«Μήνυμα» με πολλαπλούς αποδέκτες και εξίσου πολλαπλές αναγνώσεις επιλέγει να στείλει ο πρόεδρος της Κίνας με την βέβαιη πλέον απουσία του από τη Σύνοδο Κορυφής της G20 που φιλοξενεί προσεχώς η «αντίπαλη» Ινδία, σε στιγμή κατά την οποία εκείνη έχει καταστεί προνομιακός εταίρος για την κυβέρνηση Μπάιντεν ακριβώς εξαιτίας του σινο-αμερικανικού στρατηγικού ανταγωνισμού, ενώ ο ίδιος ο Σι Τζινπίνγκ διεκδικεί όλο και πιο επιθετικά να «στέψει» την Κίνα γεωπολιτική υπερδύναμη.
Ούτε ο Σι Τζινπίνγκ, ούτε και κανένας πρόεδρος της Κίνας, δεν έχει απουσιάσει από σύνοδο της G20 σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων από το 2008, όταν συγκροτήθηκε ένα φιλόδοξο σχήμα σε αναζήτηση ευρύτερων συναινέσεων μεταξύ των ισχυρότερων χωρών του κόσμου, παρά τις κοινωνικο-πολιτικές και οικονομικές τους αντιθέσεις.
Στο «τραπέζι» της συνόδου που θα λάβει χώρα το Σαββατοκύριακο στο Νέο Δελχί θα καθίσει αντί του προέδρου ο πρωθυπουργός της Κίνας, Λι Τσιανγκ, όπως γνωστοποίησε τη Δευτέρα το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών προς επιβεβαίωση δημοσιευμάτων που είχαν ήδη προϊδεάσει για την απουσία του Σι επικαλούμενα διπλωματικές πηγές -γεγονός που, πέραν των άλλων, «μεταφράζεται» και σε μία ακόμη χαμένη «ευκαιρία» για ένα τετ-α-τετ με τον Τζο Μπάιντεν που επί μήνες προαναγγέλλεται από αμερικανικής πλευράς, αλλά ποτέ δεν συμβαίνει.
Απών θα είναι σαφώς και ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, όπως δεν παρέστη και στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της ομάδας BRICS στη Νότια Αφρική, καθώς στην πράξη η Πρετόρια θα όφειλε να τον συλλάβει σε εκτέλεση του διεθνούς εντάλματος σύλληψης που έχει εκδώσει σε βάρος του το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) για διάπραξη εγκλημάτων πολέμου στην Ουκρανία. Ο Πούτιν αναμένεται να απευθυνθεί στη σύνοδο μέσω βιντεοσύνδεσης, όπως και προ δύο εβδομάδων στις BRICS όταν και επανέλαβε το αφήγημα που συνοδεύει τη ρωσική εισβολή και «διαβεβαίωσε» πως η πορεία προς έναν πολυπολικό κόσμο, μακριά από την ηγεμονία των ΗΠΑ, είναι μη αναστρέψιμη.
Στην απουσία του Σι Τζινπίνγκ από την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής διακρίνεται εν πρώτοις καθαρή στόχευση να υπονομεύσει την εκ περιτροπής προεδρία της Ινδίας στην G20 και το ίδιο το κύρος της στο διεθνές στερέωμα, όχι μόνο υπό το φως των συνοριακών διενέξεων που σταθερά χωρίζουν τις δύο χώρες, αλλά και του πρόσφατου αναβαθμισμένου διπλωματικού ρόλου της Ινδίας, η οποία και «είδε» την πολιτική της ισχύ τόσο σε περιφερειακό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, να ενισχύεται εν μέσω των ραγδαίων γεωπολιτικών αλλαγών που πυροδότησε ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Ο Σι Τζινπίνγκ δυσκολεύεται να ξεχάσει ότι ο Ναρέντρα Μόντι έγινε δεκτός τον Ιούνιο με τιμές από τον Τζο Μπάιντεν, ο οποίος έστρωσε για πρώτη φορά το κόκκινο χαλί για τον Ινδό πρωθυπουργό στον Λευκό Οίκο προς εδραίωση «μίας εκ των πλέον καθοριστικών εταιρικών σχέσεων του 21ου αιώνα», όπως δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος. Συνολικά τους τελευταίους μήνες έχει καταστεί περισσότερο από σαφής η στρατηγική επένδυση των Ηνωμένων Πολιτειών όχι μόνο στην Ινδία, αλλά και στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, ως «ανάχωμα» στον κινεζικό επεκτατισμό.
