Τον Οκτώβριο του 2023 ο Βίκτορ Όρμπαν βρήκε «συνοδοιπόρο» στο πρόσωπο του φιλορώσου λαϊκιστή Ρόμπερτ Φίτσο, ο οποίος επανήλθε στην πρωθυπουργία της Σλοβακίας και σε συνασπισμό (και) με την ακροδεξιά κινείται για να μετατρέψει έναν από τους πιο σταθερούς υποστηρικτές της Ουκρανίας σε επιτήδειο ουδέτερο θεατή, αν όχι «δορυφόρο» του Κρεμλίνου. Πέντε μήνες μετά, οι επικείμενες προεδρικές εκλογές ίσως έλθουν να επισφραγίσουν τη μετατόπιση του άξονα.
Η έκβαση των προεδρικών εκλογών της 23ης Μαρτίου είναι καθοριστικής σημασίας ως προς το εάν η Σλοβακία θα απομακρυνθεί περαιτέρω από τη Δύση μετά την επάνοδο του Ρόμπερτ Φίτσο, ο οποίος έχει ήδη «γυρίσει» την εξωτερική πολιτική σε φιλορωσική κατεύθυνση και έχει θέσει παράλληλα στο στόχαστρο τους ανεξάρτητους θεσμούς στο εσωτερικό, συμπεριλαμβανομένων της γενικής εισαγγελίας και του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα.
Ο Σλοβάκος πρωθυπουργός και επικεφαλής του λαϊκιστικού Smer παρουσιάζει τις Ηνωμένες Πολιτείες και όχι τη Ρωσία ως την κύρια απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια· επιδιώκει να αντιστρέψει την ισχυρή υποστήριξη που έχει επιδείξει η Σλοβακία προς την Ουκρανία από την πρώτη στιγμή του επιθετικού πολέμου του Βλαντιμίρ Πούτιν, και επιδιώκει επίσης να επιφέρει αλλαγές στο δικαστικό σύστημα ώστε να περιορίσει την ικανότητά του να διώκει τη διαφθορά.
Ο ρόλος της σλοβακικής προεδρίας είναι κατά βάση τελετουργικός, όμως δύναται να αποβεί κρίσιμος, όπως ακριβώς συμβαίνει τους τελευταίους πέντε μήνες, όταν ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργός εκπροσωπούν αντίθετα πολιτικά «στρατόπεδα». Η απερχόμενη φιλελεύθερη πρόεδρος Ζουζάνα Τσαπούτοβα έχει χρησιμοποιήσει μέχρι στιγμής τις περιορισμένες εξουσίες της για να αποκρούσει την ατζέντα Φίτσο.
Όμως ο επικρατέστερος υποψήφιος για τη διαδοχή της είναι o πρώην πρωθυπουργός και νυν πρόεδρος του Κοινοβουλίου Πέτερ Πελεγκρίνι -ενίοτε σύμμαχος, ενίοτε αντίπαλος του Ρόμπερτ Φίτσο κατά το παρελθόν. Τώρα είναι σύμμαχος, ηγείται του κόμματος Hlas και μετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό. Βασικός αντίπαλός του είναι ο Ιβάν Κόρτσοκ, φιλοδυτικός πρώην διπλωμάτης και πρώην υπουργός Εξωτερικών.
Μία νίκη του Πελεγκρίνι πιθανότατα θα έλυνε τα χέρια της κυβέρνησης για να αποδυναμώσει τη Δικαιοσύνη και να λάβει μια πιο σκλήρη στάση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την πολιτική έναντι της Ουκρανίας. Η Σλοβακία, παραβιάζοντας κοινή γραμμή της ΕΕ, έστειλε προ ημερών τον υπουργό της των Εξωτερικών στην Τουρκία για να παραστεί από κοινού με τον Ούγγρο ομόλογό του σε συνάντηση με τον Ρώσο ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ.
