Έρχεται ως όλα δείχνουν η στιγμή της εκεχειρίας στη Λωρίδα της Γάζας έπειτα από 15 και πλέον μήνες άκαρπων μεσολαβητικών προσπαθειών και διαπραγματεύσεων. Με φόντο την επικείμενη ορκωμοσία Τραμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών διαφαίνεται ότι βαίνει προς οριστικοποίηση το πλαίσιο συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς για την εφαρμογή κατάπαυσης του πυρός και την απελευθέρωση σε πρώτη φάση 33 ομήρων με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση Παλαιστινίων κρατουμένων.
Τρία είναι τα στάδια και τεράστιες οι προκλήσεις της συμφωνίας εκεχειρίας -αρχικής διάρκειας 42 ημερών- που φέρεται να «κλειδώνει» στις έμμεσες συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών στη Ντόχα υπό τη μεσολάβηση ΗΠΑ, Αιγύπτου και Κατάρ. Είναι η ανάσα που ζητούν οι οικογένειες των Ισραηλινών ομήρων που από την 7η Οκτωβρίου του 2023 κοιμούνται και ξυπνούν στον ίδιο εφιάλτη, και η ανάσα που έχουν απελπιστική ανάγκη οι εκτοπισμένοι σε ποσοστό 80% άμαχοι της Γάζας, παγιδευμένοι σε έναν καταστροφικό πόλεμο που πυροδότησε η Χαμάς.
Το γενικό κλίμα και οι δηλώσεις που φθάνουν από το Ισραήλ, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ παραπέμπουν στο ότι η συμφωνία μπορεί να αποτελεί ζήτημα ωρών ή ημερών, ωστόσο διατηρούνται ορισμένες επιφυλάξεις κυρίως γιατί ενώ οι εκπρόσωποι της Χαμάς στο εξωτερικό φαίνεται να έχουν συναινέσει στο πλαίσιο, εντούτοις ακόμη δεν έχει υπάρξει απάντηση από τη λεγόμενη «Χαμάς εσωτερικού» της οποίας κινεί τα νήματα ο Μοχάμαντ Σινουάρ, αδελφός του νεκρού ενορχηστρωτή της 7ης Οκτωβρίου Γιαχία Σινουάρ.
Η υπό οριστικοποίηση παρούσα συμφωνία εκεχειρίας δεν σηματοδοτεί σε κάθε περίπτωση πάντως και τη λήξη του πολέμου.
Οι διαπραγματεύσεις για να περάσουν οι δύο πλευρές στο δεύτερο στάδιο της εκεχειρίας θα ξεκινήσουν την 16η ημέρα αφότου τεθεί σε ισχύ. Θα απαιτηθούν περαιτέρω δύσκολες διαπραγματεύσεις με επίκεντρο την απελευθέρωση περισσότερων Ισραηλινών πολιτών και στρατιωτών που κρατούνται στη Γάζα, και είναι και αυτές που θα οδηγήσουν στο τρίτο στάδιο που θα αφορά πλέον το μέλλον μέλλον του παλαιστινιακού θύλακα. Στην τρίτη φάση προβλέπεται ότι θα έχουν απελευθερωθεί πλέον όλοι οι όμηροι και μόνο τότε θα είναι η πλήρης η ισραηλινή στρατιωτική απόσυρση.
Η συνέχιση των συνομιλιών, και κατ' επέκταση η κατάπαυση του πυρός, δεν μπορεί να θεωρηθεί ωστόσο εγγυημένη πέραν της πρώτης φάσης της συμφωνίας (εφόσον και σε αυτή την περίπτωση όλα κυλήσουν ομαλά). Αυτός είναι και ο μεγάλος φόβος των οικογενειών των ομήρων.
Σε 15 μήνες πολέμου, το Ισραήλ και η Χαμάς συμφώνησαν μόνο σε μια σύντομη κατάπαυση του πυρός τις πρώτες εβδομάδες μετά την εισβολή στη Γάζα. Ογδόντα Ισραηλινοί όμηροι, σε σύνολο 250, απελευθερώθηκαν με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση 240 Παλαιστίνιων γυναικών και παιδιών που κρατούνταν σε ισραηλινές φυλακές. Η εκεχειρία του Νοεμβρίου του 2023 κατέρρευσε έπειτα από μία εβδομάδα. Έκτοτε, διαπραγματεύσεις επί διαπραγματεύσεων με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, της Αιγύπτου και του Κατάρ έπεσαν στο κενό.
Η Χαμάς έχει επιμείνει ότι θα απελευθερώσει τους υπόλοιπους ομήρους μόνο εάν και εφόσον τερματιστούν οριστικά οι ισραηλινές επιχειρήσεις. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει διαμηνύσει ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να μην τερματιστεί ο πόλεμος μέχρι να εξαλειφθεί ολοκληρωτικά η Χαμάς, στοχεύοντας στη συνέχιση των επιχειρήσεων όταν παρέλθει η ισχύς της συμφωνίας.
Το Ισραήλ δεν δεσμεύεται να τερματίσει τον πόλεμο στην παρούσα συμφωνία, αλλά έχει δεσμευτεί να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις για να εισέλθει στις επόμενες φάσεις -όταν και θα τεθούν τα επιτακτικά ζητήματα για την «επόμενη ημέρα». Θα απαιτήσει το Ισραήλ μόνιμη παρουσία στη Λωρίδα της Γάζας; Θα βγει η Χαμάς από το προσκήνιο; Και πόσο μεγάλη θα είναι η ζώνη που οι Ισραηλινοί θα θέλουν να ελέγχουν στρατιωτικά; Η τρίτη φάση της εκεχειρίας είναι εκείνη που περιλαμβάνει μακροπρόθεσμες συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένων των συζητήσεων για τη δημιουργία μιας εναλλακτικής κυβέρνησης στη Λωρίδα της Γάζας.
