Της Αγγελικής Κώττη
Το πλοίο είναι της κλασικής εποχής και έχει διατηρηθεί ακέραιο. Μάλιστα πρόκειται για το παλαιότερο άθικτο ναυάγιο που έχει βρεθεί στον κόσμο, έχει μήκος 23 μ. και τα ξάρτια, τα πηδάλια, οι θέσεις των κουπιών και των κωπηλατών σώζονται ακέραια. Σύμφωνα με το National Geographic οι ερευνητές δηλώνουν πως είναι σε θέση να καταγράψουν ακόμα και τα σημάδια των εργαλείων στις σανίδες του.
Είναι ηλικίας 2.400 ετών, αλλά φαίνεται σαν μόλις σήμερα να το ναυπήγησαν. Θαύμα, εφόσον πρόκειται για ξύλινο πλοίο της αρχαιότητας, από το οποίο κανονικά θα έπρεπε να έχει μείνει μονάχα το φορτίο. Εξηγήσιμο όμως, καθώς ο βυθός της Μαύρης Θάλασσας, στον οποίο εντοπίστηκε το ναυάγιο, έχει ειδικές συνθήκες, δηλαδή λίγο οξυγόνο. Έτσι, το ελληνικό αυτό σκαρί της κλασικής εποχής έχει διατηρηθεί ακέραιο. Εάν και εφόσον οι επιστήμονες κατορθώσουν να το ανελκύσουν και να το συντηρήσουν με ασφάλεια, η αρχαιολογία αλλά και η ναυπηγική θα αποκτήσουν ένα σπουδαίο εργαλείο γνώσης ως προς τα αρχαία πλοία.
Πρόκειται για το παλαιότερο άθικτο ναυάγιο που έχει βρεθεί στον κόσμο, έχει μήκος 23 μ. και τα ξάρτια, τα πηδάλια, οι θέσεις των κουπιών και των κωπηλατών σώζονται ακέραια. Είναι τέτοια η κατάσταση διατήρησης, ώστε σύμφωνα με το National Geographic οι ερευνητές δηλώνουν πως είναι σε θέση να καταγράψουν ακόμα και τα σημάδια των εργαλείων στις σανίδες του. Χρονολογείται από το 400 π.Χ. - μια εποχή που η Μαύρη Θάλασσα ήταν εμπορικός κόμβος γεμάτος με ελληνικές αποικίες.
Εντοπίστηκε σε βάθος δύο χιλιομέτρων, κάτι που ο επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, Τζον Άνταμς, δεν πίστευε πως είναι εφικτό. Αλλά ο βυθός της Μαύρης Θάλασσας σχεδόν στερείται οξυγόνου. Όπως αναφέρει ο ερευνητής και διευθυντής του Προγράμματος Ενάλιας Αρχαιολογίας στη Μαύρη Θάλασσα, στην περιοχή εκβάλλουν δύο μεγάλοι ποταμοί με γλυκό νερό. Επομένως, τα στρώματα με τη μεγαλύτερη αλατότητα έχουν σπρωχθεί προς τα κάτω. Σε αυτά, το οξυγόνο είναι λιγοστό, άρα δεν αποσυντίθενται τα οργανικά υλικά (ξύλο, σχοινιά κ.α.). Γι'' αυτούς τους λόγους σώθηκε ακέραιο το πλοίο, όπως και πολλά ακόμα που βρίσκονται κοντά του, ναυαγισμένα σε διάφορες εποχές. «Αυτό θα αλλάξει την κατανόησή μας για τη ναυπηγική και τη ναυτιλία στον αρχαίο κόσμο», τονίζει ο Τζον Άνταμς.
Επρόκειτο μάλλον για εμπορικό πλοίο, αφού μετέφερε φορτίο το οποίο παρέσυρε μαζί του στον βυθό. Μέχρι τώρα, όλα τα πλοία της ελληνικής αρχαιότητας μας ήταν γνωστά από απεικονίσεις τους σε αγγεία. Το συγκεκριμένο προσομοιάζει με το πλοίο του Οδυσσέα που περνά δίπλα από τις Σειρήνες, το οποίο παρουσιάζεται στον γνωστό στάμνο «Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες», αγγείο της κλασικής εποχής, που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Η χρονολόγησή του δεν υπήρξε εύκολη και οι ερευνητές ετοιμάζονταν να σταματήσουν την έρευνα, όταν ένα μικρό κομμάτι της ξυλείας του χρονολογήθηκε με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα. Η πρώτη επιστημονική ανακοίνωση θα γίνει τις επόμενες ημέρες στο Λονδίνο.
Η ομάδα που διεξάγει τις ενάλιες έρευνες στη Μαύρη Θάλασσα είχε εντοπίσει πριν από δύο καλοκαίρια ένα νεκροταφείο ναυαγισμένων πλοίων σε μεγάλο βάθος. Περισσότερα από 60 ήταν τα καράβια που κατάφεραν να ξεχωρίσουν μέσα στην άμμο και, έπειτα από μια πρώτη μελέτη των στοιχείων, κατάλαβαν ότι έπλεαν από την κλασική εποχή μέχρι τη ρωμαϊκή και την οθωμανική. Ανάμεσά τους ήταν και ένας κοζάκικος στόλος από επιδρομές του 17ου αιώνα. Αλλά και ναυάγια του 19ου αιώνα.
Το πρόγραμμα είχε ξεκινήσει το 2015 και είχε σκοπό την καταγραφή των κλιματικών αλλαγών στους προϊστορικούς ανθρώπους. Κατά τη διάρκεια του τριετούς έργου, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν για τη χαρτογράφηση του θαλάσσιου δαπέδου εξειδικευμένα συστήματα με κάμερες βαθιάς θάλασσας, που χρησιμοποιούνταν προηγουμένως σε υπεράκτια εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στη συνέχεια κατάφεραν με συνδυασμό των φωτογραφιών να συνθέσουν πλήρη τρισδιάστατα μοντέλα πλοίων και να τα μελετήσουν, εξάγοντας συμπεράσματα για την ηλικία τους. Όταν η έρευνα ολοκληρωθεί, οι επιστήμονες θα έχουν αποκτήσει πολλά στοιχεία για τους αρχαίους δρόμους του εμπορίου και τη θέση των παράκτιων κοινοτήτων της Μαύρης Θάλασσας σε αυτές. Ωστόσο, δεν έχουν εγκαταλείψει και τον αρχικό στόχο, τη διερεύνηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις προϊστορικές κοινότητες. «Πιστεύουμε ότι τώρα έχουμε ένα ασύγκριτο αρχείο δεδομένων με το οποίο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτά τα μεγάλα ερωτήματα σχετικά με το ανθρώπινο παρελθόν», καταλήγει ο καθηγητής Άνταμς.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 24ης Οκτωβρίου
