Στις πιο επικίνδυνες στιγμές για τη Μέση Ανατολή από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973, ο δρόμος προς μία άμεση συμφωνία εκεχειρίας στη Λωρίδα της Γάζας παραμένει κλειστός, ενώ προ των πυλών δείχνει να βρίσκεται η επέκταση των ισραηλινών επιχειρήσεων στη Ράφα, όπου έχουν καταφύγει πάνω ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιοι, σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού της Γάζας.
Αίγυπτος και Σαουδική Αραβία ξεκαθαρίζουν, την ίδια στιγμή, η μεν ότι θα εμποδίσει μία μαζική έξοδο Παλαιστινίων προσφύγων προς τη χερσόνησο του Σινά εάν οι ισραηλινές δυνάμεις εισβάλλουν στη Ράφα, και η δε ότι δεν θα εγκαθιδρύσει διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ εφόσον δεν αποσυρθεί από τη Γάζα και δεν αναγνωριστεί κράτος της Παλαιστίνης στα σύνορα του 1967.
Η Ουάσινγκτον, η Ντόχα και το Κάιρο εξακολουθούν να αναζητούν επειγόντως μέση οδό για τη σύναψη προσωρινής εκεχειρίας στη Γάζα, κατόπιν της αναμενόμενης απόρριψης της αντιπρότασης της Χαμάς από την ισραηλινή κυβέρνηση δεδομένου ότι περιείχε όρους που εξ αρχής δεν θα μπορούσε να αποδεχθεί. Το ερώτημα είναι εάν θα μπορέσει να βρεθεί μία μέση οδός έγκαιρα, καθώς ο χρόνος μετρά αντίστροφα τόσο για τους Ισραηλινούς ομήρους που επί 125 ημέρες βιώνουν τον εφιάλτη, όσο και για τους εσωτερικά εκτοπισμένους Παλαιστινίους της Γάζας που έχουν απόλυτη ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας.
Το βλέμμα στρέφεται στις ισραηλινές κινήσεις στη Ράφα και κατά μήκος του διαδρόμου της Φιλαδέλφειας, στα σύνορα με την Αίγυπτο. Σε συνέχεια των επιχειρήσεων στην Χαν Γιουνίς, ο στρατός ετοιμάζεται να επιτεθεί στο τελευταίο προπύργιο της Χαμάς, γεγονός που κινδυνεύει να επιφέρει μαζική έξοδο των Παλαιστινίων και ρήξη Καΐρου - Τελ Αβίβ. Χαρακτηρίζοντας τα αιτήματα της Χαμάς «παραληρηματικά», και επιμένοντας ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί έως την «τελική νίκη» και ότι το Ισραήλ είναι «η μόνη δύναμη» που μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια στη Γάζα μακροπρόθεσμα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έδωσε χθες «σήμα» για επιχειρήσεις των IDF στη Ράφα.
Οι δηλώσεις Νετανιάχου ήλθαν σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε κατόπιν συνάντησής του με τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν, στο πλαίσιο της πέμπτης περιοδείας του από 7η Οκτωβρίου στη Μέση Ανατολή, με σταθμούς σε Ριάντ, Κάιρο, Ντόχα, Τελ Αβίβ και Δυτική Όχθη. Ο Μπλίνκεν σε ακόλουθες δηλώσεις από το Τελ Αβίβ ανέφερε πως η διπλωματία θα επιμείνει, και παρότι η αντιπρόταση της Χαμάς περιλαμβάνει σημεία προς μη διαπραγμάτευση, κρίνει ότι «δημιουργεί χώρο» προς την επίτευξη συμφωνίας. Αντιπροσωπεία της Χαμάς με επικεφαλής τον ανώτερο αξιωματούχο Χαλίλ Αλ-Χαγία θα μεταβεί σήμερα στο Κάιρο για να συνεχίσει τις συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός με τους μεσολαβητές της Αιγύπτου και του Κατάρ.