Βάσει των όσων μεταδίδουν διεθνή δίκτυα και πρακτορεία σχετικά με το περίγραμμα συμφωνίας για το πρώτο στάδιο της εκεχειρίας, η Χαμάς πρόκειται να απελευθερώσει 33 Ισραηλινούς ομήρους -παιδιά, γυναίκες, τραυματίες και άνδρες άνω των 50 ετών- και το Ισραήλ θα αποφυλακίσει σε αντάλλαγμα μεγάλο αριθμό Παλαιστίνιων κρατουμένων. Ο ακριβής αριθμός τους -αρκετές εκατοντάδες κατά ισραηλινές πηγές, πάνω από 1.000 σύμφωνα με παλαιστινιακές- θα εξαρτηθεί από το πόσοι εκ των 33 ομήρων βρίσκονται εν ζωή. Αναμένεται στο πρώτο αυτό στάδιο να απελευθερωθούν και πέντε γυναίκες στρατιώτες που κρατούνται από τη Χαμάς, καθεμία από τις οποίες θα ανταλλαγεί με 50 Παλαιστίνιους κρατούμενους, συμπεριλαμβανομένων 30 καταδικασθέντων σε ποινές ισόβιας κάθειρξης.
Παλαιστίνιοι κρατούμενοι που έχουν καταδικαστεί για δολοφονίες Ισραηλινών δεν θα επιτραπεί να μεταβούν στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, αλλά στη Λωρίδα της Γάζας ή στο εξωτερικό, κατόπιν συμφωνιών με τρίτες χώρες. Παράλληλα, το Ισραήλ αποκλείει κατηγορηματικά την αποφυλάκιση περίπου δέκα κρατουμένων, μεταξύ των οποίων ο Μαρουάν Μπαργούτι, επικεφαλής της ένοπλης πτέρυγας της Φατάχ, και ο Αχμάντ Σααντάτ, επικεφαλής του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, ο οποίος είχε καταδικαστεί για το φόνο του Ισραηλινού υπουργού Ρεχάβαμ Ζεεβί το 2001. Δεν θα αποφυλακιστεί σαφώς κανείς εκ των συμμετεχόντων στη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου.
Στους Παλαιστίνιους αμάχους θα επιτραπεί να επιστρέψουν ελεύθερα στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας αλλά υπό έναν μηχανισμό ασφαλείας που θα διασφαλίζει ότι δεν θα μεταφερθούν εκεί όπλα. Ο ισραηλινός στρατός θα αρχίσει να αποσύρεται σταδιακά από τα αστικά κέντρα κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της εκεχειρίας, διατηρώντας παρουσία για τον έλεγχο των Παλαιστινίων που επιστρέφουν βόρεια. Το πέρασμα της Ράφα μεταξύ Αιγύπτου και Γάζας θα επαναλειτουργήσει σταδιακά.
Η συμφωνία περιλαμβάνει διατάξεις για την παραμονή των ισραηλινών δυνάμεων στον Διάδρομο της Φιλαδέλφειας μεταξύ Γάζας και Αιγύπτου και τη διατήρηση μιας «νεκρής ζώνης» κατά μήκος των συνόρων με το Ισραήλ φέρεται να ήταν από τα τελευταία σημεία που είχαν μείνει ανοιχτά στις συνομιλίες. Τα ισραηλινά στρατεύματα θα αποχωρήσουν από τον Διάδρομο Νετζαρίμ στο κέντρο της Γάζας.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει συναντήσει οικογένειες των ομήρων και προεδρεύει αλλεπάλληλων συσκέψεων με αντικείμενο το πλαίσιο της συμφωνίας εκεχειρίας που θα πρέπει να εγκριθεί επίσημα. Οι ακροδεξιοί εταίροι του, Ίταμαρ Μπεν-Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμότριτς, αντιτίθενται στην εκεχειρία, ωστόσο η κοινοβουλευτική αντιπολίτευση έχει δεσμευτεί να παράσχει στην κυβέρνηση Νετανιάχου «δίχτυ ασφαλείας» ώστε να προχωρήσει η συμφωνία ανεξαρτήτως εάν υπάρξουν παραιτήσεις.
Η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ εξακολουθούν να κρατούν 94 άτομα που απήχθησαν από το Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023. Τουλάχιστον 34 από αυτούς είναι νεκροί, σύμφωνα με την ισραηλινή κυβέρνηση, αν και ο πραγματικός αριθμός εκτιμάται ότι είναι υψηλότερος. Η Χαμάς κρατάει επιπλέον τέσσερις ομήρους που βρίσκονται αιχμάλωτοι από το 2014, τουλάχιστον δύο εκ των οποίων δεν βρίσκονται εν ζωή. Από τους 94 ομήρους που παραμένουν στη Γάζα, 81 είναι άνδρες και 13 γυναίκες, σύμφωνα με το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού. Δύο είναι παιδιά κάτω των πέντε ετών. Ογδόντα τέσσερις είναι Ισραηλινοί, οκτώ Ταϊλανδοί, ένας είναι Νεπαλέζος και ένας Τανζανός.
Στις ισραηλινές φυλακές βρίσκονται τουλάχιστον 10.000 Παλαιστίνιοι κρατούμενοι.
