Την Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου οι Ιταλοί καλούνται να ψηφίσουν την 70η μεταπολεμικά κυβέρνησή τους. Εκατό χρόνια μετά την ανάληψη εξουσίας από τον Μπενίτο Μουσολίνι, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, θα κερδίσει η δεξιά συμμαχία, πρώτο κόμμα θα είναι τα «Αδέλφια της Ιταλίας» και πρωθυπουργός θα αναλάβει η Τζόρτζια Μελόνι. Θα είναι η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας, ακροδεξιά με νεοφασιστικές καταβολές.
Στην Ιταλία αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο πολιτικές τάσεις, μας εξηγεί ο κ. Τζογόπουλος. Η μία είναι η δεξιά - κεντροδεξιά και η άλλη κεντροαριστερή. Το εκλογικό σύστημα ευνοεί τις συμμαχίες οπότε τα κόμματα τα οποία λίγο -πολύ συμφωνούν ως προς την ιδεολογία και την πολιτική συνεργάζονται με σκοπό να έρθουν στην εξουσία.
Ωστόσο, ο Ενρίκο Λέτα, ο αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος, ο οποίος είναι ένας πολύ σοβαρός πολιτικός, δεν κατάφερε να συσπειρώσει τα αριστερά κόμματα προκειμένου να απειλήσουν την κεντροδεξιά συμμαχία, για δύο βασικούς λόγους. Αφενός έχει προσωπική αντιπαράθεση με τον φιλελεύθερο Ματέο Ρέντσι και αφετέρου, υπάρχει βαθιά ρήξη με το «Κίνημα των Πέντε Αστέρων» του Τζουζέπε Κόντε, οπότε δεν μπόρεσε να ενώσει το κέντρο με την κεντροαριστερά.
Παράλληλα, το κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι, τα «Αδέλφια της Ιταλίας», είναι το μόνο από τα σημαντικά κόμματα που δεν υποστήριξε την κυβέρνηση του Ντράγκι τους 18 μήνες της εξουσίας του και συνεπώς δεν υπέστη την αντίστοιχη φθορά. Το αποτέλεσμα είναι ότι ενώ στις εκλογές του 2018 έλαβε μόλις το 4%, σε αυτές τις εκλογές αναμένεται να βγει πρώτο με 25 %.
Οι Ιταλοί ψηφοφόροι δεν ασχολούνται ιδιαίτερα με την ιδεολογική ταυτότητα των Αδελφών της Ιταλίας, παρά το ότι, ενδεικτικά, απόγονοι του Μουσολίνι συμμετέχουν στο κόμμα. Οι Ιταλοί είναι απλά διατεθειμένοι να δώσουν την ευκαιρία σε κάποιον καινούργιο που δεν έχει φθαρεί.
Το νούμερο ένα το οποίο τους απασχολεί είναι ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία για την καθημερινότητά τους, τονίζει ο κύριος Τζογόπουλος. Δηλαδή για την ακρίβεια και τον πληθωρισμό. Η Ιταλία έχει από τα υψηλότερες τιμές ρεύματος στην Ευρώπη και οι Ιταλοί θέλουν πρωτίστως να ελαφρύνει η τσέπη τους. Σύμφωνα με έρευνες, αν μπορούσαν να επιλέξουν, θα προτιμούσαν μία κυβέρνηση τεχνοκρατών αντί πολιτικών.
Μπορεί οι Ιταλοί να ενδιαφέρονται κυρίως για την ακρίβεια όμως αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι η επικρατέστερη υποψήφια έχει ένα προφίλ που ανησυχεί πολλούς. Συντηρητική, καθολική, με νεοφασιστικές καταβολές από τα χρόνια της εφηβείας της. Δηλώνει γυναίκα, μητέρα, Ιταλίδα, χριστιανή, δηλώνει έτοιμη. Είναι κατά των ΛΟΑΤΚΙ, κατά των μεταναστών, κατά της Ισλαμικής βίας.
