Η ρωσοουκρανική κρίση ήταν μια άσκηση διπλωματίας αιχμής, η κρίση θα επιλυθεί, εφόσον η Δύση δεχθεί ότι η Ουκρανία δε θα μπορέσει ακόμη να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ αλλά και η Ρωσία δεσμευθεί ότι δέχεται την ανεξαρτησία της χώρας, τονίζει, μιλώντας στο Liberal ο πρώην υπουργός Ανδρέας Ανδριανόπουλος. Και εξηγεί ότι ο στρατηγικός στόχος των ΗΠΑ είναι η απομόνωση της Κίνας, για αυτό και έπρεπε να αποκλεισθεί η προσέγγισή της με τη Μόσχα, γεγονός που θα σχημάτιζε ένα πανίσχυρο όχι μόνο οικονομικό, αλλά και στρατιωτικό δίπολο.
«Αν οι ΗΠΑ συμφωνήσουν σε ένα modus vivendi με τη Ρωσία, τότε αυτομάτως η Μόσχα θα βρεθεί πιο κοντά στις ΗΠΑ. Η Κίνα τότε θα παραμείνει μόνο μια μεγάλη οικονομική δύναμη, τα στρατιωτικά της επιτεύγματα δεν θα είναι τέτοια ώστε να ανησυχούν τη Δύση», εξηγεί ο πρώην υπουργός. Μιλά για τις στοχεύσεις του Πούτιν, τους ιστορικούς δεσμούς Ρωσίας-Ουκρανίας, τη βαρύτητα του πρόσφατου σινορωσικού ανακοινωθέντος, όπου Πούτιν και Σι Τζινπινγκ καλούσαν τη Δύση να εγκαταλείψει την ιδεολογία του Ψυχρού Πολέμου, και τους αμερικανικούς διπλωματικούς ελιγμούς.
Στην Ουκρανία, η ένταση φαίνεται κάπως να μειώνεται, ωστόσο τα αγκάθια παραμένουν. Σε τι ποντάρει πλέον ο πρόεδρος Πούτιν;
Αυτό που διατρανώνει ο Πούτιν είναι ότι δεν μπορεί να δεχθεί περαιτέρω επέκταση του ΝΑΤΟ στα σύνορά της, δηλαδή στην Ουκρανία. Είδαμε τι συνέβη με την προσπάθεια ένταξης της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ και την όξυνση των σχέσεων που αυτό προκάλεσε με τη Μόσχα. Επιμένω, λοιπόν, να πιστεύω πως η κρίση μπορεί να επιλυθεί, εφόσον η Δύση δεχθεί ότι οι χώρες αυτές είναι ανεξάρτητες, απλώς δε θα μπορέσουν ακόμη να μπουν στο ΝΑΤΟ.
Από την πλευρά της η Ρωσία θα πρέπει να δεσμευθεί ότι δέχεται την ανεξαρτησία των χωρών αυτών, απλώς στο θέμα του ΝΑΤΟ, θέλει να υπάρχει μια ζώνη απόστασης μεταξύ ΝΑΤΟ και ρωσικών συνόρων.
Δεν πιστεύω ότι η Μόσχα θέλει τη φινλανδοποίηση της Ουκρανίας, δηλαδή να επηρεάζει την εσωτερική εξωτερική της πολιτική. Κάποιος θα πει, ότι σε μια τέτοια περίπτωση, αφού δε θα μπει η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, ο νικητής του μπρα ντε φερ μεταξύ Δύσης Ρωσίας, είναι ο Πούτιν. Αναρωτηθείτε όμως, θα γινόταν ποτέ η Ουκρανία μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας; Το ΝΑΤΟ είχε αναβάλει τη συζήτηση μέχρι το 2019, και παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε στο 2022, δεν το έχει ακόμη συζητήσει. Εκ των πραγμάτων το θέμα είχε μπει στο ράφι.
Εξάλλου, όλοι οι δυτικοί Κρεμλινολόγοι επέμεναν ανέκαθεν ότι το ΝΑΤΟ δεν πρέπει να φτάσει στα σύνορα της Ρωσίας. Ο περίφημος Τζορτζ Κέναν, ένας από τους σημαντικότερους διπλωμάτες των ΗΠΑ, ο αρχιτέκτονας του Ψυχρού Πολέμου και ιθύνων νους της βασικής στρατηγικής που ακολούθησε η χώρα έναντι της ΕΣΣΔ, έλεγε πάντα ότι δεν πρέπει με τίποτα να συζητάμε το ενδεχόμενο να φτάσει το ΝΑΤΟ τόσο κοντά στα σύνορα της Ρωσίας. Τα ίδια έχουν κατά καιρούς υποστηρίξει πάρα πολλοί γνώστες του αντικειμένου, όπως ο πρώην Βρετανός ΥΠΕΞ Ντειβιντ Οουεν, ο Τζοτζ Φριντμαν και πολλοί ακόμη.
