Το εμβόλιο της βρετανικής φαρμακοβιομηχανίας AstraZeneca το οποίο είχε γεμίσει στην αρχή της πανδημίας με ελπίδες την ανθρωπότητα, αντιμετωπίζει μια σειρά από προβλήματα τόσο με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και με την αναστάτωση σχετικά με τα περιστατικά θρομβώσεων, τα οποία έπληξαν βαθιά το κύρος του, σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg.
Τη νύχτα της 23ης Μάρτιου,ο ελληνικής καταγωγής Σερ Μένε Πάγκαλος, επικεφαλής της βιοφαρμακευτικής έρευνας της AstraZeneca ξύπνησε από τηλεφώνημα του εκτελεστικού διευθυντή Πασκάλ Σοριό ο οποίος τον ενημέρωσε για τις αντιδράσεις στις ΗΠΑ περί της ανακοίνωσης της εταιρίας για 79% επιτυχία στις κλινικές δοκιμές του εμβολίου.
Το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ (Niaid) είχε μόλις εκδώσει ανακοίνωση βάση της οποίας ότι το πόρισμα των κλινικών μελετών τελικού σταδίου της AstraZeneca ίσως βασίστηκε σε παρωχημένα στοιχεία που αλλοιώνουν τα αποτελέσματα. Η εταιρία ξαφνιάστηκε που το αμερικανικό ινστιτούτο έσπευσε να δηλώσει δημοσίως τις αντιρρήσεις του και δεν προτίμησε όπως συνήθως να απευθυνθεί στην ίδια της φαρμακοβιομηχανία πρώτα.
Τα πράγματα επιδεινώθηκαν γρήγορα, με τον ίδιο τον δρα Φάουτσι να δηλώνει δημοσίως ότι «αυτό που συνέβη είναι πράγματι δυσάρεστο. Είναι αυτό που αποκαλούμε αβίαστο λάθος, διότι πιθανότατα πρόκειται για πολύ καλό εμβόλιο, αλλά αυτό το πράγμα δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να προκαλεί αμφιβολίες».
Δύο ημέρες αργότερα η AstraZeneca δημοσίευσε τα ενημερωμένα στοιχεία, περιλαμβάνοντας και τις περιπτώσεις ασθενών που αρχικά είχε αφήσει εκτός θεωρώντας ότι δεν είχαν τόση σημασία. Η ουσία των μελετών, ότι δηλαδή το εμβόλιο αποτρέπει κατά 100% τη σοβαρή νόσηση με Covid-19, χάθηκε μέσα σε όλα αυτά.
Η ιστορία του εμβολίου αυτού χαρακτηρίζεται από καλές προθέσεις αλλά επικοινωνιακές γκάφες, προβληματικές δοκιμές, κατασκευαστικούς εφιάλτες και πολιτικούς και οικονομικούς ανταγωνισμούς.
Το πλέον σοβαρό όλων των προβλημάτων, αναφέρει το Bloomberg, είναι το κύμα αναφορών σχετικά έναν μικρό αριθμό ανθρώπων που εμβολιάστηκαν, στην πλειονότητά τους κάτω των 60 ετών, και ανέπτυξαν μια σπάνια μορφή θρόμβωσης.
Τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας όσο και οι ρυθμιστικές αρχές σε Βρετανία και ΕΕ είπαν ότι εντόπισαν πιθανή σχέση ανάμεσα στο εμβόλιο και τις θρομβώσεις, αλλά τα πλεονεκτήματα του εμβολιασμού υπερτερούν σημαντικά του κινδύνου. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων πρότεινε να αναφέρονται οι θρόμβοι ως σπάνια παρενέργεια, ενώ στη Βρετανία συστήνεται η αποφυγή εμβολιασμού με το σκεύασμα των ατόμων κάτω των 30 ετών.
«Υπάρχει αυτό το μικρό σύννεφο που το ακολούθησε παντού, το οποίο νομίζω ότι είναι κάπως άδικο», λέει ο Τζον Μπέλ, Καναδός καθηγητής ιατρικής της Οξφόρδης που επιβλέπει τις σχέσεις μεταξύ του πανεπιστημίου και της AstraZeneca. «Αν κάποιοι άνθρωποι συνεχίζουν να επιτίθενται σε αυτό το εμβόλιο, κανείς δεν θα έχει την αυτοπεποίθηση να το χρησιμοποιήσει, και τότε έχουμε ένα τεράστιο πρόβλημα - επειδή είναι διαθέσιμο, είναι φτηνό, και είναι σαφώς εξαιρετικά αποτελεσματικό», λέει.
Ορισμένες κυβερνήσεις έχουν ήδη διακόψει τη χορήγηση του εμβολίου σε νέους, αλλά παρά τα προβλήματα πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες ζητούν περισσότερες δόσεις, παραπονούμενοι ότι η AstraZeneca δεν έχει τηρήσει τις υποσχέσεις της, ενώ απειλούν και να εμποδίσουν την εξαγωγή εμβολίων που έχουν παραχθεί ή εμβολιαστεί εντός της ΕΕ.
