να αναδειχθεί μέσα από σχέδια και πράξεις, ο νέος δήμαρχος της Θεσσαλονίκης πρέπει να είναι καλύτερος από τον Μπουτάρη. Πρέπει να είναι νέος, με προσωπικότητα, με πειθώ, με βλέμμα στον κόσμο, με οικολογική σκέψη, με άνοιγμα στους ιδιώτες, με αποφασιστικότητα απέναντι στα «καρτέλ» των δημοτικών υπαλλήλων.
Όταν η Θεσσαλονίκη κάηκε το 1917, ήταν μια από τις σύγχρονες πόλεις των Βαλκανίων. Το λιμάνι της ήταν από τα σημαντικότερα κέντρα εμπορίου. Μόλις πρόσφατα (το 1912) είχε απελευθερωθεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας και της Ηπείρου ενσωματώθηκε στην Ελλάδα. Ο πληθυσμός της πόλης διατηρήθηκε όπως είχε: το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού αποτελούνταν από Σεφαραδίτες Εβραίους και ακολουθούσαν Έλληνες, Τούρκοι, Βούλγαροι αλλά και άλλοι Βαλκάνιοι και Ευρωπαίοι.
Κάπου εκεί βρίσκεται το μυστικό για τον νέο δήμαρχο της πόλης…
