Παρά τις τεράστιες γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις που πιέζουν τους ηγέτες να «τρέξουν» για να μην εκπέμψουν μία εικόνα «ακυβέρνητης» ΕΕ στον απόηχο της ευρωκάλπης, στις Βρυξέλλες δεν βγήκε τελικά «λευκός καπνός» παρότι διαφαινόταν συμφωνία επί της αρχής για τη δεύτερη θητεία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην προεδρία της Κομισιόν, καθώς και για τα πρόσωπα που θα στελεχώσουν τις έτερες κορυφαίες θέσεις των κοινοτικών θεσμών.
Με το πέρας του δείπνου των ηγετών στις Βρυξέλλες μετά τα μεσάνυχτα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, γνωστοποίησε στους δημοσιογράφους ότι «δεν υπήρξε συμφωνία σήμερα». Μίλησε για μία «ανταλλαγή απόψεων, με τις πολιτικές ομάδες να υποβάλλουν προτάσεις, προσθέτοντας πως «εντός των επόμενων ημερών θα έχουμε τη δυνατότητα να εργαστούμε περαιτέρω και να προετοιμάσουμε τις αποφάσεις που χρειάζεται να λάβουμε».
Το κλίμα νωρίτερα διαφαινόταν θετικό για συμφωνία, η οποία σε κάθε περίπτωση επρόκειτο να ανακοινωθεί επίσημα στην τακτική Σύνοδο Κορυφής της 27ης-28ης Ιουνίου, με επόμενο «σταθμό» το Στρασβούργο και την ψήφο εμπιστοσύνης του Ευρωκοινοβουλίου.
Σύμφωνα με το Politico, το ΕΛΚ φέρεται να πρότεινε στους Σοσιαλιαδημοκράτες να χωριστεί κατά το ήμισυ η θητεία του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου -2,5 έτη για δικό τους υποψήφιο και 2,5 έτη για υποψήφιο του ΕΛΚ. Η σχετική πρόταση προκάλεσε αντιδράσεις από την πλευρά των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D), οι οποίοι επιζητούν πλήρη θητεία για τον Αντόνιο Κόστα, Οι διαβουλεύσεις «πάγωσαν» και, κατά την ίδια πηγή, άρχισαν οι έριδες.
Πέραν της υποψηφιότητας Φον Ντερ Λάιεν για την Κομισιόν, επικρατέστερος για την αντικατάσταση του Σαρλ Μισέλ στο «τιμόνι» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έχει εμφανιστεί ο Πορτογάλος πρώην πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα, και για τη θέση του Ζοζέπ Μπορέλ στην κεφαλή της ευρωπαϊκής διπλωματίας έχει προταθεί η Εσθονή πρωθυπουργός Μάγια Κάλας.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση λόγω της επιβεβαίωσης της κυριαρχίας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) ως πρώτη σε δύναμη ευρωομάδα, και μάλιστα ενισχυμένη κατά δέκα έδρες -διαθέτει 190 έδρες σε σύνολο 702- καθώς και εξαιτίας του γεγονότος ότι παρά την άνοδο λαϊκιστικών, εθνικιστικών και ακροδεξιών δυνάμεων το παραδοσιακό ευρωπαϊκό Κέντρο κράτησε τις δυνάμεις του.
Εκ μέρους του ΕΛΚ τα ηνία της διαπραγμάτευσης για τη νέα ηγεσία της ΕΕ ανέλαβαν οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Ντόναλντ Τούσκ, εκ μέρους των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) οι Πέδρο Σάντσεθ και Όλαφ Σολτς και εκ μέρους των Φιλελευθέρων (Renew) οι Εμανουέλ Μακρόν και ο απερχόμενος Μαρκ Ρούτε. Είναι οι κεντρώες δυνάμεις που έχουν καθιερώσει σε βάθος χρόνου ένα modus vivendi συμβιβασμού και ισορροπιών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και διαθέτουν από κοινού πλειοψηφία 406 εδρών στην Ολομέλεια στο Στρασβούργο.
