«Η Ουκρανία θα είναι χαμένη και απομακρύνεται από την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ» αναφέρει ο διεθνολόγος και Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων, Αφεντούλης Λαγγίδης, σε συνέντευξή του στο Liberal και τον Νικόλα Ταμπακόπουλο.
Τραμπ και Πούτιν έχουν ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας. Πιστεύετε από αυτήν την προσέγγιση θα υπάρχει κάποιο κέρδος για την Ευρώπη και την Ουκρανία; Προχωρούν σε κάποιας μορφής νέα Γιάλτα;
Ανοικτοί δίαυλοι επικοινωνίας της ανώτατης ηγεσίας των δυο πλευρών, υφίσταντο, τουλάχιστον μετά το 1962 και την Κρίση της Κούβας, ακόμη δηλαδή και στις πλέον επικίνδυνες στιγμές για την Ασφάλεια και επιβίωση του πλανήτη, και υπ' αυτή την έννοια δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση, μια ιδιαίτερη πρακτική του Τραμπ.
Άλλωστε και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αυτό, μονότονα αποτελεί και το ζητούμενο τουλάχιστον επίσημα και διακηρυκτικά.
Η αναζήτηση κερδών ή ζημιών για την Ευρώπη και την Ουκρανία αποτελούν το κύριο πλαίσιο ενδιαφέροντος.
Απαντώντας, κι όσον αφορά την Ευρώπη, θα πρέπει να γίνει η διάκριση υπό όρους χρονικού ορίζοντα. Ήτοι, σε Βραχυπρόθεσμο, σε Μεσοπρόθεσμο ή Μακροπρόθεσμο.
Ταυτόχρονα πρέπει να προσδιορισθεί αν με τον όρο «Ευρώπη» αναφερόμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση του σήμερα, ή στο περιεχόμενο που έδιδαν στον όρο Ευρώπη και την ευρωπαϊκή ασφάλεια, μνημειώδεις προσωπικότητες όπως π.χ. ο Σαρλ Ντε Γκώλ, που οραματιζόταν μια ευρύτερη ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας.
Φθάνοντας σε μια απάντηση στο ερώτημα, αυτή θα συνίστατο στο ότι η Ε.Ε. του σήμερα, εμφανίζεται απομειωμένη, σε κύρος, επιρροή και φυσικά, βραχυπρόθεσμα δυνατότητα άμεσης και «επιδραστικής» παρέμβασης. Από την άλλη, κι όσον αφορά μια χωρικά ευρύτερη αντίληψη της Ευρώπης, σε βάθος χρόνου και ελλείψει πιο ολοκληρωμένης εικόνας της «τελικής συμφωνίας» για την Ουκρανία - η οποία υπό όρους κόστους/οφέλους κατατάσσεται στους χαμένους -, η υπό ευρύτερη έννοια Ευρώπη, κερδίζει τουλάχιστον στο σκεπτικό ότι πιθανότατα θα εξαλείψει τα συμπτώματα μας ανοικτής/αιμάσσουσας πληγής, ενός πολέμου που διαρκεί τρία χρόνια ήδη.
Σε ό,τι αφορά τις αναφορές σε μια «νέα Γιάλτα», αυτές παραμένουν σε επίπεδο εντυπωσιασμού, και τούτο για πάρα πολλούς λόγους.
Από τη σύνθεση των μερών που συμμετείχαν στη Γιάλτα το 1945, δια μέσου της επί του χάρτου παρουσίας και κυριαρχίας των δυο πλευρών (Δύση-Σοβιετική Ένωση) τις στιγμές εκείνες, στη συνέχεια δια των Θεμελιωδών διαφορών, Ιδεολογικής-Πολιτικής-Οικονομικής υφής, μέχρι και τη φύση του ιδίου του Διεθνούς Συστήματος, οι διαφοροποιήσεις είναι τόσες ώστε να μας επιτρέπουν τη σκέψη πως η «νέα Γιάλτα» υπάρχει μόνο στο μυαλό αυτών που την εκφράζουν συνθηματολογικά.
Ναι, οδηγούμαστε σε κάτι νέο, αλλά αυτό το νέο ΔΕΝ είναι ένας τύπου Γιάλτας διαμοιρασμός της Ευρώπης, πολύ δε περισσότερο του Κόσμου.
Αρκετοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν εκφράσει τον φόβο τους πως μετά την Ουκρανία, η Ρωσία μπορεί να βάλει στο στόχαστρο χώρες της Βαλτικής και την Πολωνία. Είναι ένα εφικτό σενάριο;
Πάντοτε θα πρέπει να αναζητείται η «ποσότητα και ποιότητα» αυτών που εκφράζουν παρόμοιες αντιλήψεις. Κάποιος προερχόμενος από τις Βαλτικές χώρες ή την Πολωνία, είναι φυσικό και αναμενόμενο να εκφράζει τέτοιες σκέψεις, για ιστορικούς, πολιτικο-διπλωματικούς αλλά και θρησκευτικούς ακόμη λόγους.
Η πραγματικότητα όμως, όπως προκύπτει από αριθμητικά και όχι μόνο στοιχεία, είναι αρκετά διαφορετική.
Ξεκινώντας από το γεγονός πως οι τέσσερις αυτές χώρες, άπασες είναι ήδη μέλη του Ν.Α.Τ.Ο. και πιθανή ρωσική κίνηση εναντίον αυτών (ή άλλων νατοϊκών μελών) ποιοτικά είναι εντελώς διαφορετική από την εισβολή στην Ουκρανία, στο ότι οι ίδιοι αριθμοί διαθεσίμων δυνάμεων και υλικού από τη ρωσική πλευρά, καθώς και η τουλάχιστον απογοητευτική απόδοση έναντι των Ουκρανών (μέχρι τα μέσα του 2024 και σε σημαντικό βαθμό μέχρι και αυτές τις στιγμές), συνηγορούν περί του αντιθέτου για το ορατό μέλλον.
Φυσικά και υπάρχει ακόμη το «αυτοκρατορικό σύνδρομο» στη ρωσική ψυχοσύνθεση και αντιλήψεις, ταυτόχρονα με αυτό του πάλαι ποτέ «εγγύς εξωτερικού» αλλά αυτά τα ψυχολογικά κατά βάση σύνδρομα, δεν μπορούν να οδηγούν στην πεποίθηση πως μετά την ανάπαυλα θα ακολουθήσει αυτομάτως ένας νέος γύρος συγκρούσεων.
Με φόντο τη νέα στρατιωτική αρχιτεκτονική της Ευρώπης, η Ρωσία έχει λόγους να ανησυχεί; Ή η απόσυρση των ΗΠΑ είναι αναντικατάστατη;
Θα πρέπει να υπογραμμισθεί, πως η καχυποψία που μπορεί να φθάνει και σε επίπεδα φοβίας για τα δόλια σχέδια τρίτων κατά της Ρωσίας, ενυπάρχει διαχρονικά στη ρωσική «κουλτούρα γεωπολιτικής και ασφάλειας».
Αυτό που θα ακολουθήσει αναπόφευκτα στη Ρωσία, μετά το πέρας του πολέμου θα είναι μια συνολική προσπάθεια ανάταξης και ανασυγκρότησης του συνολικού στρατιωτικού δυναμικού της χώρας.
Ακόμη και αν ληφθεί υπόψη αυτή η μέχρι στιγμής απροσδιόριστη, νεφελώδης και άδηλη εντέλει «Νέα Στρατιωτική Αρχιτεκτονική της Ευρώπης», η Ρωσική Ομοσπονδία είναι τελεολογικά σχεδόν αναμενόμενο, ότι θα αναζητήσει σε στρατιωτικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο λύσεις - εναλλακτικές επιλογές.
Και αυτές ΔΕΝ θα έλθουν ούτε μέσω αυτοματισμών, ούτε απλές και βασισμένες στα déjà vu του παρελθόντος και δεν θα είναι καθόλου εύκολες.
Η επόμενη μέρα στην Ουκρανία ποια είναι; Ποσό απέχουμε από μια Ειρήνη;
Προτού κάποιος ξεκινήσει τη συζήτηση για τη «μετά-τη-λύση Ουκρανία», η διαπίστωση πως χώρα έχει στην πράξη απολέσει ένα τμήμα της επικράτειας της (ζωτικό και από πλευράς πόρων) δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει.
