Του Γιάννη Μαντζίκου
Kάθε μέρα, ο Όλα Μπράναας, στην πόλη Μπέργκεν της Νορβηγίας, που είχε χόμπι του από μικρός τα ενυδρεία, πηγαίνει στις έξι τεράστιες δεξαμενές για να παρακολουθήσει την εκτροφή περίπου 1,2 εκατομμυρίου ψαριών και συγκεκριμένα σολομών. Αυτές οι δεξαμενές ανήκουν στην εταιρεία του, τη FirdaSeafood, και είναι κομμάτι της τεράστιας βιομηχανίας ιχθυοκαλλιέργειας μιας χώρας, η οποία είναι η μεγαλύτερη παραγωγός του εν λόγω ψαριού στον πλανήτη. Χαρακτηριστικά, η μικρή σε πληθυσμό Noρβηγία των 5,2 εκατομμυρίων κατοίκων παράγει σε καθημερινή βάση πάνω από 14 εκατομμύρια ατομικά γεύματα σολομού. Σύμφωνα άλλωστε με τα στοιχεία το Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), η Νορβηγία είναι μία από τις πρώτες χώρες στον κόσμο σε δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της θαλάσσιας ζωής.
Όμως, η εταιρεία του Μπράναας, όπως και η Marine Harvest, η μεγαλύτερη εταιρεία στον χώρο του σολομού στη Νορβηγία και μία από τις μεγαλύτερες του κόσμου, αντιμετωπίζουν σοβαρούς κινδύνους. Ένας από αυτούς είναι το θέμα της θαλάσσιας ψείρας, η οποία πλήττει ιδιαίτερα τους σολομούς, με συνέπεια η παγκόσμια προσφορά να μειωθεί σημαντικά τόσο στη Νορβηγία όσο και τη Σκοτία, την άλλη μεγάλη χώρα παραγωγό σολομού. Η παραγωγή στη χώρα των φιόρδ χτυπήθηκε τόσο πολύ, που τα προηγούμενα τρία χρόνια παρήγαγε 60.000 λιγότερους τόνους ψαριού κατ'' έτος. Η αντιμετώπιση όμως της θαλάσσιας ψείρας έχει προκαλέσει αντιδράσεις από περιβαλλοντικές οργανώσεις, που υποστηρίζουν ότι οι μεγαλοπαραγωγοί σολομού χρησιμοποιούν χημικά και παράγουν τοξικά απόβλητα.
Η ψείρα
Με φόντο τα παραπάνω, ο μεγαλύτερος πολέμιος της παγκόσμιας βιομηχανίας σολομού, ο Ντον Στάνιφορντ, ένας ακτιβιστής του περιβάλλοντος, ο οποίος έχει ιδρύσει έναν ινστιτούτο με την ονομασία «Παγκόσμια Συμμαχία εναντίον της Βιομηχανικής Παραγωγής Ψαριού». Ο Στάνιφορντ αποκαλεί τις φάρμες σολομού «τοξικές τουαλέτες» και έχει αποδυθεί εδώ και χρόνια σε δικαστικό αγώνα εναντίον των μεγάλων ιχθυοκαλλιεργητών. Επιπλέον εγείρονται και άλλες οικολογικές ανησυχίες, δεδομένου ότι η υδατοκαλλιέργεια σολομού μπορεί να προκαλέσει ευτροφισμό, δηλαδή καταστροφικές μεταβολές και ασθένειες στη χλωρίδα και στην πανίδα του ωκεανού, πλήττοντας τη θαλάσσια ζωή. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλές χώρες έχουν σταματήσει την έκδοση νέων αδειών για εκτροφεία σολομού. Η Νορβηγία, η οποία αντιπροσωπεύει λίγο περισσότερο από το ήμισυ της παραγωγής σολομού του κόσμου, δεν εκδίδει νέες άδειες εκτροφής σολομού από το 2009.
