Άνοιξαν οι κάλπες στη Βρετανία για τις βουλευτικές εκλογές, και οι ψηφοφόροι φαίνεται να είναι έτοιμοι να βάλουν τέλος στην επί 14 έτη κυριαρχία των Συντηρητικών, σε μια κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση.
Τα εκλογικά κέντρα θα παραμείνουν ανοικτά ως τις 22:00 (τοπική ώρα, μεσάνυκτα ώρα Ελλάδας) και οι ψηφοφόροι θα έχουν την ευκαιρία να επιλέξουν τα 650 μέλη της Βουλής των Κοινοτήτων. Τα πρώτα exit polls θα δημοσιοποιηθούν αμέσως αφού κλείσουν οι κάλπες και τα οριστικά αποτελέσματα αναμένονται αύριο, Παρασκευή, νωρίς το πρωί.
Ειδικότερα, μετά το κλείσιμο των εκλογικών κέντρων, οι κάλπες μεταφέρονται από τα εκλογικά τμήματα στα κέντρα καταμέτρησης. Το BBC εκτιμά ότι τα πρώτα 20 αποτελέσματα θα είναι διαθέσιμα λίγες ώρες αργότερα, μεταξύ 02:00 και 04:00, τοπική. Τα τελευταία αποτελέσματα θα έρθουν αργότερα το πρωί της Παρασκευής.
Εάν ένα κόμμα κερδίσει σε 326 εκλογικές περιφέρειες - δηλαδή λίγο πάνω από τις μισές έδρες της Βουλής των Κοινοτήτων - θα έχει κερδίσει την πλειοψηφία.
Γιατί ο Σούνακ προκήρυξε εκλογές;
Ο πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ, πήρε το μεγαλύτερο ρίσκο της θητείας του στην Ντάουνινγκ Στριτ, προκηρύσσοντας πρόωρες κάλπες. Κύριος αντίπαλός του ο Κιρ Στάρμερ των Εργατικών, ο οποίος προηγείται με 20 μονάδες στις δημοσκοπήσεις. Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τις βρετανικές εκλογές.
Ο Σούνακ όφειλε να προκηρύξει εκλογές μέχρι τον Ιανουάριο του 2025, αλλά η απόφαση για το πότε θα το κάνει ήταν δική του. Βρισκόταν 20 μονάδες πίσω στις δημοσκοπήσεις και η διαφορά αυτή είχε σταθεροποιηθεί για μήνες. Κάποιοι τον παρότρυναν να περιμένει ακόμα λίγα, αναμένοντας μια βελτίωση των οικονομικών της χώρας.
Ωστόσο, ο Σουνάκ έχει ποντάρει στην υπόσχεσή του να σταματήσει τις τους αιτούντες άσυλο που καταφθάνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πρόσφατα ψήφισε έναν αμφιλεγόμενο νόμο για την επεξεργασία ορισμένων αιτήσεων, το γνωστό «σχέδιο Ρουάντα», αν και κανείς δεν έχει ακόμη απελαθεί και το σχέδιο αντιμετωπίζει νομικές προκλήσεις.
Οι θερμότεροι καλοκαιρινοί μήνες αναμένεται να αυξήσουν των αριθμό των αφίξεων μέσω της Μάγχης, πλήττοντας έναν σημαντικό πυλώνα του προεκλογικού του μηνύματος.
Τελικά, λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της πολυπόθητης σχετικής αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού ο Σουνάκ αποφάσισε ότι αυτή ήταν η λιγότερο κακή στιγμή για να «τραβήξει τη σκανδάλη», αναφέρει το CNN.
Πώς θα αναδειχθεί ο νικητής;
Για να κερδίσει ένα κόμμα, πρέπει να συγκεντρώσει τουλάχιστον 326 από τις 650 κοινοβουλευτικές έδρες. Ο ηγέτης του κόμματος γίνεται πρωθυπουργός.
Σε κάθε μία από τις 650 εκλογικές περιφέρειες, οι ψηφοφόροι εκλέγουν έναν τοπικό υποψήφιο, ο οποίος συνήθως ανήκει σε ένα μεγαλύτερο πολιτικό κόμμα. Οι ψηφοφόροι επιλέγουν έναν υποψήφιο και ο υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους κερδίζει την έδρα.
Από τις 650 μονοεδρικές περιφέρειες -όσες δηλαδή και οι έδρες στη Βουλή των Κοινοτήτων- οι 533 ανήκουν στην Αγγλία, οι 59 στη Σκωτία, οι 40 στην Ουαλία και οι 18 στη Βόρεια Ιρλανδία.
Βουλευτής εκλέγεται όποιος υποψήφιος πάρει έστω και μία ψήφο παραπάνω από τον δεύτερο στην εκλογική του περιφέρεια. Ουσιαστικά είναι σαν να διεξάγονται 650 διαφορετικές εκλογικές αναμετρήσεις. Γι' αυτό και τα ποσοστά που παίρνουν τα κόμματα στο σύνολο της επικράτειας συχνά δεν αντιπροσωπεύουν τον αριθμό των βουλευτών που εκλέγουν.
