Το εκκρεμές στην Ουκρανία συνεχίζει να κινείται από την τέλεια μπλόφα έως την τέλεια καταιγίδα, καθώς η Ρωσία δεν έχει ακόμη λάβει τις τελικές της αποφάσεις, τονίζει στο Liberal ο καθηγητής Σ.Σέρμπος. Δεν έχει ακόμη επιλέξει τι είναι αυτό που θα προκρίνει, αν θα συμβιβασθεί με το λεγόμενο «μικρό» πακέτο, δηλαδή την ακύρωση της προοπτικής ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την υλοποίηση των συμφωνιών του Μίνσκ, που αφορούν Ντόνετσκ και Λουχάνσκ ή θα διεκδικήσει το «μεγάλο» πλέον πακέτο. Αυτό που αφορά, όπως ο ίδιος λέει, μια περιορισμένη στρατιωτική επιχείρηση στην Αν. Ουκρανία.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Παρά τις διαβεβαιώσεις της Μόσχας ότι προχωρά σε μερική απόσυρση των στρατευμάτων της από τα σύνορα, πληθαίνουν οι φωνές από τη Δύση που κάνουν λόγο ακόμα και για επικείμενη εισβολή. Ποια η εκτίμησή σας για τις εξελίξεις;
Η Ρωσία δεν έχει ακόμη λάβει τις αποφάσεις της. Δεν έχει ακόμη επιλέξει τι είναι αυτό που θα προκρίνει. Αν θα συμβιβασθεί με το λεγόμενο «μικρό» πακέτο, δηλαδή την ακύρωση της προοπτικής ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την υλοποίηση των συμφωνιών του Μίνσκ, έτσι, όπως την ερμηνεύει η Ρωσία ή θα διεκδικήσει το «μεγάλο» πλέον πακέτο που αφορά την περιορισμένη στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στην Αν.Ουκρανία.
Τι αφορά η συμφωνία που ουδέποτε εφαρμόστηκε πλήρως και γιατί είναι τόσο σημαντική για τη Μόσχα; Σύμφωνα με τη ρωσική ανάγνωση, με την οποία το Κίεβο διαφωνεί, η συμφωνία προβλέπει ένα «ειδικό καθεστώς ορισμένων περιοχών του Ντόνετσκ και Λουχάνσκ», γεγονός που της προσφέρει τη δυνατότητα να ελέγχει το έδαφος - χωρίς να το προσαρτήσει, όπως ακριβώς έκανε το 2014 με την Κριμαία - και να έχει έτσι άμεσο λόγο στα εσωτερικά της Ουκρανίας.
Εκτιμώ ότι αυτό είναι μέχρι που γράφονται αυτές οι γραμμές το δίλημμα του Πούτιν. Το εκκρεμές συνεχίζει να κινείται από την τέλεια μπλόφα έως την τέλεια καταιγίδα, με τη Ρωσία να αφήνει να εννοηθεί ότι αν η διπλωματία εξαντλήσει τις προσπάθειες της, τότε δεν αποκλείεται μια περιορισμένη και πολύ σύντομης διάρκειας επιχείρηση στην Αν. Ουκρανία. Αν αυτή εκδηλωθεί, τότε εκτιμώ ότι η Ρωσία θα κινηθεί και νοτιότερα, προκειμένου να καλύψει τις θέσεις του ρωσικού στόλου στην Αζοφική Θάλασσα, να αποκτήσει μεγαλύτερη εμβέλεια στη Μαύρη Θάλασσα και να συντηρεί έτσι μια μόνιμη απειλή για την Ουκρανία.
Το πρώτο λοιπόν θέμα είναι ότι με βάση τις μέχρι τώρα ενδείξεις, η Ρωσία δεν έχει αποφασίσει τι θα κάνει. Το δεύτερο είναι πως το Κίεβο δείχνει να μην είναι σε θέση να ανταποκριθεί τους συμβιβασμούς που του ζητά η Ρωσία (κατεύθυνση προς την οποία πιέζουν οι Αμερικανοί), κι όλα αυτά, ενώ ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι η Μόσχα θα αναθεωρήσει το «μικρό πακέτο». Ας μην ξεχνάμε ότι στο τραπέζι βρίσκεται το σχέδιο ψηφίσματος της Ρωσικής Δούμας που ενέκρινε την «ανεξαρτησία» των δύο ροσόφωνων περιοχών στην Ουκρανία.
