Ο πύρινος «εφιάλτης» που επικρατεί τα τελευταία εικοσιτετράωρα στις ΗΠΑ ξεκίνησε με έναν τρομερό «συγχρονισμό». Αργά το πρωί της Τρίτης 6 Ιανουαρίου, μια «απειλητική και καταστροφική» ανεμοθύελλα κατευθυνόταν προς τα βόρεια προάστια του Λος Άντζελες. Το τοπικό γραφείο της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ σήμανε συναγερμό περίπου στις 10:30 π.μ. τοπική ώρα. Σχεδόν εκείνη ακριβώς τη στιγμή, ξέσπασε πυρκαγιά στη συνοικία Παλισάιντς του Λος Άντζελες.
«Η πυρκαγιά μπόρεσε να ξεκινήσει, να πάρει σάρκα και οστά, και μετά ήρθε ο άνεμος και την έσπρωξε πραγματικά, πολύ δυνατά», λέει η Ellie Graeden, συνδιευθύνουσα σύμβουλος της RedZone Analytics, η οποία κατασκευάζει προϊόντα μοντελοποίησης πυρκαγιών για την ασφαλιστική βιομηχανία. «Αυτό είναι πραγματικά το χειρότερο που μπορεί να συμβεί», σημείωσε.
Όπως αναφέρει το BBC, η πυρκαγιά ξέφυγε, ακολουθούμενη από άλλες πυρκαγιές σε κοντινές περιοχές. Χιλιάδες σπίτια και άλλα κτίρια έχουν ισοπεδωθεί. Η λεωφόρος Σάνσετ είναι πλέον ερείπιο. Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, οι πυρκαγιές του Λος Άντζελες έχουν στοιχίσει τη ζωή σε τουλάχιστον 10 ανθρώπους, ενώ αρχές έχουν διατάξει την εκκένωση σχεδόν 180.000 ανθρώπων.
Οι πυρκαγιές κατατάσσονται πλέον ως οι πιο καταστροφικές πυρκαγιές στην ιστορία του Λος Άντζελες, ενώ ορισμένες εκτιμήσεις για τις ζημιές ανέρχονται σε 52-57 δισ. δολάρια.
Ωστόσο, εξακολουθούμε να μην ξέρουμε γιατί ξεκίνησαν. Μπορεί να ήταν ένα χτύπημα από κεραυνό, μια πτώση ηλεκτροφόρων καλωδίων, ένα απρόσεκτα πεταμένο τσιγάρο. Θα μπορούσε να υπάρχει ένας πιο «μοχθηρός» λόγος, π.χ. ένας εμπρησμός.
Αλλά καθώς οι αρχές του Λος Άντζελες αρχίζουν να συνθέτουν τα κομμάτια του τι ήταν αυτό που προκάλεσε αρχικά τις πυρκαγιές, η ταχύτητα με την οποία αυτές οι πρώτες φλόγες μετατράπηκαν σε μανιασμένες και εξαπλώθηκαν είναι σημάδι για κάτι που συμβαίνει πολύ γενικότερα.
Πηγή: AP Photo
«Μια παγματικά εκρηκτική κατάσταση»
Στην περίπτωση των πυρκαγιών του Λος Άντζελες, μια μίξη περιβαλλοντικών συνθηκών συνέπεσε με καταστροφικό συγχρονισμό. Ο συνδυασμός μακροχρόνιας ξηρασίας και ισχυρών βροχοπτώσεων τις προηγούμενες ημέρες παρείχε την καύσιμη ύλη, ενώ οι ισχυροί άνεμοι τροφοδότησαν τις πυρκαγιές.
Στην αρχή, οι άνεμοι Santa Ana, όπως είναι γνωστοί - ισχυροί και θυελλώδεις άνεμοι που πνέουν από την ενδοχώρα προς την ακτή - «άγγιξαν» ταχύτητες 129 χιλιομέτρων την ώρα, ενισχύοντας τη φωτιά.
Μάλιστα, οι ισχυροί άνεμοι εμπόδισαν ορισμένα πυροσβεστικά ελικόπτερα και αεροπλάνα να απογειωθούν στον ουρανό προκειμένου να ρίξουν νερό στις φλεγόμενες περιοχές.
