Πριν σχεδόν ένα χρόνο εκλέχθηκε η Τζόρζια Μελόνι, η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας, μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα με ακροδεξιές αντιλήψεις και νεοφασιστικές καταβολές. Με αφορμή την επίσκεψή της στην Αθήνα, συζητήσαμε με τον κ. Γολφάνγκο Πίκολι, συμπρόεδρο της εταιρείας πολιτικού ρίσκου Teneo, για την πορεία της χώρας, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, υπό την καθοδήγηση Μελόνι, καθώς και ποιες βασικές προκλήσεις καλείται θα αντιμετωπίσει. Κατά πόσο η Μελόνι έχει αποδειχθεί ο Ιανός της Ιταλίας;
«Νομίζω ότι υπάρχει ένα μικρό χάσμα μεταξύ της διεθνούς εικόνας της Μελόνι και του εσωτερικού» ξεκίνησε τη συζήτηση ο κ. Πίκολι.
«Σε διεθνές επίπεδο προσπαθεί να ακολουθήσει μια πολύ μετριοπαθή γραμμή. Έχουν εκλείψει οι αρχικοί φόβοι που υπήρχαν όταν ανέλαβε, όπως μία πιθανή διαμάχη με τις Βρυξέλλες, λιγότερη συνεργασία στην Ευρώπη και ζητήματα όσον αφορά την υποστήριξη προς την Ουκρανία. Τίποτα από αυτά δεν υλοποιήθηκε, επειδή ήταν πολύ προσεκτική και πολύ φιλοουκρανική, παρά τις αμφιβολίες που υπήρχαν στην Ιταλία σχετικά με το τελευταίο.
Η σχέση της με ορισμένες χώρες παραμένει δύσκολη, κυρίως με τη Γαλλία, αλλά έχει, δημιουργήσει καλές σχέσεις, για παράδειγμα, με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και με τον πρόεδρο Μπάιντεν.
Ωστόσο, όποτε γίνονται κρίσιμες συναντήσεις για την Ουκρανία, η Ιταλία δεν προσκαλείται ποτέ. Εξακολουθεί να μην είναι στην ομάδα της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ και της Γαλλίας, όταν πρέπει να ληφθούν μεγάλες αποφάσεις.
Επίσης, ως προς τις σχέσεις με την Κίνα, η κυβέρνηση της πρέπει να αποφασίσει, μέχρι το τέλος του έτους, αν θα αποχωρήσει από τη συμφωνία Belt & Road» εξηγεί ο κ. Πίκολι. Η Ιταλία είναι η μόνη δυτική χώρα που έχει υπογράψει αυτή τη συμφωνία, γεγονός που σχολιάστηκε αρνητικά από τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον και επιπροσθέτως, εκτιμάται ότι, δεν έχει αποφέρει τα προσδοκόμενα οφέλη.
«Στο εσωτερικό, ωστόσο, είναι μια διαφορετική ιστορία. Ιδίως όσον αφορά την κοινωνική πολιτική, η δεξιά πτέρυγα εξακολουθεί να ενισχύεται. Έτσι, στο θέμα των μεικτών ζευγαριών και των φύλων, στις εκπαιδευτικές πολιτικές και στην απασχόληση σε θέσεις-κλειδιά, όπως στην κρατική τηλεόραση και σε άλλους δημόσιους φορείς, καθώς και στο οικονομικό μέτωπο, βλέπουμε τις παραδοσιακές δεξιές ή και ακροδεξιές πολιτικές στάσεις. Ακόμη και στο περιβάλλον, οι θέσεις της κυβέρνησης δεν είναι τόσο πράσινες, όσο ισχυρίζεται ότι είναι.
Η Τζόρτζια Μελόνι παραμένει δημοφιλής, υπό την έννοια ότι το κόμμα της, «Αδέλφια της Ιταλίας», βρίσκεται σήμερα γύρω στο 30%, λίγο-πολύ δηλαδή στο ποσοστό που πήραν στις εκλογές. Αυτό οφείλεται στο ότι κερδίζει υποστηρικτές από τη Forza Italia, ειδικά μετά το θάνατο του Μπερλουσκόνι, αλλά και από τη Λέγκα του Σαλβίνι, στο ότι τα μέσα ενημέρωσης είναι ευθυγραμμισμένα μαζί της, αλλά κυρίως στο ότι η αντιπολίτευση δεν εμφανίζεται ουσιαστικά πουθενά», εξηγεί ο κ. Πίκολι.
Στο ερώτημά μας κατά πόσο η εκλογή της 37χρονης Έλι Σλάιν, στην αρχηγία του Δημοκρατικού Κόμματος, τον Φεβρουάριο, έχει επιφέρει αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό, ο κ. Πίκολι μας απάντησε ότι «η Σλάιν είναι πολύ προοδευτική για να προσελκύσει μεγάλη υποστήριξη και το ίδιο το κόμμα είναι τοξικό. Συνεπώς, δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να αλλάξει το Δημοκρατικό Κόμμα, το οποίο παραμένει, σε πολύ μεγάλο βαθμό, απλός θεατής, κάτι που δεν πιστεύω πρόκειται να αλλάξει σύντομα».