Το ΕΛΚ προσήλθε στο άτυπο Συμβούλιο ως νικητής των εκλογών διεκδικώντας δικαιωματικά τη συνέχιση της θητείας Φον Ντερ Λάιεν, όπως δήλωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, προσερχόμενος στις εργασίες, και ενώ είχε προηγηθεί συντονισμός με τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ, τον επικεφαλής του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU), Φρίντριχ Μερτς, και τον πρόεδρο του ισπανικού Λαϊκού Κόμματος Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρόταξε στις Βρυξέλλες την ατζέντα του ΕΛΚ -ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, μεταναστευτικό, κοινή αμυντική απολιτική (μαζί με τον Ντόναλντ Τουσκ έχουν άλλωστε υποβάλει πρόταση περί κοινής αντιπυραυλικής ασπίδας), κοινή αγροτική πολιτική. Σε έναν εκ των τομέων αιχμής διεκδικεί χαρτοφυλάκιο στη νέα Κομισιόν η Αθήνα, κατά πληροφορίες είτε της Αγροτικής Πολιτικής, είτε της Ανταγωνιστικότητας, είτε της Διεύρυνσης.
«Θεωρώ εξαιρετικά ενθαρρυντικό ότι η κεντρική ατζέντα του ΕΛΚ, όπως θα εκφραστεί- ελπίζουμε- διά της νέας προέδρου της Επιτροπής δίνει πολύ μεγάλη έμφαση σε ζητήματα ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, της μετανάστευσης, της Κοινής Αμυντικής Πολιτικής, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο η πράσινη μετάβαση δεν θα ζημιώσει τους αγρότες, τους κτηνοτρόφους και τους αλιείς μας», ανέφερε χθες ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τις Βρυξέλλες.
Η κατανομή των κορυφαίων θέσεων στα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο την πολιτική ισορροπία που προέκυψε από την ευρωκάλπη, αλλά και τη γεωγραφική και την ισορροπία των φύλων στην εκπροσώπηση της ΕΕ. Υπό αυτό πλαίσιο, η Κομισιόν «ανήκει» στο ΕΛΚ, η θέση του προέδρου του Συμβουλίου στους Σοσιαλιστές όπου παρά ορισμένες αρχικές ενστάσεις έχουν δείξει να καταλήγουν στον πρώην πρωθυπουργό της Πορτογαλίας, Αντόνιο Κόστα, ενώ για τη διαδοχή του Ζοζέπ Μπορέλ στο «τιμόνι» της ευρωπαϊκής διπλωματίας οι Φιλελεύθεροι πρόκριναν την Εσθονή πρωθυπουργό Κάγια Κάλας. Για να παραλάβει τα ηνία από τον Σαρλ Μισέλ «ακουγόταν» και το όνομα της Δανής πρωθυπουργού Μέτε Φρέντρικσεν, η οποία και ξεκαθάρισε προσερχόμενη στη Σύνοδο πως δεν τίθεται ζήτημα υποψηφιότητάς της.
Στις πυρετώδεις διαβουλεύσεις, η Τζόρτζια Μελόνι -που κρατά έως την τελευταία στιγμή κλειστά τα χαρτιά της ως προς τη στήριξη στην Φον Ντερ Λάιεν έχει απαιτήσει να ληφθεί υπόψη το «μήνυμα» των ψηφοφόρων, η ενίσχυση δηλαδή των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) -η ίδια είναι ντε φάκτο ηγέτις της ευρωομάδας και η μόνη αρχηγός κυβέρνησης που πραγματικά εξήλθε ενισχυμένη από την ευρωκάλπη- καθώς και της Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID) όπου διατηρεί την πρωτοκαθεδρία η Μαρίν Λεπέν.
Ζητούμενο για τη Μελόνι είναι ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο στο νέο Κολέγιο των Επιτρόπων, ενώ ευρωπαϊκοί παράγοντες έχουν δηλώσει στα ιταλικά μέσα ότι «δεν θα εκπλαγούν» εάν δουν την Φον Ντερ Λάιεν να διορίζει έναν εκτελεστικό αντιπρόεδρο που έχει υποδείξει η αρχηγός των ακροδεξιών Αδελφών της Ιταλίας (FdL). Όσον αφορά τα νέα χαρτοφυλάκια, οι ζυμώσεις θα κορυφωθούν προσεχώς.
Στον πρώτο κύκλο του χθεσινού άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τέθηκαν επί τάπητος τα αποτελέσματα των πρόσφατων ευρωεκλογών και τα στρατηγικά βήματα της ΕΕ την προσεχή πενταετία από την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας έως το μεταναστευτικό και την πράσινη μετάβαση. Οι συνομιλίες έγιναν παρουσία των Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Ρομπέρτα Μέτσολα, οι οποίες στη συνέχεια αποσύρθηκαν για να ακολουθήσει στο δείπνο των ηγετών η διαβούλευση για τα ανώτατα αξιώματα. Ανέκαθεν πρώτα καταλήγει το Συμβούλιο για την προεδρία της Κομισιόν και έπειτα συμπληρώνονται τα υπόλοιπα «κουτάκια» -το πράσινο φως κινείται στη λογική του «πακέτου», η συμφωνία αφορά όλες τις κορυφαίες θέσεις ταυτόχρονα.