Δεν είναι σαφές όμως πώς θα επηρεάσει την πολυεπίπεδη διαπραγμάτευση μία επίθεση στη Ράφα, το μόνο σημείο της Γάζας που επί του παρόντος δεν έχουν φθάσει τα ισραηλινά στρατεύματα και όπου έχουν συνωστιστεί πάνω από ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιοι σε συνθήκες απελπιστικές. Υπάρχουν φόβοι ότι οι απώλειες αμάχων θα είναι μεγάλες, και ο Άντονι Μπλίνκεν μετέφερε χθες στον Μπενιαμίν Νετανιάχου την έντονη ανησυχία της αμερικανικής κυβέρνησης για τις επιπτώσεις τόσο για τους αμάχους, όσο και για σχέσεις Ισραήλ-Αιγύπτου.
Ο Αιγύπτιος πρόεδρος, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, επανέλαβε κατά την προχθεσινή συνάντησή του με τον Άντονι Μπλίνκεν πως δεν θα δεχθεί Παλαιστίνιους πρόσφυγες από τη Γάζα, έχοντας προειδοποιήσει το ίδιο το Ισραήλ πως θα προκαλέσει ρήξη στις σχέσεις τους μία μαζική έξοδος από τη Γάζα προς τη χερσόνησο του Σινά. Οι στενές σχέσεις μεταξύ της Αιγύπτου και του Ισραήλ, ιδίως μεταξύ των στρατιωτικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών πληροφοριών, ήταν καίριας σημασίας σε διάφορα στάδια πολέμου, περιλαμβανομένης της διαδικασίας απελευθέρωσης των ομήρων τον περασμένο Νοέμβριο.
Πέραν του υψηλού αντίκτυπου που έχει για την ήδη ασθενική οικονομία της ο πόλεμος στη Γάζα και το μέτωπο που έχουν ανοίξει οι Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα, η Αίγυπτος εκλαμβάνει την κατάσταση στη Γάζα ως απειλή για την εθνική της ασφάλεια και, όπως έχουν δηλώσει ανωνύμως Αμερικανοί αξιωματούχοι, μπορεί να κινηθεί για να εμποδίσει τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες να περάσουν τα σύνορα στο έδαφός της. Ο Αλ-Σίσι φέρεται να έχει προειδοποιήσει το Ισραήλ ότι ανάπτυξη στρατευμάτων κατά μήκος των συνόρων με τη χώρα του θα θέσει σε κίνδυνο την ειρηνευτική συμφωνία που χρονολογείται το 1979.
Μία ενδεχόμενη ρήξη Τελ Αβίβ-Καΐρου λόγω Ράφα είναι μία ακόμη παράπλευρη συνέπεια του πολέμου στη Γάζα που επιχειρεί η αμερικανική διπλωματία να αποτρέψει μέσω προσωρινής εκεχειρίας. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ευελπιστεί πως μία προσωρινή παύση των εχθροπραξιών θα ανοίξει το δρόμο για συζητηθεί πιο επιτακτικά το μεταπολεμικό καθεστώς της Γάζας στο πλαίσιο μίας πιο μόνιμης λύσης στη σύγκρουση, η οποία για τις ΗΠΑ «περνά» μέσω από την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους υπό συνθήκες και προϋποθέσεις ωστόσο ασαφείς.