Το βασικό πρόβλημα της Ιταλίας είναι η οικονομία, η οποία συρρικνώθηκε κατά 0.3% το δεύτερο τρίμηνο του 2023, όταν η ευρωζώνη συνολικά είχε αύξηση 0.3%. Το χρέος της χώρας έχει μεν πτωτική τάση τα τελευταία χρόνια, αλλά παραμένει υψηλό.
«Τώρα αγωνίζονται επειδή δεν έχουν μείνει χρήματα. Πρέπει να προετοιμάσουν τον προϋπολογισμό για το επόμενο έτος και χρειάζεται να βρουν περίπου 25-30 δισεκατομμύρια ευρώ. Η πραγματικότητα αρχίζει σιγά-σιγά να συνειδητοποιείται τώρα. Τελειώνει ο μήνας του μέλιτος», αναλύει ο κ. Πίκολι.
Η Ιταλία προσδοκά πολλά από το πρόγραμμα NextGeneration της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του οποίου είναι ο μεγαλύτερος παραλήπτης, αλλά δυσκολεύεται να το υλοποιήσει. Ενδεικτικά, στο τέλος Φεβρουαρίου είχε χρησιμοποιήσει μόνο €25.7 δις από τα προβλεπόμενα €66.9 δισ.
Η κυβέρνηση έχει υποβάλλει αίτημα για αναθεώρηση του σχεδίου, με την αιτιολογία της αύξησης των τιμών της ενέργειας και των δομικών υλικών, η οποία τώρα εξετάζεται από τις Βρυξέλλες. Επίσης, προσπαθεί να πάρει παράταση του προγράμματος.
«Η πραγματική δοκιμασία για την Μελόνι έπεται και αφορά τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ο οποίος είναι και ένας από τους λόγους που έρχεται στην Ελλάδα, επειδή αναζητά στήριξη. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα μεγάλο τεστ για να δούμε αν θα επικρατήσει η μετριοπαθής στάση ή αν θα πιέσει για να διατηρήσει τις δαπάνες πιο ελεύθερες. Τώρα σε ποιο βαθμό ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι διατεθειμένος να ξοδέψει το δικό του πολιτικό κεφάλαιο στις Βρυξέλλες για να υποστηρίξει τη θέση της Ιταλίας, νομίζω ότι είναι ασαφές, αλλά είναι φυσιολογικό για την Μελόνι να το επιδιώξει», καταλήγει ο κ Πίκολι.
Ένα άλλο σημαντικό θέμα στην Ιταλία είναι το μεταναστευτικό. «Παρά το ότι αυτή τη δεξιά κυβέρνηση έδωσε πολλές υποσχέσεις για το σταμάτημα των μεταναστών και την αντιμετώπιση του ζητήματος, βρισκόμαστε σε μια τριετή κορύφωση όσον αφορά τις αφίξεις φέτος το καλοκαίρι», εξηγεί ο κ. Πίκολι.
Οι φετινές μεταναστευτικές εισροές, από τη Βόρεια Αφρική, ανέρχονται σε περισσότερες από 113.000, ενώ μόνο στη Λαμπεντούζα, η οποία έχει σχεδιαστεί για 400, βρίσκονται περίπου 4.000. Ο πρόεδρος της Ιταλίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «οι τακτικές, βιώσιμες και επαρκώς υψηλές ποσοστώσεις είναι ο μόνος τρόπος για να εξαλειφθεί η σκληρή εμπορία ανθρώπων». Ήδη η κυβέρνηση της Μελόνι αυξάνει τις ποσοστώσεις τακτικής εισόδου σε 452.000 για εργασιακούς λόγους και επεκτείνει τις εμπλεκόμενες επαγγελματικές κατηγορίες και παραγωγικούς τομείς. Σύμφωνα με το σχετικό διάταγμα νόμιμης μετανάστευσης, η Ιταλία χρειάζεται 833.000 νέους μετανάστες τα επόμενα τρία χρόνια.
«Αυτό είναι ένα θέμα που «τσιμπάει» λίγο, αλλά νομίζω ότι αντιλαμβάνονται πλέον ότι δεν υπάρχει εύκολη λύση», σχολιάζει ο κ. Πίκολι.
Το μεταναστευτικό είναι επίσης ψηλά στην ατζέντα συζήτησης μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας.
«Ένα άλλο θέμα που την απασχολεί και ενδεχομένως να συζητήσει με τον Έλληνα πρωθυπουργό, είναι οι επερχόμενες ευρωπαϊκές εκλογές. Υπάρχουν φήμες ότι το κόμμα της Μελόνι, «Αδέλφια της Ιταλίας», θα προσπαθήσει να προσχωρήσει στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ). Για να το καταφέρει θα χρειαστεί τη στήριξη του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος είναι ένα από τα αστέρια του EΛΚ λόγω του ότι είναι ένας από τους λίγους πολιτικούς του που κερδίζει τις εκλογές», καταλήγει ο κ. Πίκολι.
