Έξω από το ενεργειακό παιγνίδι της Ανατολικής Μεσογείου κινδυνεύει να βρεθεί η Τουρκία, καθώς η ενεργειακή κρίση που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία επισπεύδει τις κινήσεις για άντληση και εξαγωγή του φυσικού αερίου της περιοχής με τις αποφάσεις να λαμβάνονται στο αμέσως προσεχές διάστημα και οι αμεσότεροι οδοί εξαγωγής αγνοούν την Τουρκία.
Η επίθεση φιλίας της Τουρκίας σε Ισραήλ και Αίγυπτο πέραν όλων των άλλων λόγων εστιάζονται ακριβώς σε αυτήν την προσπάθειά της Τουρκίας να σπάσει τον «αποκλεισμό» της από περιφερειακές πρωτοβουλίες όπως το East Med Gas Forum (EMGS) και να εμπλακεί με οποιοδήποτε τρόπο στις αποφάσεις που θα ληφθούν τώρα αλλά θα καθορίσουν μακροπρόθεσμα την αναζήτηση νέων, την εκμετάλλευση υπαρχόντων κοιτασμάτων και τη διάθεση τους στη διεθνή αγορά.
Χθες μετά από διαβουλεύσεις που ξεκίνησαν τον Απρίλιο η Ε.Ε. υπέγραψε Πλαίσιο Συμφωνίας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο για την εξασφάλιση μακροπρόθεσμης και σταθερής προμήθειας της Ε.Ε. με φυσικό αέριο που παράγει το Ισραήλ και η Αίγυπτος και το οποίο θα εξάγεται από τους σταθμούς LNG της Αιγύπτου.
Τη συμφωνία υπέγραψαν ο Αιγύπτιος Υπουργός πετρελαίου Ταρεκ Αλ Μολά, η Επίτροπος Ενέργειας της Ε.Ε. Καντρι Σιμσον και η ισραηλινή υπουργός ενέργειας Καρίν Ελ Χαράρ παρουσία της Ούρσουλα φον ντε Λαϊεν στο πλαίσιο της Υπουργικής Διάσκεψης του EMGF στο Κάϊρο στην οποία την Ελλάδα εκπροσώπησε ο υπουργός ενέργειας Κ. Σκρέκας...
Το EMGF ιδρύθηκε το 2019 και έχει έδρα το Κάϊρο και αποτελεί μηχανισμό συνεργασίας στην αγορά φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο και διευκόλυνσης των εμπορικών σχέσεων στον τομέα της ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών που είναι η Αίγυπτος, η Παλαιστίνη, το Ισραήλ, η Ιορδανία, η Ελλάδα, η Κύπρος και η Ιταλία. Της υπογραφής του Πλαισίου Συμφωνίας είχε προηγηθεί επίσκεψη της προέδρου της Κομισιόν αλλά και του πρωθυπουργού της Ιταλίας Μ. Ντράγκι στο Ισραήλ για συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Ν. Μπένετ.
«Το Μνημόνιο Συνεννόησης θα επιτρέψει στο Ισραήλ να εξάγει φυσικό αέριο στην Ευρώπη για πρώτη φορά, και αυτό είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό αν σκεφτεί κανείς ότι σημαντικές συμφωνίες που έχουμε υπογράψει τον περασμένο χρόνο, καθιστούν το Ισραήλ και την αγορά ενέργειας και νερού του βασικό παράγοντα στον κόσμο. .», δήλωσε η Υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ Καρίν Ελ Χαράρ.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ήταν παρούσα στην υπογραφή, σε ανάρτηση της στο twitter επισημαίνει ότι «με τη Συμφωνία αυτή θα εργαστούμε για τη σταθερή παράδοση φυσικού αερίου στην ΕΕ από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αυτό θα συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια στην ΕΕ. Κτίζουμε υποδομές κατάλληλες για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας - την ενέργεια του μέλλοντος».
Η συμφωνία πρόκειται να συνεχιστεί τουλάχιστον έως το 2030 και θα μειωθεί σταδιακά έως το 2050. Οι πλευρές συμφώνησαν να εργαστούν από κοινού για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, καθώς και να συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα για την πράσινη ενέργεια. Η Ε.Ε. επίσης θα ενθαρρύνει τις ευρωπαϊκές εταιρείες να συμμετάσχουν στην αναζήτηση και παραγωγή φυσικού αερίου στην ΑΟΖ Ισραήλ και της Αιγύπτου.
Η Ισραηλινή υπουργός ενέργειας σε συνέντευξη της στο Ραδιόφωνο του Ισραηλινού Στρατού δήλωσε ότι και οι άλλες επιλογές όπως ο αγωγός EastMEd που θα μεταφέρει απευθείας ισραηλινό φυσικό αέριο στην Ευρώπη, παραμένει στο τραπέζι.
Η Αίγυπτος έχει μπει δυνατά στο παιγνίδι φιλοδοξώντας να καταστεί ο μεγάλος κόμβος της εξαγωγής του φυσικού αερίου της περιοχής εκμεταλλευόμενη όχι μόνο τα δικά της κοιτάσματα αλλά και τη διασύνδεση με τα κοιτάσματα του Ισραήλ και της Κύπρου, ώστε οι δυο σταθμοί LNG που διαθέτει να αποτελέσουν τον κέντρο εξαγωγής LNG.
