Η κλιμάκωση της σύγκρουσης ανάμεσα σε Ηνωμένες Πολιτείες και Κίνα δημιουργεί έντονη ανησυχία για την παγκόσμια οικονομία — και όμως, για την Ευρωπαϊκή Ένωση, κρύβει μια μοναδική ευκαιρία. Όπως παρατηρεί το Politico, σε περιόδους αναταραχής, ακόμη και οι ουραγοί μπορούν να βγουν νικητές, αν εκμεταλλευτούν σωστά τις συνθήκες.
Ο παγκόσμιος οικονομικός χάρτης επαναχαράσσεται: ΗΠΑ, Κίνα και Ευρώπη εμφανίζονται ως τα τρία βασικά μπλοκ. Ο εμπορικός πόλεμος που έχει εξαπολύσει ο Ντόναλντ Τραμπ, με την επιβολή τιμωρητικών δασμών ειδικά εναντίον της Κίνας, επηρεάζει βαθιά το διεθνές εμπόριο. Ωστόσο, αφήνει στην Ευρώπη το περιθώριο να επωφεληθεί.
Η Ευρώπη βρέθηκε αποδυναμωμένη μετά την πανδημία, με ρυθμό ανάπτυξης στο μισό της Αμερικής. Η Γερμανία, παραδοσιακή ατμομηχανή της ηπείρου, υπέστη σοβαρό πλήγμα λόγω της ενεργειακής κρίσης που πυροδότησε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Παρά την ενιαία αγορά των 450 εκατομμυρίων καταναλωτών, το εσωτερικό ευρωπαϊκό εμπόριο παρέμεινε κατακερματισμένο και δύσκαμπτο.
Η ανακοίνωση των νέων αμερικανικών δασμών — έως και 49% σε ευρεία γκάμα προϊόντων — προκάλεσε σεισμό. Το δολάριο υποχώρησε, το ευρώ ενισχύθηκε κατά 10%, ενώ οι επενδυτές αναζήτησαν ασφάλεια στα ευρωπαϊκά κρατικά ομόλογα, εγκαταλείποντας τα αμερικανικά.
Το ΔΝΤ προβλέπει ότι το νέο πακέτο δασμών θα αφαιρέσει 0,9% από την αναμενόμενη ανάπτυξη των ΗΠΑ το 2025 — η μεγαλύτερη υποβάθμιση μεταξύ όλων των μεγάλων οικονομιών εκτός Μεξικού. Η Κίνα υποβαθμίστηκε κατά 0,6%, ενώ η Ευρωζώνη σχεδόν αλώβητη, με μείωση μόλις 0,2%.
Νέες ισορροπίες σε ΗΠΑ και Κίνα
Η Κίνα, πληγωμένη από την κρίση στον τομέα ακινήτων και την εσωτερική αναδιάρθρωση, δέχεται σοβαρό πλήγμα από τους δασμούς. Ταυτόχρονα, οι εμπορικές ροές ΗΠΑ–Κίνας υποχωρούν, ενώ η αναξιοπιστία στις διμερείς σχέσεις εντείνεται. Οι Αμερικανοί καταναλωτές ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα στην τροφοδοσία προϊόντων.
Η αμερικανική πολιτική στροφής στον προστατευτισμό κλονίζει το διεθνές σύστημα ελεύθερου εμπορίου, στο οποίο επί δεκαετίες οι ΗΠΑ ήταν πυλώνας σταθερότητας. Η Ευρώπη μπορεί πλέον να καλύψει το κενό.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι σε έναν απρόβλεπτο κόσμο, ολοένα και περισσότερες χώρες στρέφονται στην Ευρώπη ως αξιόπιστο εταίρο.
Το ευρώ στο επίκεντρο
Ο νέος εμπορικός πόλεμος ανοίγει επίσης μια συζήτηση για τον παγκόσμιο ρόλο του ευρώ. Αν και παραμένει δεύτερο μετά το δολάριο στα συναλλαγματικά αποθέματα (περίπου 20% παγκοσμίως), η ανασφάλεια γύρω από το δολάριο μετά τη «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Τραμπ ενισχύει τις πιθανότητες για μεγαλύτερη διεθνοποίηση του ευρώ.
Η Deutsche Bank χαρακτήρισε τις ανακοινώσεις Τραμπ ως το μεγαλύτερο σοκ στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα από την κατάρρευση του κανόνα του χρυσού το 1971. Ο οικονομολόγος Ντέιβιντ Φόλκερτς-Λάνταου τόνισε ότι το ευρώ αναδύεται ως βασική εναλλακτική επιλογή για τα αποθεματικά.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, κάλεσε τους Ευρωπαίους ηγέτες να αξιοποιήσουν την ευκαιρία, προωθώντας μεταρρυθμίσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές που θα ενίσχυαν τη θέση του ευρώ.
Προκλήσεις και ρίσκα
Τίποτα, ωστόσο, δεν είναι εγγυημένο. Οι δασμοί θα πλήξουν και την ευρωπαϊκή ανάπτυξη, έστω και λιγότερο. Μια παγκόσμια ύφεση θα μπορούσε να πλήξει και την Ευρώπη, αναγκάζοντας τους επενδυτές να επιστρέψουν στα αμερικανικά assets, παρά το χάος.
Επίσης, αν η Ουάσινγκτον πιέσει την Ευρώπη να ευθυγραμμιστεί πλήρως στον πόλεμο κατά της Κίνας, το εμπορικό πλεονέκτημα μπορεί να εξανεμιστεί.
Τέλος, μια υπερβολική ενίσχυση του ευρώ, αν συμβεί, μπορεί να πλήξει τις ευρωπαϊκές εξαγωγές σε μια στιγμή που η γερμανική βιομηχανία ήδη υποφέρει.
Το στοίχημα της Ευρώπης
Αντί να περιμένει παθητικά, η Ευρώπη πρέπει να δράσει συντονισμένα. Αν ενισχύσει τις εμπορικές της σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο, μπορεί να αναδειχθεί σε παγκόσμια δύναμη σταθερότητας, ενώ οι ΗΠΑ θα απομονώνονται.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει το Politico: Σε έναν δύσκολο αγώνα, υπάρχει κάτι ιδιαίτερα ικανοποιητικό στο να βλέπεις τους αντιπάλους σου να σκοράρουν αυτογκόλ.