«Χωρίς αυτή την αεροπορική υποστήριξη, ουσιαστικά δίνουμε μεγάλη μάχη για να αποτρέψουμε απώλειες σε συγκεκριμένα σημεία», λέει η κ. Graeden.
Οι συνθήκες αυτές έρχονται με φόντο την κλιματική αλλαγή, η οποία όχι μόνο αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιών σε όλο τον κόσμο, αλλά και τις καθιστά ιδιαίτερα επικίνδυνες. Αυτό συμβαίνει όταν σχετικά μικρές πυρκαγιές «εκρήγνυνται» γρήγορα, τόσο ξαφνικά και με τέτοια σφοδρότητα που καθίσταται δύσκολο να ελεγχθούν.
Στην Καλιφόρνια, ο κίνδυνος τέτοιων εξαιρετικά γρήγορα αναπτυσσόμενων πυρκαγιών έχει αυξηθεί κατά 25% λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Η άνοδος των θερμοκρασιών και οι παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας αφαιρούν από τη βλάστηση και το νεκρό φυτικό υλικό την υγρασία τους, πράγμα που σημαίνει ότι όταν μια πυρκαγιά ξεκινήσει, δεν μπορεί να σταματήσει.
Η κατάσταση δεν είναι τίποτα λιγότερο από «οδυνηρή», λέει ο Ματ Τζόουνς, επιστήμονας του γήινου συστήματος στο Πανεπιστήμιο της East Anglia, ο οποίος μελετά τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις πυρκαγιές. Σημειώνει ότι, το 2022 και το 2023, το Λος Άντζελες δέχτηκε εξαιρετικές ποσότητες βροχής, καθώς 52,46in (133cm) βροχόπτωσης έπεσαν στο κέντρο του Λος Άντζελες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, που ήταν σχεδόν ρεκόρ.
Αυτή η υπερβολική βροχή βοήθησε τα φυτά στην περιοχή να αναπτυχθούν, αλλά στη συνέχεια, το 2024, ο καιρός άλλαξε. Το περασμένο έτος ήταν εξαιρετικά ξηρό σε αντίθεση με τα δύο προηγούμενα έτη. Αυτό σημαίνει ότι σήμερα υπάρχει ένας μεγάλος όγκος ξεραμένης βλάστησης διάσπαρτος στη νότια Καλιφόρνια.
«Έχουμε βρεθεί σε μια πραγματικά επικίνδυνη κατάσταση», λέει ο κ. Τζόουνς.
Πηγή: AP Photo
Φωτιά και άνεμος: Το φαινόμενο Santa Ana
Υπήρχε επίσης η σημαντική επίδραση της ανεμοθύελλας. Οι άνεμοι Santa Ana έχουν διάφορα ονόματα, ανάλογα με το πού εκδηλώνονται. Γνωστοί ως Föhn ή Föhnwind στις αλπικές περιοχές της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Ελβετίας, συνδέονται με μια σειρά προβλημάτων, όπως ημικρανίες, κατάθλιψη, αϋπνία, σύγχυση και αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων.
Μια περιγραφή που δημοσιεύτηκε σε επιστημονικό περιοδικό το 1911 αποκαλύπτει τις δραματικές επιπτώσεις του Föhnwind στο Ίνσμπρουκ της Αυστρίας: «Αυτός ο άνεμος φυσά συχνά με μεγάλη σφοδρότητα, και αν δεν κλείσει κανείς αμέσως τα παράθυρα, τα πάντα στο σπίτι καλύπτονται γρήγορα με ένα παχύ στρώμα σκόνης».
Η κλιματική αλλαγή δημιουργεί θερμότερες συνθήκες σε ορισμένες τοποθεσίες όπου εμφανίζονται άνεμοι τύπου Santa Ana, πράγμα που σημαίνει ότι οι επιπτώσεις ή οι πιθανές συνέπειες - ιδίως όσον αφορά την ταχεία κλιμάκωση των πυρκαγιών - επιδεινώνονται.