Παρά την αλλοίωση της εμπιστοσύνης του κόσμου σε αυτό, το εμβόλιο της AstraZeneca είναι ευκολότερο στη μεταφορά και συντήρηση από εκείνα των Pfizer-BioNTech και Moderna. Η βρετανική εταιρία έχει υποσχεθεί να παραδώσει έως και 3 δισεκατομμύρια δόσεις φέτος, πωλώντας τις σε μη κερδοσκοπική βάση, με ελάχιστο κόστος για τους αγοραστές του. Μονάχα το μονοδοσικό εμβόλιο τής Johnson & Johnson, η οποία επίσης έχει απεμπολίσει το εμπορικό κέρδος, αναμένεται να έχει συγκρίσιμη συνεισφορά στην καταπολέμηση της πανδημίας, αν και είναι πολύ πιο πίσω από την AstraZeneca σε επίπεδο παραγωγής.
Ως τώρα πάνω από 135 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου της AstraZeneca έχουν διανεμηθεί ανά τον κόσμο, συνιστώντας το βασικό αντικείμενο του Covax, του προγράμματος που τρέχει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την παροχή εμβολίων σε χώρες με χαμηλότερα εισοδήματα.
Η AstraZeneca και η Οξφόρδη είχαν και κακοτυχία, αλλά και υπέπεσαν σε μια σειρά σφαλμάτων που υπονόμευσαν τον πρωτοποριακό τους ρόλο στα εμβόλια κατά του κορονοϊού, σημειώνεται στο δημοσίευμα. "Είναι σοκαριστικό το ότι έκαναν τόσα λάθη", σχολιάζει ο Εζεκίελ Εμάνιουελ, καθηγητής ιατρικής δεοντολογίας και υγειονομικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια στις ΗΠΑ, και σύμβουλος του προέδρου Τζο Μπάιντεν.
Η Astra εν τω μεταξύ τα πήγαινε αρκετά καλά έχοντας καταφέρει υπό τον Σοριο να αντιμετωπίσει μια επιθετική εξαγορά 117 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Pfizer Inc. το 2014, αναπτύσσοντας παράλληλα τη φήμη ως θαυματουργή εταιρεία στη παραγωγή νέων φαρμάκων, ειδικά για καρκίνο. Όταν ο Μπελ μίλησε με τον Σοριο τον περασμένο Απρίλιο, είπε ότι η Οξφόρδη είχε θέσει δύο προϋποθέσεις: το εμβόλιο έπρεπε να πωληθεί σε μη κερδοσκοπική βάση τουλάχιστον για το πρώτο έτος και ότι η Astra έπρεπε να βοηθήσει να διασφαλίσει ότι ο αναπτυσσόμενος κόσμος θα λάμβανε δόσεις. Ο Μπελ είπε ότι ο επικεφαλής της AstraZeneca έσπευσε να συμφωνήσει, απαντώντας, «είμαι μαζί σου».
Επισημαίνεται πάντως ότι η AstraZeneca δεν είχε καμία πείρα από εμβόλια, έχοντας μόνο παρασκευάσει ρινικά σπρέι κατά της γρίπης μέχρι την ώρα που την προσέγγισαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης για την παραγωγή του εμβολίου του, κατόπιν της άρνησης της έτερης μεγάλης βρετανικής φαρμακοβιομηχανίας, της έμπειρης σε εμβόλια GlaxoSmithKline.
Αναφέρεται επίσης η χαρακτηριστική περίπτωση της διακοπής των δοκιμών όταν η ιστοσελίδα ειδήσεων υγείας Stat ανέφερε ότι ένας εθελοντής στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε σοβαρές παρενέργειες μετά τον εμβολιασμό..
Σύντομα έγινε γνωστό ότι οι δοκιμές διακόπηκαν, παγκοσμίως γεγονός που οδήγησε σε επικοινωνιακή καταιγίδα.
Υπό τεράστια πίεση για να αποκαλύψει περαιτέρω λεπτομέρειες, οι προγραμματιστές αρνήθηκαν, επικαλούμενοι την εμπιστευτικότητα των συμμετεχόντων - τυπική πρακτική με τέτοια γεγονότα και κάτι που συνήθως δεν γίνεται απαρατήρητο.
Επιπλέον, οι ερευνητές της Οξφόρδης υπέπεσαν σε σφάλμα με τις ποσότητες του εμβολίου στις κλινικές δοκιμές, κάτι που οδήγησε στη χορήγηση… μισής δεύτερης δόσης σε κάποιους εθελοντές, αλλοιώνοντας τα πρώτα αποτελέσματα και καθυστερώντας τη δεύτερη δόση για άλλους εθελοντές. Αυτά προκάλεσαν την αντίθεση των Αμερικανών ειδικών που είδαν από τότε με κακό μάτι το βρετανικό σκεύασμα.
Ακολούθησαν περισσότερα προβλήματα, όπως με την καθυστέρηση στην εγγραφή εθελοντών, την ασθένεια ενός εθελοντή που διέκοψε προσωρινά τις κλινικές δοκιμές το περασμένο καλοκαίρι και προκάλεσε θύελλα αρνητικών δημοσιευμάτων, και άλλα.
«Η AstraZeneca έμοιαζε με τη συμμορία που δεν μπορεί να πυροβολήσει σωστά», έλεγε χαρακτηριστικά ανώτερο στέλεχος της αμερικανικής κυβέρνησης επί Ντόναλντ Τραμπ.
Προέκυψαν μάλιστα και διαφορετικές εκδοχές από την Οξφόρδη και τη φαρμακοβιομηχανία για το τι είχε πάει στραβά στην περίπτωσης της λανθασμένη δοσολογίας, περιπλέκοντας περισσότερο την κατάσταση από πλευράς δημοσιότητας. Ωστόσο, παρά τα λάθη ο κόσμος έχει ανάγκη το εμβόλιό τους για να νικήσει την πανδημία, καταλήγει το Bloomberg.
