Mε δεδομένο ότι στις 3 Μαΐου δικάζεται σε ομοσπονδιακό δικαστήριο της Νέας Υόρκης η κορυφαία τουρκική τράπεζα Halkbank με βαρύτατες κατηγορίες για επιχείρηση που έστησε με σκοπό την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων στο Ιράν, η ερευνητική ιστοσελίδα OCCRP, σε συνεργασία με την αμερικανική Courthouse News Service, τη Sweden’s SVT, και άλλα μέσα εστιάζουν σε πολλές αθέατες και μη πτυχές της υπόθεσης όπως τη «σχέση» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τη Deutsche Bank.
Υπενθυμίζεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2020 η διαρροή εγγράφων απόρρητων εγγράφων συμπεριλάμβανε περισσότερες από 2.100 αναφορές ύποπτης δραστηριότητας οι οποίες υποβλήθηκαν στο Δίκτυο Δίωξης Οικονομικών Εγκλημάτων (Financial Crimes Enforcement Network – FinCEN) του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, έκανε εκτενή αναφορά στον Ρέζα Ζαράμπ, τον λαθρέμπορο χρυσού που είχε συλληφθεί τον Μάρτιο του 2016 από το FBI στο Μαϊάμι με την κατηγορία της συνωμοσίας για το σπάσιμο των κυρώσεων του Ιράν.
Ως γνωστόν, ο Τούρκος πρόεδρος είχε προσπαθήσει ακόμη και με πολιτικές παρεμβάσεις να σταματήσει τη δικαστική έρευνα στις ΗΠΑ για τη Halkbank. Όπως έχει επιβεβαιώσει στο πολύκροτο βιβλίο του ο πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Τραμπ, Τζον Μπόλτον, ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ είχε υποσχεθεί στον Ερντογάν ότι θα σταματούσε, μέσω του υπουργείου Δικαιοσύνης, τις διαδικασίες κατά της Halkbank, αλλά δεν το πέτυχε, παρά τις προσπάθειες που έκανε.
Ο λόγος για το «ειδικό» ενδιαφέρον του Ερντογάν έγινε γνωστός όταν ο Ρεζά Ζαράμπ, ο άνθρωπος που βρίσκεται στο επίκεντρο της δικαστικής διαμάχης, κατέθεσε τον Νοέμβριο του 2017 ότι ο Τούρκος ηγέτης ενέκρινε τις συναλλαγές που παρέκαμπταν τις αμερικανικές κυρώσεις στο Ιράν. «Αυτό που λέω είναι ότι ο πρωθυπουργός εκείνη τη χρονική περίοδο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο υπουργός Οικονομικών εκείνη την εποχή, ο Αλί Μπαμπατζάν, είχαν δώσει οδηγίες, είχαν δώσει εντολές σε αυτούς [τις τράπεζες] να αρχίσουν να κάνουν εμπόριο».
Τα αρχεία δείχνουν ότι τράπεζες στις οποίες αναφέρεται ο Ζαράμπ συμπεριλαμβανομένης της κρατικής διοίκησης της Τουρκίας Ziraat και VakifBank, έστειλαν τουλάχιστον 252 εκατομμύρια δολάρια μέσω αμερικανικών τραπεζών από τον Ιανουάριο του 2013 ποσά τα οποία σύμφωνα με την έρευνα, χειρίστηκε η Deutsche Bank. Τα τραπεζικά αρχεία δείχνουν ότι η Deutsche Bank επεξεργάστηκε τουλάχιστον 3,8 εκατομμύρια δολάρια σε τραπεζικές μεταφορές της Ziraat Bank το 2014 και το 2015. Οι συναλλαγές της Ziraat μέσω της Deutsche Bank και άλλων συνεχίστηκαν τουλάχιστον έως τον Σεπτέμβριο του 2016, έξι μήνες μετά τη σύλληψη του Ζαράμπ στο Μαϊάμι. Δεν είναι σαφές πόσες τραπεζικές μεταφορές της Ziraat παραβίασαν τις κυρώσεις του Ιράν, αλλά περιλαμβάνουν 202 εκατομμύρια δολάρια που έστειλε στη Centrica (εταιρεία του Ζαράμπ), στους δικούς της λογαριασμούς στο Ντουμπάι.
Σημειώνεται ότι η δίκη επρόκειτο να αρχίσει την 1η Μαρτίου, ύστερα από αλλεπάλληλες προσπάθειες της τουρκικής τράπεζας και των δικηγόρων της να την αποτρέψουν, ασκώντας έφεση για την απόρριψη του κατηγορητηρίου, αλλά χωρίς επιτυχία. Ομοσπονδιακός δικαστής της Νέας Υόρκης είχε απορρίψει στις 26 Οκτωβρίου του 2020 την τελευταία έφεση της Halkbank, που είχε ζητήσει να «παγώσει» η διαδικασία στο ακροατήριο μέχρι να κριθεί η προσφυγή της εναντίον του κατηγορητηρίου.
Η τουρκική τράπεζα είχε υποστηρίξει έναντι του ομοσπονδιακού δικαστηρίου της Νέας Υόρκης ότι δεν έπρεπε να δικασθεί επειδή, ως δημόσια οντότητα, έχει ασυλία από ποινικές διώξεις στις ΗΠΑ. Η Halkbank είχε υποστηρίξει ότι ο νόμος περί ασυλίας για αλλοδαπούς κρατικούς αξιωματούχους δεν επιτρέπει την ποινική της δίωξη, αλλά ο δικαστής Μπέρμαν της Ν. Υόρκης έκρινε ότι ο σχετικός νόμος δεν ισχύει για ποινικές υποθέσεις και, ακόμη και αν ίσχυε, δεν θα κάλυπτε εμπορικές δραστηριότητες, όπως αυτές για τις οποίες κατηγορείται η τουρκική τράπεζα.