Πού αποδίδετε επομένως την εμμονή των ΗΠΑ για επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς;
Ίσως, πρόκειται για ένα διπλωματικό ελιγμό των ΗΠΑ, ώστε να γκρεμιστούν τα τείχη μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, να υπάρξει μια αμοιβαία κατανόηση και να πετύχει η Ουάσινγκτον τον βασικό της στόχο της. Ποιος είναι αυτός; Η απομόνωση της Κίνας. Το πρόσφατο σινορωσικό ανακοινωθέν, όπου Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ καλούν τη Δύση να εγκαταλείψει την ιδεολογία του Ψυχρού Πολέμου έχει ιδιαίτερη βαρύτητα.
Αν οι ΗΠΑ συμφωνήσουν σε ένα modus vivendi με τη Ρωσία, τότε αυτομάτως, η Μόσχα θα βρεθεί πιο κοντά με τις ΗΠΑ και θα φύγουν πολλά σύννεφα από τη σχέση τους. Η Κίνα, τότε, θα βρεθεί στο κενό και θα παραμείνει μόνο μια μεγάλη οικονομική δύναμη. Τα στρατιωτικά της επιτεύγματα δε θα είναι τέτοια ώστε να ανησυχούν τη Δύση. Στον αντίποδα, εφόσον υπάρξει προσέγγιση Κίνας-Ρωσίας, αυτόματα ο νέος συνασπισμός, πέραν της οικονομικής ισχύος που εκφράζει η Κίνα, θα αποκτήσει και μεγάλη στρατιωτική ισχύ που εκφράζει η Ρωσία.
Εκτιμώ, λοιπόν, ότι αυτός είναι σήμερα ο στρατηγικός στόχος των ΗΠΑ. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ, έδειξαν φαινομενικώς «ενωμένοι», ωστόσο πρόκειται για μια σύγκλιση των δύο δυνάμεων που γίνεται σταδιακά.
Στο τελευταίο του βιβλίο που λέγεται «Ποτέ», ο συγγραφέας Κεν Φολετ εξηγεί ότι ένας νέος παγκόσμιος πόλεμος θα προκύψει μόνο με συμμετοχή της Κίνας. Ούτε καν αναφέρεται στη Ρωσία. Τα παραπάνω συνδέονται με το γεγονός ότι το κέντρο βάρους της εξουσίας και της παγκόσμιας οικονομίας μεταφέρεται προς Ανατολάς. Η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, και τρέχει αλματωδώς προκειμένου να γίνει η πρώτη, ενώ ταυτόχρονα εξοπλίζεται και στρατιωτικά.
Πώς ερμηνεύετε τις τελευταίες εξελίξεις; Διαφαίνονται κάποια σημάδια αποκλιμάκωσης;
Όπως σας είπα και πριν, όλη αυτή η κρίση ήταν ουσιαστικά μια άσκηση διπλωματίας αιχμής. Οι Αμερικανοί έχουν μπροστά τους την προοπτική μιας πανίσχυρης οικονομικά, αλλά όχι τόσο ισχυρής στρατιωτικά, Κίνας. Έπρεπε να αποκλεισθεί η προσέγγιση Κίνας-Ρωσίας που θα σχημάτιζε ένα πανίσχυρο δίπολο.
Αυτό φάνηκε να δημιουργείται άλλα με τις τελευταίες συνεννοήσεις η Ρωσία γίνεται συνομιλητής της Δύσης, ενώ η Κίνα απομονώνεται. Τεράστια επιτυχία της Ουάσιγκτον που εξηγεί όλη την υστερία περί επικείμενης Ρώσικης επίθεσης. Το Κρεμλίνο μπορεί να χαμογελά, το State Department, όμως, πέτυχε τους στόχους του και το Πεκίνο αισθάνεται εγκαταλειμμένο.
Τι σημαίνει ιστορικά η Ουκρανία για τη Ρωσία;
Οι ιστορικοί τους δεσμοί είναι πάρα πολύ βαθιοί, αν και δε θεωρώ πως ο λόγος που η Ρωσία δεν μπορεί να δεχθεί την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, συνδέεται με αυτούς. Ιστορικά, το κράτος των Ρως αναπτύχθηκε μέσα από την Ουκρανία, το Κίεβο ήταν τότε η πρώτη πρωτεύουσα στη λεγόμενη «Μαύρη Γη», δηλαδή τα εύφορα εδάφη της μετέπειτα Σοβιετικής Γης, ενώ η «Λευκή Γη» αφορούσε τα παγωμένα κομμάτια. Μετέπειτα αναπτύχθηκε η Μόσχα και η Ρωσία στη σημερινή της μορφή, επομένως υποβαθμίστηκε η σημασία του Κιέβου.