Η Ουάσινγκτον πιέζει ώστε η διευθέτηση αυτή να περιλαμβάνει μια συμφωνία εξομάλυνσης μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Μπάιντεν πριν την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Το Ριάντ, ωστόσο, ξεκαθάρισε την Τετάρτη ότι θα εγκαθιδρύσει διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ μόνο εάν «όλες οι ισραηλινές δυνάμεις κατοχής αποσυρθούν από τη Λωρίδα της Γάζας» και δημιουργηθεί ένα βιώσιμο ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος στα σύνορα του 1967 και με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Όσον αφορά το ζήτημα της εκεχειρίας, στη συμφωνία-πλαίσιο που καταρτίστηκε κατά τις συνομιλίες Ισραήλ, ΗΠΑ, Κατάρ και Αιγύπτου στα τέλη Ιανουαρίου στο Παρίσι, η Χαμάς ήλθε να αντιπαραβάλλει μακράς διάρκειας κατάπαυση του πυρός που φθάνει τους τεσσεράμισι μήνες θέτοντας ως όρο για την απελευθέρωση των ομήρων την απόσυρση των ισραηλινών στρατιωτικών δυνάμεων από τη Λωρίδα της Γάζας και την αποφυλάκιση τουλάχιστον 1.500 Παλαιστινίων -περιλαμβανομένων καταδικασθέντων σε ποινές ισόβιας κάθειρξης για τρομοκρατικές ενέργειες κατά του Ισραήλ.
Το γενικό περίγραμμα της πρότασης στην οποία έχει συναινέσει το Ισραήλ περιλαμβάνει παύση των εχθροπραξιών διάρκειας έξι εβδομάδων και αποφυλάκιση τριών Παλαιστίνιων κρατουμένων στις ισραηλινές φυλακές για κάθε έναν όμηρο. Είναι σαφής η απόσταση που χωρίζει το Ισραήλ από τις απαιτήσεις της Χαμάς. Για την κυβέρνηση Νετανιάχου η στρατιωτική απόσυρση και η συνέχιση των επιχειρήσεων δεν είναι διαπραγματεύσιμες, ενώ κατά την επταήμερη εκεχειρία του Νοεμβρίου, όταν 110 Ισραηλινοί απελευθερώθηκαν, οι 240 Παλαιστίνιοι που αποφυλακίστηκαν ήταν κυρίως γυναίκες και έφηβοι σε διοικητική κράτηση ή κατηγορούμενοι για μικρής βαρύτητας αδικήματα. Η νέα λίστα της Χαμάς φέρεται να περιλαμβάνει καταδικασθέντες για δολοφονίες που εκτίουν ποινές ισόβιας κάθειρξης.
Η Χαμάς μέχρι πρότινος συνέδεε οποιαδήποτε συμφωνία για τους ομήρους με μόνιμη κατάπαυση του πυρός, ενώ ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, επιμένει ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί «έως την τελική νίκη» στη Γάζα -που περιλαμβάνει εξόντωση της ηγεσίας της. Στην αντιπρόταση που κατατέθηκε σε Ντόχα και Κάιρο, η Χαμάς ήταν λιγότερο απόλυτη στις διατυπώσεις όσον αφορά την άμεση, μόνιμη κατάπαυση του πυρός. Οι σχετικές διαπραγματεύσεις θα διεξαχθούν κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας, ανέφερε η αντιπρόταση και αυτός ήταν από τους λόγους που ορισμένοι μεσολαβητές αφήνουν κάποια περιθώρια αισιοδοξίας ότι μπορεί να υπάρξει πρόοδος, εφόσον στην πορεία υπαναχωρήσει από άλλες απαιτήσεις.
Εκ των 136 ομήρων που παρέμειναν στις σήραγγες της Χαμάς στη Γάζα μετά τη συμφωνία ανταλλαγής του Νοεμβρίου, οι 31 δεν βρίσκονται πια στη ζωή όπως έχει γνωστοποιηθεί από την ισραηλινή κυβέρνηση. Οι οικείοι τους έχουν ειδοποιηθεί· οι σοροί τους βρίσκονται στη Γάζα και θα επαναπατριστούν εφόσον υπάρξει συμφωνία. Εγγυητές της εφαρμογής της συμφωνίας, κατά τις επιθυμίες της Χαμάς στην πρόταση που απορρίφθηκε, θα είναι η Αίγυπτος, το Κατάρ, η Τουρκία, η Ρωσία και τα Ηνωμένα Έθνη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν συμπεριλαμβάνονται.
