Η παράνομη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το Φεβρουάριο του 2022, συμπλήρωσε τον πρώτο της χρόνο, συνεχίζεται και θα συνεχιστεί για πολλά χρόνια ακόμα, γιατί έτσι διατηρείται η ρωσική πραγματικότητα του Πούτιν. Δεν είναι η πρώτη φορά που το αναφέρω, είτε σε συνεντεύξεις, είτε σε γραπτά κείμενά μου.
Η εισβολή αυτή ήταν η αρχή του πολέμου με την Ουκρανία. Τουλάχιστον έτσι κατονομάστηκε. Η 24η Φεβρουαρίου 2022 έμελλε να μείνει συνεπώς, ως η ημερομηνία εισβολής των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία, αλλά και η αρχή για ένα νέο πιθανό «Σιδηρούν παραπέτασμα».
Τα δύο αυτά δεδομένα προκάλεσαν μεγάλη γεωπολιτική και στρατηγική ανακατάταξη. Ανατροπή σε πολλά πολιτικά και πολιτισμικά ακόμα και θρησκευτικά δεδομένα και συμμαχίες. Μια ανατροπή κι ανακατάταξη που ακόμα συνεχίζεται και έχει - μεταξύ άλλων - άμεσο και αρνητικό αντίκτυπο στις παγκόσμιες οικονομίες, το παγκόσμιο εμπόριο, την παγκόσμια ασφάλεια αλλά και τις παγκόσμιες συμμαχίες. Έχει επίσης συνέπειες στις πλουτοπαραγωγικές πηγές και τις πρώτες ύλες αλλά και στη διατροφική μας αλυσίδα. Αυτή η πραγματικότητα μας έδειξε πόσο ευάλωτες μπορούν να είναι οι οικονομίες μας που είναι πιο διασυνδεδεμένες από ποτέ μεταξύ τους.
Ήταν η μαζική επίθεση σε όλη την ουκρανική επικράτεια που ανήγαγε αυτή καθαυτή την επίθεση σε πόλεμο. Ήταν ο τρόπος αλλά και το εύρος των επιθέσεων. Το γεγονός το ίδιο, ως αναφορά μιας προσπάθειας «αποναζιστικοποίησης» της χώρας και των ανατολικών περιοχών της Ουκρανίας από την Ρωσία. Και αναρωτιέται κανείς γιατί γίνεται λόγος περί «αποναζιστικοποίησης».
Ήταν μια εισβολή. Ήταν και είναι το μίσος με το οποίο συντελέστηκε και συντελείται η επίθεση αυτή, που προϋποθέτει πως υπήρξε προετοιμασία, τουλάχιστον στα υψηλότερα πολιτικά και στρατιωτικά επίπεδα. Υπήρχαν προϋποθέσεις που έκαναν τους Ρώσους να πιστεύουν ότι μπορούν να το πράξουν δεδομένων άλλων καταστάσεων, όπως αναφέρω παρακάτω.
Υπήρχαν, όμως, και εύκολα λόγια: Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ. «Λόγοι», οι οποίοι γυρνούν για την Ρωσία γύρω από τις κινήσεις της Ουκρανίας για την συμμετοχή εντέλει όχι μόνο στο πολιτικό κομμάτι του ΝΑΤΟ, το οποίο είχε αποφασιστεί και το είχε αποδεχτεί και η Ρωσία το 1991, αλλά πλέον και στο στρατιωτικό κομμάτι. Αλλά και αυτό ήταν αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Κριμαία το 2014.
Ο νέος κύκλος διαλόγου και διαπραγμάτευσης με το ΝΑΤΟ άρχισε το 2019 - 2020, ώστε να επιτευχθεί αναβάθμιση των στρατευμάτων στα πρότυπα της Συμμαχίας. Θέτοντας τα πρότυπα αυτά ως μέτρα για αναβάθμιση της εθνικής ασφάλειας της Ουκρανίας. Θέτοντας, έτσι, ως στόχο την συνολική πορεία ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Ταυτοχρόνως, η Ουκρανία έθεσε την μελλοντική ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως εθνικό στόχο. Στόχος που θα άναβε το πράσινο φως για εκ βάθρων αλλαγές σε νόμους, διαδικασίες, θεσμικά θέματα και υποδομές, αλλά και στον τρόπο σκέψης, ώστε να προσιδιάζει σε μια νέα, ευρωπαϊκή κουλτούρα.
Ήταν η ρωσική σκέψη πως όλο αυτό θα ήταν ένας «περίπατος» που τους έκανε να νιώθουν τη σιγουριά. Ήταν οι εμπειρίες της 1ης Αυγούστου του 2008 στη Γεωργία και αργότερα το Φεβρουάριο του 2014 στην Κριμαία, που έμελλαν να φέρουν την πιθανότητα ότι στις 27 Φεβρουαρίου του 2022, οπότε ο πρόεδρος Πούτιν ανακοίνωνε μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» για την - κατά τ’ άλλα - «αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας» πως θα ήταν τα πράγματα εύκολα. Λίγες στιγμές αργότερα, πύραυλοι και βόμβες χτυπούσαν το Κίεβο. Ένα χρόνο μετά φαίνεται πως η στρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας από τη Δύση και η εκπαίδευση καλά κρατεί. Έτσι η Ουκρανία γίνεται μια περιοχή, όπου αντιμάχεται η Δύση με την Ανατολή. Κι αυτό είναι κάτι που φαίνεται πλέον ξεκάθαρα.
