Το 2024 αφήνει αναμφισβήτητα, μια έντονη αίσθηση «déjà vu», καθώς όπως σχολιάζει το Politico, σε μια ανασκόπηση του έτους, που φεύγει, επηρεάστηκε από εκλογές, πολέμους και κοινωνικοπολιτικές αναταράξεις.
Η Συρία επανήλθε στην επικαιρότητα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έπρεπε να εστιάσουν και πάλι στο μεταναστευτικό και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο Ντόναλντ Τραμπ ετοιμάζεται για την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, με το ωστικό κύμα της επανεκλογής να κλονίζει το πολιτικό κατεστημένο, σε μια πρωτοφανή χρονιά εκλογών παγκοσμίως.
Οι πόλεμοι που καθόρισαν το 2023 συνεχίζουν να μαίνονται, σε ορισμένες περιπτώσεις να κλιμακώνονται, με μεγάλο κόστος σε ανθρώπινες ζωές.
Όπως δείχνουν διαγράμματα του Politico, όλα αυτά θα μπορούσαν να επισκιαστούν από την απειλή ενός κόσμου που θερμαίνεται όλο και περισσότερο, θέτοντας σε κίνδυνο το μέλλον της ανθρωπότητας.
Και παρά την πληθώρα προειδοποιήσεων από επιστήμονες και διεθνείς οργανισμούς, οι χώρες εξακολουθούν να μην μπορούν να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη - και, αν πιστέψουμε τις δηλώσεις του, η δεύτερη θητεία του Τραμπ θα μπορούσε να αποδυναμώσει περαιτέρω τη διεθνή αυτή προσπάθεια.
Πόλεμος, πόλεμος και πόλεμος
Ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς αύξησε τις εχθροπραξίες σε ολόκληρη την περιοχή, με δολοφονίες, βομβιστικές επιθέσεις και πυραυλικές επιθέσεις, οι οποίες έφεραν τη σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ στο προσκήνιο. Μετά από σχεδόν ένα χρόνο ανταλλαγής πυραυλικών επιθέσεων, η σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ κορυφώθηκε τον Οκτώβριο, αν και οι επιθέσεις μειώθηκαν σημαντικά, μετά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.
Στη γειτονική Συρία, η ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ, την οποία ακολούθησε γρήγορα η άφιξη χερσαίων δυνάμεων μέσω της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης, αύξησε την αβεβαιότητα στην περιοχή.
Διαφορετικές εκτιμήσεις για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία
Στην άλλη άκρη της Ευρώπης, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία συνεχίζεται. Οι Ουκρανοί σημείωσαν κάποιες επιτυχίες το 2024, αποτελώντας κυρίαρχη δύναμη στη Μαύρη Θάλασσα, παρά τη μικρή ναυτική δύναμη της χώρας, και πραγματοποιώντας αντεπίθεση στη ρωσική περιοχή του Κουρσκ τον Αύγουστο. Ωστόσο, το 2024 κλείνει με απώλειες, με την Ουκρανία να έχει χάσει πολλά από τα εδαφικά της κέρδη ενώ πολλοί στρατιώτες της σκοτώθηκαν στο μέτωπο.
Πηγή: Politico
Χρονιά εκλογών
Με κάλπες να στήνονται σε περισσότερες από 60 χώρες, όπως η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Βουλγαρία, η Ινδία, η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ, καθώς και για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το 2024 ήταν μια πρωτοφανής χρονιά εκλογών.
Η «δεξιά στροφή» της Ευρώπης φάνηκε σε πολλές εκλογικές αναμετρήσεις.
Πηγή: Politico
Οι δεξιοί Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι κέρδισαν μεγαλύτερη επιρροή στην ΕΕ μετά τις εκλογές του Ιουνίου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η απόφαση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές μετά την ψηφοφορία για την ΕΕ βύθισε τη Γαλλία σε πολιτικό χάος.
Αυτό που είχε ενδιαφέρον είναι ότι η επιτυχία της ακροδεξιάς σε πολλές από τις ψηφοφορίες απέδειξε ότι το στερεότυπο που θέλει του ψηφοφόρους της να είναι «θυμωμένοι ηλικιωμένοι» δεν ισχύει. Αντιθέτως, οι εκλογές, τα exit polls και οι έρευνες σε διάφορες χώρες της Ένωσης έδειξαν ότι οι νέοι ψηφοφόροι υποστήριζαν όλο και περισσότερο τα ακροδεξιά κόμματα.
Γερμανική έρευνα για τη νεολαία έδειξε την αυξανόμενη δημοτικότητα του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων της χώρας.