Σε περίπτωση που δεν υπάρχει συναίνεση στους κόλπους του Συμβουλίου απαιτείται ειδική πλειοψηφία, δηλαδή για την επιβεβαίωση της υποψηφιότητάς της η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν θα χρειαστεί να λάβει τη στήριξη 15 εκ των 27 ηγετών από χώρες που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μετέχουν 13 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων προερχόμενοι από το ΕΛΚ, εξ ου και το πολυσυζητημένο «άνοιγμα» της Φον Ντερ Λάιεν στην Ιταλίδα πρωθυπουργό, Τζόρτζια Μελόνι, που μαζί με τον Τσέχο πρωθυπουργό Πετρ Φιάλα ανήκουν στην ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμίσεων (ECR).
Σε κάθε περίπτωση, τόσο ο Γερμανός Σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, όσο και ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, που εκφράζει το φιλελεύθερο Κέντρο, είχε διαφανεί από νωρίς χθες ότι θα έδιναν το «πράσινο φως» ώστε να υπάρξει συναίνεση στην επίσημη υποψηφιότητα Φον Ντερ Λάιεν. Ο Μακρόν εξήλθε, άλλωστε, τόσο βαριά ηττημένος από την Άκρα Δεξιά της Λεπέν στις ευρωεκλογές που δεν είχε πολλά πολλά περιθώρια να επιμείνει στην εναλλακτική υποψηφιότητα του Μάριο Ντράγκι (Στο Συμβούλιο μετέχουν πέραν του Μάκρον άλλοι τέσσερις ηγέτες από τους κόλπους των Φιλελευθέρων). Ως προς την προεδρία του Ευρωκοινοβουλίου, η Ρομπέρτα Μέτσολα θα «μοιραστεί» την επόμενη πενταετία με υποψήφιο των Σοσιαλιστών, αλλά εκεί το λόγο έχει πρωτίστως το Ευρωκοινοβούλιο.
Ζητούμενο των «27» παραμένει μία γρήγορη συμφωνία για τα ανώτατα αξιώματα ώστε να μην προκύψει ένα θεσμικό πολιτικό κενό που θα μπορούσε να επιφέρει κραδασμούς σε επίπεδο οικονομίας, και τη στιγμή που η Ευρώπη έχει απέναντί της τη Ρωσία και πρέπει να προετοιμαστεί επειγόντως για μία πιθανή επάνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Οι επίσημες ανακοινώσεις επί των υποψηφιοτήτων θα πραγματοποιηθεί στην τακτική Σύνοδο Κορυφής στα τέλη Ιουνίου.
Το Συμβούλιο επιλέγει, και το Ευρωκοινοβούλιο εγκρίνει. Η ακρόαση της Φον Ντερ Λάιεν (εφόσον επιβεβαιωθεί επίσημα η υποψηφιότητά της) στην Ολομέλεια αναμένεται στις 16-18 Ιουλίου, και η ψήφος εμπιστοσύνης των ευρωβουλευτών είναι το επόμενο μεγάλο της στοίχημα.
Στο συνασπισμό του Κέντρου απευθύνθηκε πρωτίστως μετά το κλείσιμο της ευρωκάλπης, αλλά για να έχει διασφαλισμένη την ψήφο εμπιστοσύνης του Ευρωκοινοβουλίου (στήριξη τουλάχιστον 361 ευρωβουλευτών σε σύνολο 702), η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα χρειαστεί «εφεδρείες». Η πλειοψηφία των 400 εδρών δεν είναι επαρκής για να νιώθει ασφαλής, δεδομένου ότι παραδοσιακά ένα ποσοστό 10-15% των ευρωβουλευτών (κατ' εκτιμήσεις τώρα θα είναι υψηλότερο) δεν ευθυγραμμίζεται με την κομματική γραμμή. Η εκλογή της το 2019 είχε έλθει με μόλις εννέα ψήφους διαφορά. Εκεί υπεισέρχεται ξανά ο «παράγοντας» Μελόνι, όμως απέαντι στέκονται Σοσιαλδημοκράτες, Φιλελεύθεροι και Πράσινοι.