Χαρακτηριστική περίπτωση ήταν οι εκλογές του 2015. Τότε το κόμμα UKIP, ενώ ήρθε τρίτο με ποσοστό 12,6%, κατάφερε να εκλέξει μόλις έναν βουλευτή. Αντιθέτως, το σκωτσέζικο κόμμα SNP, ενώ ποσοστιαία πήρε μόλις 4,7%, κέρδισε 56 έδρες. Αξίζει να σημειωθεί πως στις σημερινές εκλογές για πρώτη φορά έχουν αλλάξει τα γεωγραφικά όρια σε 584 περιφέρειες, ώστε να υπάρχει ισότιμη κατανομή πληθυσμού ανά περιφέρεια, περίπου 72.000 ψηφοφόρων.
Οι περισσότεροι βουλευτές εκπροσωπούν κάποιο πολιτικό κόμμα. Όποιο κόμμα συγκεντρώσει πάνω από 326 έδρες σχηματίζει κυβέρνηση και ο αρχηγός του γίνεται πρωθυπουργός.
Πρόκειται για ένα σύστημα που ενισχύει το δικομματισμό και ευνοεί τον σχηματισμό ισχυρών και αυτοδύναμων κυβερνήσεων.
Σε περίπτωση όμως που δεν μπορεί να σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση, το πρώτο κόμμα αναζητεί συνεργασίες για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού -όπως έγινε το 2010 μεταξύ Συντηρητικών και Φιλελεύθερων Δημοκρατών- ή σχηματίζεται κυβέρνηση μειοψηφίας με την στήριξη μικρότερων κομμάτων, όπως έγινε το 2017 μεταξύ των Συντηρητικών και του DUP.
«Yπερπλειοψηφία»
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας των Τόρις, το κόμμα προειδοποίησε ότι οι Εργατικοί θα μπορούσαν να κερδίσουν μια «υπερπλειοψηφία» που θα τους ενθάρρυνε να προβούν σε πιο ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις από αυτές που προβλέπονται στο μανιφέστο τους.
Στη Βρετανία, δεν υπάρχει ορισμός της υπερπλειοψηφίας που να δίνει στις κυβερνήσεις ειδικές εξουσίες.
Πότε θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα;
Το exit poll δημοσιεύεται από τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς αμέσως μετά τη λήξη της ψηφοφορίας στις 22:00 τοπική (00:00 ώρα Ελλάδος).
Η καταμέτρηση των ψήφων αρχίζει αμέσως και τα πρώτα αποτελέσματα έρχονται μέσα σε λίγες ώρες. Τα περισσότερα ανακοινώνονται κατά τη διάρκεια της νύχτας και το αποτέλεσμα είναι συνήθως σαφές μεταξύ 05:00 και 07:00, τοπική (07:00-09:00, ώρα Ελλάδος).
Πότε θα αναλάβει καθήκοντα ο νέος πρωθυπουργός;
Μόλις ανακοινωθούν τα επίσημα αποτελέσματα και αν το κυβερνών κόμμα χάσει, ο πρωθυπουργός αναμένεται να υποβάλει την παραίτησή του στον βασιλιά την Παρασκευή.
Ο ηγέτης του κόμματος που θα αναδειχθεί πρώτο στις κάλπες θα συναντηθεί στη συνέχεια με τον βασιλιά, ο οποίος θα του ζητήσει να σχηματίσει κυβέρνηση. Στη συνέχεια θα κατευθυνθεί στην Ντάουνινγκ Στριτ για να εκφωνήσει ομιλία προς τον λαό, ως ο νέος πρωθυπουργός.
Τι θα συμβεί μόλις έρθει νέος πρωθυπουργός;
Ο νέος πρωθυπουργός θα αρχίσει να διορίζει τους υπουργούς του, ξεκινώντας από τις ανώτερες θέσεις. Το κοινοβούλιο αναμένεται να συνέλθει στις 9 Ιουλίου. Ο πρόεδρος της Βουλής των Κοινοτήτων θα εκλεγεί μεταξύ των βουλευτών.
Στη συνέχεια, κάθε βουλευτής θα ορκιστεί με τη σειρά του, μια διαδικασία που συνήθως διαρκεί μερικές ημέρες.
Η έναρξη των εργασιών της Βουλής και η ομιλία του βασιλιά, η οποία καθορίζει το νομοθετικό πρόγραμμα της κυβέρνησης για την κοινοβουλευτική περίοδο, αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις 17 Ιουλίου, αν και η ημερομηνία αυτή θα μπορούσε να αλλάξει από μια νέα κυβέρνηση.
Ποιος μπορεί να ψηφίσει και πώς;
Οι ψηφοφόροι πρέπει να είναι τουλάχιστον 18 ετών κατά την ημέρα της ψηφοφορίας και να είναι είτε Βρετανοί πολίτες, είτε Ιρλανδοί πολίτες, είτε πολίτες της Κοινοπολιτείας που πληρούν τις προϋποθέσεις.
Σχεδόν 50 εκατομμύρια είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους. Τα εκλογικά τμήματα λειτουργούν από τις 07:00, τοπική, έως τις 22:00. Η ψηφοφορία μπορεί να διεξαχθεί πηγαίνοντας στο εκλογικό κέντρο, με επιστολική ψήφο ή μέσω πληρεξουσίου.
Πηγή: Reuters, CNN, BBC, ΑΠΕ-ΜΠΕ / Φωτογραφίες: AP Photo