Ακόμη και σήμερα, αρκετοί εκτιμούν ότι η Ρωσία έχει περισσότερα να χάσει, παρά να κερδίσει, από μια σύρραξη στην Ουκρανία. Τι πιστεύετε ;
Στην πραγματικότητα, η Ρωσία, θα προτιμούσε, εφόσον αυτό είναι εφικτό, να κρατήσει μια «ουδέτερη» Ουκρανία, να προβεί δηλαδή σε μια ανεπίσημη «φιλανδοποίηση» της χώρας. Ασκώντας μεγαλύτερο έλεγχο στην κεντρική της κυβέρνηση και βάζοντας τρικλοποδιές στην εσωτερική και εξωτερική της πολιτική, εφόσον προκριθεί η ρωσική ερμηνεία για τις συμφωνίες του Μίνσκ, τότε σταδιακά η Ρωσία θα πετύχαινε να αυξήσει τον έλεγχο και την επιρροή της. Σε ένα τέτοιο σενάριο, θα είχαμε επιστροφή στην εποχή των σφαιρών επιρροής και επικυριαρχίας στην Ευρώπη, γεγονός που πέραν από την Ουκρανία, αφορά ήδη τη Λευκορωσία. Αμφότερες είναι απαραίτητες ενδιάμεσες ζώνες ασφαλείας για τη Ρωσία, για αυτό που η ίδια αντιλαμβάνεται ως στρατηγικό βάθος απέναντι στη Δύση.
Στον αντίποδα, αν τελικά υπάρξει στρατιωτική εισβολή και η Ουκρανία μοιραστεί σε σφαίρες επιρροής, τα αντιρωσικά αισθήματα θα ενισχυθούν. Ξέρει καλά η Μόσχα ότι σε μια τέτοια περίπτωση ότι θα κέρδιζε Ντόνετσκ και Λουχάνσκ, αλλά θα έχανε εντελώς το υπόλοιπο κομμάτι της Ουκρανίας.
Όσο για την 11σέλιδη απάντηση του Κρεμλίνου στις προτάσεις της Ουάσινγκτον, οι νέες μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της Μόσχας, όπως να αποσυρθεί το ΝΑΤΟ από Κεντρική και Αν. Ευρώπη, δηλαδή να πάει πίσω στα όσα ίσχυαν το 1997, είναι προφανές ότι δυσχεραίνουν περαιτέρω την εξεύρεση λύσης, αφού δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτές από τις ΗΠΑ.
Εκτιμάτε ότι ο χρόνος μετρά υπερ της Μόσχας ή όχι ;
Ένα ερώτημα αφορά το κατά πόσο ο χρόνος μετρά αντίστροφα για τη Ρωσία. Αν ήθελε να προβεί σε μια μεγάλη επιχείρηση θα αξιοποιούσε τον αιφνιδιασμό και δεν θα άφηνε περιθώρια αντίδρασης στη Δύση, προετοιμάζοντάς τον για πολλαπλά σενάρια. Αυτός είναι και ο λόγος που επιμένω ότι εφόσον η Μόσχα προχωρήσει σε επέμβαση, αυτή θα είναι περιορισμένη και μικρής διαρκείας.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι σχετικά σύντομα ο πρόεδρος Πούτιν θα πρέπει να πάρει αποφάσεις. Για μια σειρά αντικειμενικών και επιχειρησιακών λόγων δεν μπορεί να συντηρούνται για αόριστο χρονικό διάστημα όλο αυτό το ανθρώπινο δυναμικό, μαζί με τον εξοπλισμό του, καθώς συνεπάγεται ένα σημαντικό χρηματοοικονομικό κόστος για τη Ρωσία.
Στον αντίποδα, η παρατεταμένη διάρκεια παραμονής των στρατευμάτων της στοχεύει να αναδείξει προς τη Δύση ότι δεν πρόκειται να αποχωρήσει, αν η Μόσχα δεν πάρει τίποτα. Άλλωστε, η απόφαση συγκέντρωσης τόσο μεγάλου αριθμού δυνάμεων, ήθελε να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα κρίσης, καταρχήν για να τραβήξει την προσοχή των ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί είναι αυτοί με τους οποίους θέλουν να διαπραγματευτούν οι Ρώσοι, κανείς άλλος. Διατηρώντας παράλληλα στο τραπέζι έναν αξιόπιστο μοχλό πίεσης, επιχειρεί να επανεκκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, ενώ το Κίεβο αισθάνεται την ανάσα του Κρεμλίνου στο σβέρκο του. Το μήνυμα που στέλνει η Ρωσία στο Κίεβο είναι ότι στο τέλος της ημέρας δεν θα πολεμήσει μαζί του κάποια δυτική δύναμη.
Δύο και πλέον μήνες από την έναρξη της κρίσης και παρά την κινητοποίηση της Δύσης, είναι στα χέρια της Ρωσίας το αν θα καταγράψει μια μικρότερη ή μεγαλύτερη νίκη, γεγονός που θα μεταφραστεί σε μια μικρότερη ή μεγαλύτερη ήττα για την άλλη πλευρά, πρωτίστως φυσικά για την Ουκρανία, δίχως όλα αυτά να σημαίνουν ότι στο τέλος της ημέρας δεν θα αναζητηθούν και συμβιβασμοί.
*Ο Σωτήρης Σέρμπος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