Ωστόσο, σε αντίθεση με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, ο Ρόμπερτ Φίτσο δεν έχει επιχειρήσει μέχρι στιγμής να εμποδίσει την οικονομική βοήθεια της ΕΕ προς την Ουκρανία και έχει σε σημαντικό βαθμό αποφύγει να συνταχθεί ανοιχτά με την Ουγγαρία εναντίον πολύ μεγαλύτερων και ισχυρότερων ευρωπαϊκών χωρών. Υπάρχει επίσης κακό ιστορικό μεταξύ Σλοβάκων εθνικιστών, όπως ο Ρόμπερτ Φίτσο, και του Βίκτορ Όρμπαν γι' αυτό που θεωρούν ως ανάμειξη της Ουγγαρίας στις υποθέσεις της μεγάλης εθνικής ουγγρικής μειονότητας της Σλοβακίας, σημειώνουν οι New York Times.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η Σλοβακία θυμίζει όλο και πιο πολύ Ουγγαρία, και οι προεδρικές εκλογές προσλαμβάνουν χαρακτήρα δοκιμασίας για τη δημοκρατία και τις μελλοντικές σχέσεις της χώρας των 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Οι προεδρικές εκλογές θα κρίνουν αν η Σλοβακία θα παραμείνει πραγματικά στο δυτικό ‘κλαμπ’ ή εάν θα ακολουθήσει την Ουγγαρία ή την Λευκορωσία. Η νέα κυβέρνησή μας έχει στρέψει τη Σλοβακία στην πλευρά του Κρεμλίνου», δηλώνει ο Σλοβάκος πρώην πρωθυπουργός Έντουαρντ Χέγκερ, εκφράζοντας το φόβο ότι ο Πέτερ Πελεγκρίνι «θα πάει χέρι-χέρι» με τον Ρόμπερτ Φίτσο όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, γεγονός που θα μπορούσε να έχει «καταστροφικές συνέπειες» για τη Σλοβακία.
Μία ανάσα πριν τις προεδρικές εκλογές, την ανησυχία για τη μελλοντική πορεία της Σλοβακίας εντείνουν πληροφορίες που ήλθαν στη δημοσιότητα από το ερευνητικό μέσο VSquare και θέλουν τον Πέτερ Πελεγκρίνι να είχε ζητήσει το 2020 τη συνδρομή Όρμπαν για να του εξασφαλίσει μία επίσκεψη στη Μόσχα προ των βουλευτικών εκλογών εκείνου του έτους, ώστε να ενισχύσει τα διαπιστευτήριά του μεταξύ των φιλορώσων ψηφοφόρων στη Σλοβακία.
Σύμφωνα με το VSquare, ο Βίκτορ Όρμπαν ανέθεσε το έργο στον υπουργό Εξωτερικών Πέτερ Σιγιάρτο, ο οποίος κοινοποίησε το αίτημα στον Ρώσο ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ. Τελικά, ο Πελεγκρίνι προσκλήθηκε στη Μόσχα λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, όπου συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό της Ρωσίας, Μιχαήλ Μισούστιν, μεταδίδει ο Guardian, επικαλούμενος το ρεπορτάζ, και σημειώνει ότι ο Πελεγκρίνι είχε θεωρηθεί πριν από τις βουλευτικές εκλογές της Σλοβακίας τον περασμένο Σεπτέμβριο ως μια δυνητικά μετριοπαθής επιρροή στον Φίτσο, αλλά οι επικριτές του λένε ότι δεν έχει ανταποκριθεί σε αυτόν τον ρόλο.
Ο Μίλαν Νιτς, ανώτερος ερευνητής στο Γερμανικό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, αναφέρει ότι ο Πέτερ Πελεγκρίνι έθεσε το συμφέρον του να εκλεγεί πρόεδρος πάνω από όλα. «Ως εκ τούτου, δεν μπήκε σε εσωτερικές διαμάχες. Χρειάζεται τον Φίτσο και τους ψηφοφόρους του Smer -και την προεκλογική τους μηχανή- για να εκλεγεί», επισημαίνει.
Η σλοβακική αντιπολίτευση προσδίδει τεράστια σημασία στις επικείμενες εκλογές, τονίζοντας ότι δεδομένης της προσπάθειας της κυβέρνησης να συγκεντρώσει στα χέρια της όσο το δυνατόν περισσότερη εξουσία, η προεδρία είναι ένας από τους ελάχιστους εναπομείναντες θεσμούς που μπορεί να ελέγξει την εκτελεστική εξουσία.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ενώ γίνεται η διάκριση με την Ουγγαρία ως προς το γεγονός ότι ο Φίτσο δεν έχει επιχειρήσει να μπλοκάρει αποφάσεις σε επίπεδο ΕΕ ή ΝΑΤΟ, υψηλόβαθμος κοινοτικός αξιωματούχος από την Κεντρική Ευρώπη επισημαίνει ότι ο Φίτσο -ο οποίος ήταν γνωστός ως «πραγματιστής»- είναι τώρα «πιο τρελός» και ότι η εξωτερική του πολιτική γίνεται αντιληπτή ως μια «εσωτερικά καθοδηγούμενη» προσπάθεια να επωφεληθεί από τους ψηφοφόρους που ανταποκρίνονται σε φιλικές προς τη Ρωσία αφηγήσεις.