Σύμφωνα με ορισμένες έρευνες, οι άνεμοι αυτοί γίνονται όλο και πιο συνηθισμένοι σε ορισμένα μέρη του κόσμου λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Οι επιπτώσεις μιας τέτοιας αύξησης στις πυρκαγιές θα μπορούσαν να είναι σοβαρές. Στην Ελβετία, για παράδειγμα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνεμοι Föhn οδήγησαν σε πυρκαγιές που έκαψαν τριπλάσια έκταση σε σχέση με τις ημέρες που δεν υπήρχαν τέτοιοι άνεμοι.
Οι πυρκαγιές που εξαπλώνονται πολύ γρήγορα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες - όχι μόνο λόγω της απειλής για την ανθρώπινη ζωή και την περιουσία, αλλά και λόγω της έκτασης που μπορούν να πάρουν.
Έρευνα που δημοσιεύθηκε πέρυσι εξέτασε τη συχνότητα των «σφοδρών πυρκαγιών» που κλιμακώνονται ξαφνικά. Ειδικότερα, ήταν περιοχές όπου οι πυρκαγιές έκαιγαν έντονα για σχετικά σύντομες χρονικές περιόδους και που κατέληγαν να καίνε συνολικά μεγαλύτερες εκτάσεις. «Τα μονοήμερα ακραία γεγονότα εξάπλωσης πυρκαγιών διαμορφώνουν δυσανάλογα τα τοπία της Βόρειας Αμερικής», έγραψαν οι συγγραφείς.
Αυτό είναι λογικό, λέει ο κ. Τζόουνς: «Εάν μια πυρκαγιά κλιμακώνεται γρήγορα, γενικά σημαίνει ότι υπάρχει πολύ ξηρή καύσιμη ύλη και δυνατότητα για ακραία συμπεριφορά πυρκαγιάς».
Οι συγγραφείς της μελέτης εκτιμούν επίσης ότι, μεταξύ 2002 και 2021, οι πυρκαγιές στη Βόρεια Αμερική που έκαψαν περισσότερα από 1.704 εκτάρια (4210 στρέμματα) σε μία μόνο ημέρα έκαψαν συνολικά κατά μέσο όρο 2,3 εκατομμύρια εκτάρια (5,7 εκατομμύρια στρέμματα) ετησίως. Σύμφωνα με τη μελέτη, το σημείο της Καλιφόρνια, όπου βρίσκεται το Λος Άντζελες, είναι ιδιαίτερα επιρρεπές σε ταχέως κλιμακούμενες πυρκαγιές ευρείας έκτασης.
Πηγή: AP Photo
Οι πυρκαγιές διαμορφώνουν «τον καιρό τους»
«Ενώ οι καθοδικοί άνεμοι Santa Ana φαίνεται ότι επιτάχυναν τις πυρκαγιές στο Λος Άντζελες, πολύ διαφορετικές συνθήκες μπορούν επίσης να προκαλέσουν την έκρηξη πυρκαγιών. Ελλείψει ισχυρών ανέμων, οι πυρκαγιές μπορούν μερικές φορές να δημιουργήσουν τον δικό τους καιρό», λέει ο κ. Τζόουνς.
«Δημιουργούν τους δικούς τους, ισχυρούς, τοπικούς ανέμους, οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν τόσο τον ρυθμό με τον οποίο εξαπλώνεται η πυρκαγιά όσο και να προκαλέσουν ακανόνιστες αλλαγές κατεύθυνσης», εξηγεί.
Καθώς μια πυρκαγιά θερμαίνει τον αέρα από πάνω της, μπορεί να δημιουργήσει ανοδικά ρεύματα αρκετά ισχυρά ώστε να σχηματίσουν τεράστια πυροσβεστικά σύννεφα στον ουρανό από πάνω. Η εμφάνιση ενός τέτοιου σύννεφου μπορεί να υποδηλώνει ότι μια πυρκαγιά πρόκειται να κλιμακωθεί ραγδαία ή ότι η διαδικασία αυτή έχει ήδη ξεκινήσει, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2021.
Τέτοια σύννεφα καταιγίδας μπορούν να προκαλέσουν κεραυνούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να αναφλέξουν ακόμη περισσότερες πυρκαγιές σε κοντινή απόσταση.