Περνώντας όμως στο μέλλον της Ουκρανίας, με ικανό βαθμό επιτυχίας μπορεί να γίνει η πρόβλεψη πως από πλευράς γεωπολιτικής (καλύτερα εντός συμμαχικών σχημάτων) τοποθέτησης, αυτή η χώρα - εφόσον επαληθευθούν οι πληροφορίες για το περιεχόμενο της λύσης - απομακρύνεται από την ένταξη αρχικά στο Ν.Α.Τ.Ο. και ίσως και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πιο απλά, ο απολογισμός για την Ουκρανική πλευρά είναι σαφώς αρνητικός, όμως όχι όπως κάποιοι ισχυρίζονται στον βαθμό των απωλειών της τάξης του 100%. (Εδώ βλέπε και «Θεωρία Παιγνίων», ή πιο συγκεκριμένα «παίγνια μηδενικού και μη-μηδενικού αθροίσματος»).
Τέλος, στο δια ταύτα, η Ειρήνη είναι μεν εγγύτερα - πολύ εγγύτερα - τώρα, αλλά… όλα, ιστορικά ομιλώντας, είναι θέμα ερμηνείας, για το βάθος και τη διάρκεια της.
Τέλος, αρκετοί κάνουν προβολή της Ουκρανίας στην Ελλάδα. Δηλαδή εφόσον οι ΗΠΑ δεν αντέδρασαν και συμφώνησαν με τη Ρωσία, κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να γίνει σε περίπτωση που η Τουρκία αμφισβητήσει αποφασιστικά την ελληνική κυριαρχία. Άλλοι πάλι αναλυτές δεν βλέπουν σαφείς ταυτίσεις στις δυο περιπτώσεις. Ποια η γνώμη σας;
Όχι, μόνο δεν υπάρχουν σαφείς ταυτίσεις, αλλά η οποιαδήποτε προσπάθεια να αναζητηθούν συνάφειες μεταξύ Ουκρανίας και Ελληνισμού (Ελλάδα - Κύπρος) αποτελεί διανοητικό άλμα στο …μέλλον και το επιστημονικό Κενό.
Προσωπικά, μου θυμίζουν τις προσπάθειες πολλών θεωρητικών φυσικών να καλύψουν τα κενά στα υφιστάμενα «Επιστημονικά Παραδείγματα» (Paragisms) με την εισαγωγή νέων θεωρητικών πάντοτε όρων όπως π.χ. η «Σκοτεινή Ενέργεια» (εσχάτως, το «Σκοτεινό Οξυγόνο» των θεωρητικών θαλάσσιων βιολόγων κλπ., κλπ.) που μένει πάντοτε να ανακαλυφθεί η ύπαρξη τους.
Πριν καν παρουσιαστούν στοιχεία, ή έστω και ενδείξεις, ότι ο Trump θα έπραττε κατ' αυτό τον τρόπο, καταλήγουμε σε φόβους ότι «…θα μπορούσε να γίνει κι αυτό…».
Ο Ντόναλντ Τραμπ, όντως όχι το καλύτερο παράδειγμα Αμερικανού Προέδρου, με όλα τα εντυπωσιακά πολλά σοβαρά προβλήματα στον χαρακτήρα και την ψυχοσύνθεση του, στην περίπτωση της Ουκρανίας, ούτε κατά τη διάρκεια των ετών που οδήγησαν στην πρώτη του Προεδρία, δεν έκρυψε τις απόψεις του για την Ουκρανία.
Αντίθετα, στην περίπτωση της Τουρκίας, στην πράξη απεδείχθη, παρά τα αισθήματα εγγύτητας με τον Ρετζέπ Ταγιπ Ερντογάν, ότι αυτά τα τελευταία, δεν στάθηκαν εμπόδιο στην επιβολή μέτρων αρνητικών για την τουρκική πλευρά.
Δυστυχώς, πρώτον, παρόμοιες αντιλήψεις επαναλαμβάνονται σαν leit motiv συχνά-πυκνά, στην ελληνική αρθρογραφία και δεύτερον, πάντοτε οδηγούν στη σύσταση «Ας τα βρούμε τώρα, με την Τουρκία, προτού συμβεί κάτι χειρότερο από την πλευρά των …..τρίτων».
Εσχάτως γράφηκε και το ….ευρηματικό ως σύσταση/πρόταση πολιτικής να….«κρατηθούμε μακριά από τα Ραντάρ (!!!) Τραμπ».
Με άλλα λόγια δηλαδή «…κάν' το όπως η Στρουθοκάμηλος…».