Για την αντιμετώπιση της ψείρας, η Μarine Harvest έκτισε ένα θαλάσσιο αυγό ύψους 44 μέτρων μέσα στη θάλασσα με την ονομασία Marine Egg Project. Το φουτουριστικό αυτό project υποβοηθάται από ένα supertanker και σκοπός είναι να κρατά τα ψάρια σε βάθη όπου οι θαλάσσιες ψείρες δεν μπορούν να επιβιώσουν. Στο ίδιο πλαίσιο ο Μπράναας της Firda Seafood μαζί με άλλες μεγάλες εταιρείες του χώρου στο Μπέργκεν και στο Στάβανγκερ προσπαθούν σταδιακά να χρηματοδοτήσουν αυτό που πρόσφατο ρεπορτάζ του Reuters αποκάλεσε «Sillicon Valley της θάλασσας», με πρωτοποριακές μεθόδους. Μια από αυτές είναι το project Co2Bio, που δεσμεύει διοξείδιο του άνθρακα από το μεγαλύτερο διυλιστήριο πετρελαίου της χώρας για να μεγαλώσει φύκια, τα οποία στην συνέχεια δίνονται ως τροφή στους σολομούς. Ειδικότερα, οι μεγάλες δεξαμενές που χρησιμοποιεί η CO2Bio περιέχουν η κάθε μία 3.000 λίτρα θαλασσινού νερού και μέσα τους έχουν φύκια. Τα φύκια φωτοσυνθέτουν υπό τον ήλιο χρησιμοποιώντας το διοξείδιο του άνθρακα που παράγει το εργοστάσιo. Από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2018, η CO2Bio παρήγαγε πάνω από 800 λίβρες φύκια χρησιμοποιώντας διοξείδιο του άνθρακα από το διυλιστήριο. Η εταιρεία θέλει να επεκτείνει τις εγκαταστάσεις της εκθετικά για να παράγει ετησίως 100.000 τόνους.
Οι οργανώσεις
Ένα άλλο «περίεργο» project είναι αυτό με την ονομασία «Aquafly», σύμφωνα με το οποίο μια ολλανδική εταιρεία, η Protix, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν, έχει επιτυχώς εκθρέψει σολομούς με πρωτεΐνες που προέρχονται -όσο και αν φαντάζει απίθανο- από τη μαύρη μύγα και από σκουλήκια. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι σολομοί με αυτόν τον τρόπο δεν εκτρέφονται με άλλα μικρότερα ψάρια που μπορεί να περιέχουν απόβλητα και πλαστικά.
Εκτός των άλλων, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις όσο και η κυβέρνηση της Νορβηγίας θεωρούν ότι οι εκμεταλλεύσεις σολομού της Νορβηγίας παράγουν μεγάλες ποσότητες αποβλήτων στη θάλασσα. Σύμφωνα με μια εκτίμηση, η ποσότητα των αποβλήτων των ψαριών που παράγονται από αυτή τη χώρα των 5 εκατομμυρίων ανθρώπων είναι ισοδύναμη με τα λύματα που παράγονται από 17 εκατομμύρια ανθρώπους. Για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αυτό, δύο άλλες καινοτόμες εταιρείες έχουν βρει τις δικές τους μεθόδους για να περιορίσουν τη μόλυνση από την ιχθυοκαλλιέργεια σολομού. Η πρώτη απ'' αυτές, η Salmon Evolution, στο Σόνιεφιορδ, η μεγαλύτερη του είδους στην Ευρώπη, διατηρεί τα ψάρια σε δεξαμενές στη στεριά αντί στη θάλασσα, που είναι το σύνηθες. Στη συνέχεια όμως, αντί να ρίχνει τα απόβλητα που παράγονται στη θάλασσα, μέσω ειδικής επεξεργασίας τα δίνει ως λίπασμα στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Ενώ η δεύτερη εταιρεία, Green Fish Farm, έχει ιδρυθεί από μια ερευνήτρια που δούλευε πολλά χρόνια ως εμπειρογνώμονας κυψελών καυσίμου στην Ευρωπαϊκή Εταιρεία Διαστημικών Ερευνών, η οποία αποφάσισε να εφαρμόσει στην ιχθυοκαλλιέργεια την τεχνολογία που χρησιμοποιείται στα διαστημόπλοια. Στόχος της είναι να μην παράγονται απόβλητα από τις φάρμες σολομού ώς το 2022.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 15ης Νοεμβρίου
Photo by AP