Από τις πάγιες συνοριακές διαμάχες, τη θέση που έλαβε ανοιχτά κατά των κινεζικών επεκτατικών κινήσεων στη Νότια Σινική Θάλασσα, μέχρι την καταδίκη της επιθετικής χρήσης της «διπλωματίας του χρέους» του καθεστώτος Σι σε γειτονικές χώρες όπως η Σρι Λάνκα, έως -και κυρίως- τη διαφωνία ως προς το «δρόμο» που μπορεί και πρέπει να πάρουν οι BRICS, η αντιπαλότητα μεταξύ Ινδίας και Κίνας οξύνεται. Είναι η Ινδία, μαζί με τη Βραζιλία, που κοντράρουν την κοινή επιδίωξη των Σι Τζινπίνγκ και Βλαντιμίρ Πούτιν να καταστήσουν την ομάδα BRICS γεωπολιτικό ανταγωνιστή των ΗΠΑ και «αντίβαρο» στην G7.
Πλήγμα για το κύρος της G20
Μία διάσκεψη χωρίς τον Σι Τζινπίνγκ δεν συνιστά πλήγμα μόνο για την Ινδία, αλλά και για το κύρος της ίδιας της G20 ως κατεξοχήν φόρουμ παγκόσμιας διακυβέρνησης. Οι διαφωνίες μεταξύ των μελών της σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς και την κατανομή των βαρών μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων οικονομιών, έχει εμποδίσει επί μήνες πολλαπλά υπουργικά φόρουμ να καταλήξουν σε οποιαδήποτε συναίνεση για θέματα από την υγειονομική περίθαλψη έως την κλιματική αλλαγή.
Ινδοί παρατηρητές δηλώνουν πεπεισμένοι πως η Κίνα είναι αποφασισμένη να «αμαυρώσει» τη Σύνοδο σε στιγμή έντονης αντιπαράθεσης με την Ινδία. «Η Κίνα είναι εκείνη που έχει εμποδίσει τη συναίνεση σχεδόν σε όλα τα ζητήματα», επισημαίνει στους Financial Times η Ιντράνι Μπάγκι, διευθύνουσα σύμβουλος της ινδικής «δεξαμενής σκέψης» Ananta Aspen Centre.
Δεδομένου ότι μόλις προ ημερών ο Κινέζος πρόεδρος παρέστη στη Σύνοδο Κορυφής των BRICS -η οποία και απηύθυνε επίσημα πρόσκληση ένταξης σε Σαουδική Αραβία, Ιράν, Αιθιοπία, Αίγυπτο, Αργεντινή και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα- η κίνησή του να «σνομπάρει» την G20 μπορεί κατά τους αναλυτές να έρχεται και στο πλαίσιο της εντεινόμενης προσπάθειας για την ανάδειξη έτερων πολυμερών σχημάτων έναντι εκείνων που θεωρείται ότι «αμερικανο-κρατούνται».
Το γεγονός ότι ο Σι «σνομπάρει» το «δυτικό κλαμπ» της G20 αμέσως μετά τη συμμετοχή στη Σύνοδο Κορυφής των BRICS μπορεί να στοχεύει σε μία «οπτική απεικόνιση» -διά της απουσίας του- του αφηγήματος που προβάλλει ότι «η Ανατολή ανεβαίνει, και η Δύση πέφτει», κατά την εκτίμηση που δίνει μιλώντας στον Guardian o Ουέν-τι Σουνγκ, πολιτικός επιστήμονας με ειδίκευση σε ζητήματα Κίνας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας.