Πηγή: Politico
Τον Δεκέμβριο, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρουμανίας ακύρωσε το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών - μετά τη νίκη στον α’ γύρο του υπερεθνικιστή αουτσάιντερ Καλίν Τζεορτζέσκου - επικαλούμενο στοιχεία για εκτεταμένες παρεμβάσεις και μια επιχείρηση επιρροής του TikTok - που φέρεται να ενορχηστρώθηκε από τη Ρωσία.
Και ενώ το TikTok δεν χάρισε στις ακροδεξιές δυνάμεις της Ευρώπης απόλυτη νίκη στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, τους παρείχε μια τεράστια πλατφόρμα για να προσεγγίσουν νέους ψηφοφόρους.
Επιστρέφουν οι ανησυχίες για το μεταναστευτικό
Οι πόλεμοι και η πολιτική αστάθεια στην ευρύτερη γειτονιά της ΕΕ, σε συνδυασμό με την έντονη μετατόπιση του πολιτικού σκηνικού προς τα δεξιά, επανέφεραν τη μετανάστευση στην ατζέντα των Ευρωπαίων ηγετών. Η εκτίναξη της υποστήριξης των σκληροπυρηνικών δεξιών αντιμεταναστευτικών κομμάτων σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες οδήγησε τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν όλο και πιο περιοριστικές πολιτικές.
Η Σένγκεν - Ο μεγαλύτερος χώρος ελεύθερων μετακινήσεων στον κόσμο και το «στολίδι» της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης – είναι ένα ακόμη θύμα του αντιμεταναστευτικού συναισθήματος.
Αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, έχουν επαναφέρει προσωρινούς συνοριακούς ελέγχους εντός του χώρου Σένγκεν, επικαλούμενες τους κινδύνους για την ασφάλεια και την απειλή της τρομοκρατίας. Οι περιορισμοί αυτοί ότι είναι προσωρινοί, αλλά ορισμένοι έχουν παραταθεί τόσες πολλές φορές που έχουν γίνει σχεδόν μόνιμοι.
Πηγή: Politico
Τα προβλήματα της Ευρώπης συνεχίζονται
Η ΕΕ έχει και άλλους λόγους να ανησυχεί το 2025. Με μια απογοητευτική οικονομική ανάπτυξη, προβλήματα ανταγωνιστικότητας και έναν επίσης προβληματικό βιομηχανικό κλάδο, το τελευταίο που χρειάζεται η Ευρώπη αυτή τη στιγμή είναι ένας εμπορικός πόλεμος.
Η απειλή του Τραμπ για δασμούς 10% σε όλα τα αγαθά και 60% στα κινεζικά αγαθά έχει φοβίσει τους Ευρωπαίους. Η ΕΕ θα κληθεί να είναι πολύ προσεκτική στη διαχείριση μιας σύγκρουσης μεταξύ των ΗΠΑ, του μεγαλύτερου εμπορικού της εταίρου, και της Κίνας, του δεύτερου μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου της ΕΕ και της μεγαλύτερης πηγής εισαγωγών.
Το 2024 θα είναι το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ. Θα είναι επίσης το πρώτο έτος που θα είναι κατά 1,5 βαθμό Κελσίου θερμότερο από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Η αδυναμία στο να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό - δέσμευση που ανέλαβαν οι χώρες στη Διάσκεψη του Παρισιού για το κλίμα το 2015 - είναι σημάδι της αποτυχίας της διεθνούς συνεργασίας για το κλίμα.
Η τελευταία αξιολόγηση του ΟΗΕ επιβεβαίωσε ότι η παγκόσμια δράση για το κλίμα είναι θλιβερά ανεπαρκής. Τα τρέχοντα σχέδια και πολιτικές θα οδηγήσουν σε υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 2,6 έως 3,1 βαθμούς Κελσίου αυτόν τον αιώνα, χωρίς καμία προοπτική περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου. Το ανώτατο όριο των 2C που προβλέπει η συμφωνία του Παρισιού απειλείται.
Η φετινή διάσκεψη COP29 για το κλίμα στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν σημαδεύτηκε και πάλι από αντιπαραθέσεις και αντιφάσεις.
Ενώ οι διαπραγματευτές κατέληξαν σε μια συμφωνία βάσει της οποίας οι πλουσιότερες χώρες θα παρέχουν τουλάχιστον 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2035 για να βοηθήσουν τα φτωχότερα έθνη στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, αρκετές αναλύσεις διαπίστωσαν ότι το ποσό αυτό υπολείπεται κατά πολύ των τρισεκατομμυρίων δολαρίων που απαιτούνται για να βοηθηθούν οι ευάλωτες χώρες – αντιμέτωπες με ξηρασία και πλημμύρες, άνοδο της στάθμης των θαλασσών και επιδείνωση των καιρικών φαινομένων.