Το «crash test» με την εισβολή στην Κριμαία
Ωστόσο, η πραγματική εισβολή της Ρωσίας δεν άρχισε το 2022. Αλλά πολύ νωρίτερα το 2014. Με την εισβολή στην Κριμαία. Υπάρχει μια μεγάλη ιστορία πίσω από τους λόγους. Μια εισβολή που έδωσε το έναυσμα και την ευκαιρία στη Ρωσία να νιώσει ότι «μπορεί να κάνει και άλλα». Και ταυτόχρονα έδωσε μια αιτιολογία στην Ουκρανία ότι πρέπει να γίνει κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ και στην ΕΕ την πεποίθηση ότι η Ρωσία, απλά, δεν θα αλλάξει ποτέ.
Η Ρωσία χρησιμοποίησε προσχήματα: «Αποναζιστικοποίηση, ΝΑΤΟ και απειλές». Είτε την «ιστορική γεωπολιτική Ρωσική πραγματικότητα» ότι πρέπει να βρίσκονται και στην Κριμαία και στην Αζοφική. Και ας σημειωθεί εδώ πως οι Ρώσοι δεν επιθυμούσαν ποτέ τους Έλληνες ούτε στην Αζοφική αλλά ούτε και στη Κριμαία, γιατί λογίζονταν ως «απειλή», αν και γηγενής πληθυσμός.
Ήταν 27 Φεβρουαρίου του 2014, όταν ένοπλοι θα ανέτρεπαν, φορώντας μάσκες ένα μεγάλο αριθμό από μεγάλα και δημόσια κτήρια στην Κριμαία, συμπεριλαμβανομένου του κτηρίου του Κοινοβουλίου και δύο αεροδρομίων. Ήταν κάτι σαν ανατροπή καθεστώτος.
Επίσης, διέκοψαν όλες τις τηλεπικοινωνίες και τις διαδικτυακές υπηρεσίες μεταξύ της Κριμαίας και της υπόλοιπης Ουκρανίας. Δεν ήταν δύσκολο. Είχαν ήδη βάσεις εκεί, που αργότερα ενισχύθηκαν από θαλάσσης και αέρος, με την είσοδο του πολεμικού ναυτικού και με τον πρόεδρο Πούτιν στο πηδάλιο.
Υπάρχει περίπτωση να σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία;
Ένα χρόνο μετά αναρωτιόμαστε πού πάνε τα πράγματα, πώς θα γίνει να σταματήσει η πολεμική αυτή σύγκρουση. Δεν θα σταματήσει. Θα πάρει χρόνια ακόμα. Πριν από το 2027-2028 δεν πρόκειται να υπάρξει διπλωματική ολοκλήρωση άρα και ανατροπή του παρόντος καθεστώτος. Είναι στη ρωσική φύση των πραγμάτων, να διατηρηθεί ο πόλεμος αυτός όσο γίνεται από πλευράς Μόσχας το έκαναν κάποτε με την Τσετσενία. Το έκαναν στο Αφγανιστάν. Στην Γεωργία ήταν απλά μια προειδοποίηση. Το επιδιώκουν τώρα με τη Μολδαβία.
Επιδιώκουν την ενσωμάτωση στο σύνολο και όχι μόνο πολιτικά, σταδιακά τα ανατολικά «αυτό-ανακηρυσσόμενα μέρη» της Ανατολικής Ουκρανίας, διατηρώντας πόλεμο στην ευρωπαϊκή γειτονιά. Ο στόχος είναι η ευρωπαϊκή οικονομία να είναι και να μείνει ευάλωτη, γιατί ήταν και είναι επιθετική έναντι των ρωσικών συμφερόντων.
Έπειτα από μερικά χρόνια, όταν πλέον τα πράγματα θα είναι ώριμα για την Ρωσία σε ένα νέο «Σιδηρούν Παραπέτασμα», δηλαδή νέες συμφωνίες και συνδιαλλαγές, τότε μόνο θα αναζητήσει κάποιο ρόλο ειρήνης. Αυτά πρέπει να τα γνωρίζουμε. Γιατί δεν γίνεται άλλο να υπάρξει πόλεμος στην αυλή μας.
Ταυτοχρόνως, η Ευρώπη αλλάζει ραγδαία και επιθετικά, σε όλα. Επανήλθε η εθνική ανάγκη αυτονομίας σε πρώτες ύλες και υποδομές που θα συμβάλλουν στην ανοικοδόμηση των οικονομιών και ταυτόχρονα της προστασίας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Φαίνεται πως ένας «Δούρειος Ίππος βρίσκεται» στην αυλή της Ευρώπης.
* Ο Δρ. Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος είναι αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας, Πρόεδρος Τμήματος Ιστορίας, Πολιτικής και Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις στην Πάφο (Κύπρος) και Πρόεδρος του Strategy International (SI) Ltd. Ολοκλήρωσε την διατριβή του στα θέματα ΝΑΤΟ-Ρωσίας και το Στρατηγικό πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Έχει εκδώσει βιβλία σχετικά με τις σχέσεις ΝΑΤΟ-Ρωσίας και τα θέματα στρατηγικής ασφάλειας και διατλαντικές σχέσεις. Ειδικεύεται σε θέματα διεθνούς ασφάλειας και στρατηγικής και μεταξύ τους και θέματα ΝΑΤΟ.