Ο ίδιος θεωρεί πως ο Σι Τζινπίνγκ θα μπορούσε επίσης να θέλει να αποφύγει μία συνάντηση με τον πρωθυπουργό της Ιαπωνίας, Φουμίο Κισίντα, την ώρα που η Κίνα «βρυχάται» για την έναρξη της διαδικασίας απόρριψης των ραδιενεργών υδάτων από τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα ή να πρόκειται ακόμη και μία πράξη αλληλεγγύης προς τον επίσης (αναγκαστικά) απόντα Βλαντιμίρ Πούτιν -αν και αυτό είναι ένα σενάριο που δεν συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες.
O Κινέζος πρωθυπουργός, Λι Τσιάνγκ, είναι μεν το δεξί χέρι του Σι Τζινπίνγκ, όμως για τον Τζος Λίπσκι, διευθυντή του τμήματος Γεωοικονομικής του εδρεύοντος στην Ουάσινγκτον think-tank Atlantic Council, η απουσία του Κινέζου προέδρου από τη σύνοδο θέτει ουσιαστικά υπό αμφισβήτηση «τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και επιτυχία» της G20. «Όταν μιλάει η G20, μιλάει χωρίς την επιβεβαίωση της Κίνας, στις διαπραγματεύσεις για την αναδιάρθρωση του χρέους, για παράδειγμα;» λέει ο Λίπσκι, συμπληρώνοντας: «Αυτό αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το μέλλον της G20»,
Στις δύο πρώτες Συνόδους Κορυφής το 2008 και το 2009, που πραγματοποιήθηκαν για να σφυρηλατηθεί μια συντονισμένη απάντηση στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η G20 χαιρετίστηκε ως το αναδυόμενο πρωταρχικό διεθνές όργανο λήψης αποφάσεων, αντανακλώντας την αυξανόμενη σημασία και οικονομική επιρροή των αναπτυσσόμενων χωρών με επικεφαλής την Κίνα.
Ο Γκόρντον Μπράουν, ο οποίος φιλοξένησε τη Σύνοδο Κορυφής του 2009 ως πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωνε τότε ότι η G20 αντιπροσωπεύει «μία συνάντηση του κόσμου». Όμως η ρήξη της Ρωσίας με τη Δύση, με την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και την πλήρη εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, διέσπασε την ενότητα της G20 και η επακόλουθη παγκόσμια κρίση, παράλληλα με την κλιμακούμενη ένταση στις σινο-αμερικανικές σχέσεις τα τελευταία χρόνια, έχει επιδεινώσει τις διαφορές μεταξύ των ανεπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων μελών της.
Από αμερικανικής πλευράς, ο Τζο Μπάιντεν είχε εκφράσει απογοήτευση για το γεγονός ότι δεν θα συναντήσει τον Σι Τζινπίνγκ στο περιθώριο των εργασιών της G20, πριν καν αυτό επιβεβαιωθεί. «Είμαι απογοητευμένος -αλλά θα τον δω» είπε ο Αμερικανός πρόεδρος, έχοντας προ καιρού «διαβεβαιώσει» σε συνέντευξή του στο δίκτυο CNN πως θα συναντηθεί κάποια στιγμή μαζί του το φθινόπωρο. Αφότου ανέλαβε την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών ο Τζον Μπάιντεν έχει συναντηθεί κατ’ ιδίαν με τον Σι Τζινπίνγκ μόνο μία φορά, το Νοέμβριο του 2022, επίσης στο περιθώριο των εργασιών της G20.
Πάντως, και στο πλαίσιο της πρόσφατης διάσκεψης των BRICS στη Νότια Αφρική ο Σι Τζινπίνγκ απουσίασε μυστηριωδώς από επιχειρηματική εκδήλωση στην οποία είχε προγραμματιστεί να εκφωνήσει ομιλία. Ήταν ο μόνος εκ των ηγετών των κρατών-μελών των BRICS που δεν παρέστη· o Κινέζος υπουργός Εμπορίου, Γουάνγκ Γουεντάο, ανέγνωσε μία ομιλία εκ μέρους, και εξήγηση για την απουσία Σι ουδέποτε δόθηκε.