Στην Αίγυπτο, υπάρχουν δύο μονάδες υγροποίησης φυσικού αερίου, η πρώτη είναι η μονάδα Idku, η οποία ανήκει στην Egyptian Liquefied Natural Gas Company, και περιλαμβάνει δύο μονάδες υγροποίησης και η άλλη είναι στη Damietta, που συνδέεται με την Ισπανοϊταλική Fenosa, η οποία εταιρεία περιλαμβάνει μόνο μία μονάδα. Η πρώτη έχει δυνατότητα παραγωγής 7,2 εκ. τόνων ετησίως, ενώ η δεύτερη έχει δυνατότητα παραγωγής 4,8 εκ τόνων ετησίως.
Με δεδομένη την άμεση ανάγκη κάλυψης των αναγκών που έχουν προκύψει στις διεθνείς αγορές και κυρίως την Ευρώπη, η μεταφορά LNG προκρίνεται από την κατασκευή ακριβών και χρονοβόρων στην υλοποίηση τους δικτύων αγωγών, χωρίς πάντως οι εμπλεκόμενες χώρες και κυρίως το Ισραήλ να έχει εγκαταλείψει το σχέδιο του East Med το οποίο θα εξαρτηθεί κυρίως από τις ποσότητες φυσικού αερίου που ενδέχεται να ανακαλυφθούν και να τεθούν σε εμπορική εκμετάλλευση το αμέσως προσεχές διάστημα στην Ισραηλινή και Κυπριακή ΑΟΖ.
Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσίευσε και το Bloomberg, οι εξαγωγές υγροποιημένου αερίου ανέρχονται σε περίπου ένα δισεκατομμύριο κυβικά πόδια φυσικού αερίου την ημέρα και σχεδιάζεται να μειωθούν αυτές οι ποσότητες κατά τους επόμενους τρεις μήνες ως αποτέλεσμα της αύξησης της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην τοπική αγορά και να αυξηθούν και πάλι από τον Σεπτέμβριο. Ο Αιγύπτιος υπουργός ενέργειας Ταρεκ ελ Μόλα μιλώντας στο Νταβός δήλωσε ότι η παραγωγή φυσικού αερίου της Αιγύπτου κυμαίνεται μεταξύ 6,6 και 6,7 δισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών την ημέρα, από τα οποία εξάγει ένα δισεκατομμύριο κυβικά πόδια ημερησίως, αναμένοντας αύξηση των εξαγόμενων ποσοτήτων στα 1,5 δισ. κυβικά πόδια ημερησίως για τα επόμενα δύο χρόνια
Πηγές που γνωρίζουν το περιεχόμενο των συνομιλιών Ισραήλ-Ε.Ε. τονίζουν ότι δεν αφορά μονο την κάλυψη των αναγκών που προκύπτουν από τον πόλεμο της Ουκρανίας αλλά πρόκειται για μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, λόγω και του στόχου της Ε.Ε. για πλήρη και μόνιμη απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Το Ισραήλ αναμένει να διπλασιάσει τις ποσότητες φυσικού αερίου προς εξαγωγή ειδικά μετά την αξιοποίηση των κοιτασμάτων Karish και Tanin, με την εταιρία Energean που εκμεταλλεύεται τα δυο κοιτάσματα να έχει δηλώσει ότι θα συνδέσει στο δίκτυο το Karish πιθανόν και εντός του Ιουλίου.
Το Ισραήλ πέραν των νέων αδειών που προτίθεται να δημοπρατήσει έχει ακόμη εντοπισμένα κοιτάσματα 8bcm ανοιχτά της Χάιφα από την εταιρία Energean, ενώ υπάρχουν κι άλλες προγραμματισμένες για φέτος έρευνες. Το 2019 το Ισραήλ κατανάλωσε περίπου 11.25 bcm ενώ τα αποθέματα του υπολογίζονται σε 900 Bcm βάσει των μέχρι τώρα ανακαλύψεων
Θα πρέπει να υπολογιστούν και πρόσθετες ποσότητες από την Κύπρο και το κοίτασμα Αφροδίτη όπου ηδη έχει αποφασιστεί η δημιουργία υποθαλάσσιου αγωγού προς την Αίγυπτο. Για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Αφροδίτη έχει προκύψει σοβαρή εμπλοκή με το Ισραήλ καθώς η ισραηλινή εταιρία η οποία έχει τα δικαιώματα του Οικοπέδου της Ισραηλινής ΑΟΖ που είναι παρακείμενο του κυπριακού Οικοπέδου 12 δεν έχει επιτρέψει την επίτευξη συμφωνίας για την έναρξη της εκμετάλλευσης. Πάντως, η ισραηλινή εταιρια DELEK που συμμετέχει στο Αφροδίτη ανακοίνωσε ότι προτίθεται να προχωρήσει μονομερώς στην εκμετάλλευση του κοιτάσματος και ότι προτίθεται να μισθώσει γεωτρύπανο για τη γεώτρηση, εάν δεν υπάρξει άμεσα Συμφωνία.
Η Ρωσία προμήθευε την Ευρώπη με το 40% της ετήσιας κατανάλωσης που έφθανε τα 150bcm. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, η Ανατολική Μεσόγειος θα μπορεί να καλύψει 20 bcm, οι ΗΠΑ έχουν υποσχεθεί 15-20 bcm LNG και το Κατάρ θα συμβάλει με ακομη 20-30 bcm..