Είναι υπέρ του ΝΑΤΟ, σκεπτική απέναντι στην Ευρώπη, στηρίζει το Ισπανικό ακροδεξιό Vox και τον Ορμπάν, αλλά κρατάει αποστάσεις από την Λεπέν. Καταδικάζει τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και είναι υπέρ των οικονομικών κυρώσεων, την ώρα που στη συμμαχία της ακούγονται πολλές φωνές.
Ο Σαλβίνι καταδικάζει μεν την εισβολή αλλά θεωρεί ότι οι κυρώσεις στρέφονται πρωτίστως κατά του ιταλικού λαού, ενώ ο Μπερλουσκόνι, παρά το ότι στηρίζει ανοιχτά τον Πούτιν διατηρεί πιο διαλλακτική σχέση ως προς τις κυρώσεις. Αυτή η πολυφωνία – ή παραφωνία- είναι ενδεικτική ως προς τις δυσκολίες που θα υπάρξουν για να μπορέσει να ισορροπήσει η δεξιά συμμαχία και να κυβερνήσει επιτυχώς.
Η Ευρώπη εύλογα προβληματίζεται. Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς δήλωσε χαρακτηριστικά ότι ανησυχεί για την κοινωνική και ηθική ατζέντα της δεξιάς συμμαχίας. Επίσης, υπάρχει διάχυτη αγωνία για το πώς η άπειρη, τεχνοκρατικά και πολιτικά, Τζόρτζια Μελόνι, θα διαχειριστεί το πακέτο των 200 εκ. ευρώ που έχει λάβει η Ιταλία από Ταμείο Ανάκαμψης. Η Ιταλία είναι η 3η μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, με υπέρογκο χρέος της τάξεως του 150% του ΑΕΠ. Η οικονομική της σταθερότητα είναι άμεσα συνδεδεμένη με το ευρώ.
«Η μεγάλη διαφορά που ενδεχομένως να υπάρξει είναι ότι η καινούργια ιταλική κυβέρνηση πιθανώς να εκτροχιάσει το πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων, το οποίο είχε προχωρήσει η κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι. Διότι αυτό το οποίο έχει πει η Μελόνι είναι ότι ίσως χρειαστεί περισσότερη κοινωνική στήριξη των Ιταλών πολιτών από τα χρήματα», σχολίασε ο κ. Τζογόπουλος.
Εφόσον λοιπόν η Τζόρτζια Μελόνι πράγματι αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας θα φανεί αν θα είναι ο Ιανός της Ιταλίας, οδηγώντας τη χώρα σε συντηρητισμό, απομόνωση και προστατευτισμό, ή αν θα συνεχίσει λίγο - πολύ τη ρότα του Μάριο Ντράγκι.
Ό,τι και αν συμβεί, ως προς την Ελλάδα, αυτό το οποίο πρέπει να προσμένει χώρα μας είναι η συνέχιση της πολύ καλής οικονομικής συνεργασίας που ήδη υπάρχει. Η Ιταλία είναι η πιο σημαντική χώρα για τις ελληνικές εξαγωγές στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ παράλληλα γίνονται σημαντικές ιταλικές επενδύσεις στην Ελλάδα, όπως για παράδειγμα στα ναυπηγεία. Πέρα από τα οικονομικά συμφέροντα, υπάρχουν σημαντικά θέματα κοινού ενδιαφέροντος στην εξωτερική πολιτική, αλλά και στα ενεργειακά. Η Ελλάδα βρίσκεται κοντά στην Ιταλία και πρέπει να βρίσκεται κοντά στην Ιταλία.
Κείμενο της Μαριλίζας Αναστασοπούλου, το οποίο βασίζεται στο ομώνυμο podcast του «Τι Κόσμος», με συνομιλητή τον Δρ. Γ. Τζογόπουλο.
*Ο Δρ. Γιώργος Τζογόπουλος είναι λέκτορας στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο και senior fellow στο ΕΛΙΑΜΕΠ