Η αιτία που η Ρωσία θεωρεί έγκλημα καθοσιώσεως να περάσει στο ΝΑΤΟ η Ουκρανία είναι, κυρίως, γιατί ιστορικά στήριζε την επιβίωσή της απέναντι σε οποιαδήποτε δύναμη στο λεγόμενο στρατηγικό βάθος, προς Δυσμάς, όπως και προς Ανατολάς.
Στρατηγικό βάθος σημαίνει ότι λόγω της πολύ μεγάλης της ενδοχώρας, είναι σε θέση να αποφύγει τον οιονδήποτε εισβολέα, να τον εξαντλήσει και στο τέλος να τον διαλύσει. Αν εξαιρέσουμε το Αρκτικό Ωκεανό, η Ρωσία δεν έχει φυσικά σύνορα, ούτε οροσειρές, ούτε έρημοι, είναι στην ουσία μια συνεχής πεδιάδα. Αυτό δημιουργούσε ανέκαθεν μεγάλη ανασφάλεια στη Ρωσία.
Σκεφτείτε ότι επί Σοβιετικής Ένωσης, την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, η απόσταση της Αγ. Πετρούπολης από τις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ ήταν 1.600 χλμ και της Μόσχας γύρω στα 2.200 χλμ. Σήμερα, μετά την ένταξη στο ΝΑΤΟ σειράς πρώην χωρών του ανατολικού μπλοκ, η Αγ. Πετρούπολη απέχει από χώρα-μέλος της Βορειοατλαντικής Συμφωνίας γύρω στα 160 χιλιόμετρα και η Μόσχα γύρω στα 800 χλμ. Αν ενταχθεί και η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, το στρατηγικό βάθος εξαερώνεται εντελώς.
Πώς βλέπει η Ρωσία τη στάση της Δύσης απέναντι στην Ουκρανία διαχρονικά ;
Παραμονές της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης, ο τότε πρόεδρος Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, είχε εξασφαλίσει από τις ΗΠΑ, τόσο από τον πρόεδρο Ρέιγκαν, όσο και μετά από τον πρόεδρο Μπους, όπως και από πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες, όπως οι Χέλμουτ Κολ, Γκέρχαρντ Σρέντερ, Τζον Μέιτζορ, τη διαβεβαίωση πως δεν επρόκειτο ποτέ το ΝΑΤΟ να φτάσει στα σύνορα της Ρωσίας.
Τέτοιες διαβεβαιώσεις η Ρωσία δεν πήρε ποτέ εγγράφως, παρά προφορικά. Υπό αυτή την έννοια, αισθάνεται προδομένη ότι οι διαβεβαιώσεις αυτές δεν τηρήθηκαν. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο πλαίσιο της γερμανικής επανένωσης, ο Κολ είχε διαβεβαιώσει τον Γκορμπατσόφ ότι δεν επρόκειτο ποτέ στα εδάφη της πρώην Αν. Γερμανίας να αναπτυχθούν νατοϊκά στρατεύματα. Δέσμευση που επίσης παραβιάστηκε.
Όπως έλεγε κάποτε και ο Γκεβγκένι Πριμακόφ, πρωθυπουργός επί προεδρίας Γιέλτσιν, είμαστε αναγκασμένοι να δεχτούμε κάποιες επεκτάσεις του ΝΑΤΟ, «αλλά είναι να σαν να κοιμάσαι σε ένα κρεβάτι με έναν σκαντζόχοιρο, χρειάζεται να προσέχεις να τα αγκάθια. Όταν μπει η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, τα αγκάθια μπαίνουν στο δέρμα».
Σε κάθε περίπτωση, η σημερινή Ουκρανία είναι στην ουσία μια χώρα χωρισμένη στα δύο. Στο ανατολικό κομμάτι με τους ρωσόφιλους και με πολλούς κατοίκους να έχουν ρωσικές ρίζες και στο δυτικό κομμάτι, το καθαρά ουκρανικό, με τους πολίτες σε αυτός να κουβαλούν δυσάρεστες αναμνήσεις από την εποχή του Στάλιν και το Μεγάλο Λιμό, μία από τις μεγαλύτερες εθνικές καταστροφές στη σύγχρονη ιστορία της χώρας, που συνοδεύτηκε από το θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων.
Γι' αυτό και τα σενάρια περί μιας μελλοντικής ροσώφιλης κυβέρνησης στο Κίεβο, δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο έχουν βάση, εξαρτώνται από πάρα πολλές συγκυρίες και από τον ίδιο τον ουκρανικό λαό.
